oorlog

20 januari 2022

De wereld van gisteren – Stefan Zweig

Stefan Zweig (1881-1942) was een beroemde schrijver uit Oostenrijk. In De wereld van gisteren vertelt hij over de geschiedenis van Midden-Europa tijdens zijn leven. Ik zou het geen autobiografie noemen, want persoonlijk wordt het niet. Zo wordt zijn eerste vrouw alleen in een bijzin genoemd en zijn tweede huwelijk krijg een enkele alinea. Zweig beschrijft de tijdgeest, die totaal veranderde door twee wereldoorlogen. De tweede overleefde hij niet, hoewel hij inmiddels in Zuid-Amerika was. Hij pleegde samen met zijn vrouw zelfmoord, vlak nadat hij dit boek had geschreven.

Het begint in Wenen, waar Stefan Zweig wordt geboren uit een joodse familie, die niet praktiserend gelovig lijkt te zijn. Het is een haast sprookjesachtige tijd, waarin cultuur het hoogste goed is. Schrijvers hebben veel invloed op wat mensen denken en de meest bewonderde mensen zijn toneelspelers, waarvan jongeren handtekeningen verzamelen. Zweig noemt talloze namen, waarvan slechts enkele mij bekend voorkomen. Er zijn anekdotes bij die ik totaal niet boeiend vind, maar ook treffende beschrijvingen die me doen denken aan de Russische tijdgenoot Konstantin Paustovski.

Verder lezen
23 november 2021

De tunnel – Anna Woltz

Nu ik vier jeugdboeken van Anna Woltz heb gelezen, begin ik een rode draad te ontdekken. Het gaat altijd over een hoofdpersoon die een beetje onzeker is, maar vroeg of laat iets spannends gaat doen. Dat speelt zich meestal ’s nachts af, waarbij de ene tiener wordt overgehaald door een ander. Weglopen van huis is een motief, net als verliefd worden. Er is ook altijd een ontmoeting met iemand waarover de hoofdpersoon eerst vooroordelen heeft, die later worden ontmanteld. En het kan even duren, maar er volgt steevast een moment waarop ik ontroerd raak.

De tunnel speelt zich af in 1940. De Tweede Wereldoorlog is uitgebroken en Londen wordt elke nacht gebombardeerd. Mensen zoeken hun toevlucht in schuilkelders, zelfgegraven schuilplaatsen en op de perrons van de ondergrondse. Lang voordat de metro’s stoppen met rijden, verzamelen families zich al om een plekje voor de nacht te veroveren. Daarbij is ook Ella met haar ouders en haar broertje Robbie.

Verder lezen
20 oktober 2021

Daar praten wij niet over – Miloe van Beek

Bij het boek-van-de-maand-gesprek in de bibliotheek van Amersfoort luisterden we ademloos naar schrijver Miloe van Beek, toen ze vertelde over haar oma Sacha. Die moest tijdens de oorlog kiezen tussen haar geliefde, die in het verzet zat, en haar vader, die een hoge positie had binnen de NSB… Sacha had dit jarenlang verzwegen voor haar kinderen en kleinkinderen. Miloe wilde weten wat er was gebeurd, ook al zou ze sommige oudere familieleden daarmee in het harnas jagen.

Het boek start met een onhandige opmerking van journalistiekstudent Miloe tijdens het kerstdiner met de hele familie. Ze zegt iets over joden en Palestijnen en dat valt helemaal verkeerd bij oma. Twintig jaar later doet Miloe een workshop familieopstellingen. Wat vroeger is gebeurd, kan nog generaties lang invloed hebben. Daarom wil ze weer de archieven in om uit te pluizen wat er nog te vinden is over haar voorouders en de oorlog.

Verder lezen
4 mei 2021

Een schitterend vergeten leven: de eeuw van Frieda Belinfante

Frieda Belinfante was de eerste vrouw ter wereld die de vaste dirigent werd van een professioneel orkest. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat ze in het verzet, terwijl ze zelf joods was. Toni Boumans merkt dan ook op aan het begin van haar biografie:

Ik wist (…) dat het boek niet meer zou moeten zijn dan een eenvoudige chronologische weerslag van de belangrijke momenten uit haar leven. Zonder ingewikkelde capriolen. Haar leven zelf voldeed.

Deze zin staat aan het einde van de proloog, die ik een beetje lastig vind. Er worden namelijk veel mensen in geïntroduceerd: auteur Toni Boumans vertelt aan Frieda’s Californische vriendin Bobbie over Frieda’s voorouders. Zij waren Sefardische joden en de muzikaliteit gaat een paar generaties terug. Gelukkig is de rest van het boek chronologisch ingedeeld. Frieda’s leven blijkt inderdaad spannend genoeg om me steeds te blijven boeien.

Verder lezen
1 april 2021

Het verstoorde leven – Etty Hillesum

Etty Hillesum stond al tijden op mijn verlanglijstje. Ooit had ik al in de bibliotheek een paar regels uit haar dagboek gelezen en dat sprak me niet direct aan. Maar ze bleef me trekken, deze jonge vrouw die tijdens de Tweede Wereldoorlog haar gedachten op papier zette. Een soort Anne Frank, maar dan twee keer zo oud. Naast een aantal dagboekschriften zijn er ook brieven van haar bewaard gebleven. J.G. Gaarlandt heeft er een selectie uit gemaakt en er een inleiding bij geschreven voor Het verstoorde leven.

Die inleiding lees ik wat vluchtiger door, want ik wil lezen wat Etty zelf geschreven heeft. Dat was niet voor publicatie bedoeld. Er zit veel herhaling in en ook verwijzingen naar situaties of mensen die verder niet worden uitgelegd. Er zijn wel voetnoten toegevoegd bij de namen die ze noemt, maar dat verheldert weinig. Maar nu ik dit boek eindelijk aan aan dit boek begonnen ben, wil ik het niet zomaar opgeven. Af en toe zijn er diepe inzichten die interessant genoeg zijn om door te lezen.

Verder lezen
8 maart 2021

Zeeglas – Els Florijn

Ook al lees ik meestal een stuk of vijf boeken tegelijk, soms wil het maar niet vlotten met lezen. Daarom besluit ik de novelle als Zeeglas als tussendoortje te lezen. Ik schaam me wel een beetje dat ik dit cadeautje van Antoinette zo lang in de kast liet staan. Het heeft me verrast en ik heb het in één keer uitgelezen.

Julie heeft haar Franse grootmoeder al tien jaar niet gezien als ze op een dag haar rouwkaart in haar brievenbus vindt, met een uitnodiging van een notaris in Parijs. Iets zegt haar dat ze hiervoor het beste naar Frankrijk kan afreizen. Het blijkt inderdaad om een bijzondere erfenis te gaan: een appartement in het negende arrondissement, waar haar oma Esmee in 1944 vandaan is gevlucht om er nooit meer terug te keren.

Verder lezen
29 november 2020

Leesreis om de wereld: Vietnam

De bergen zingen is het eerste boek dat Nguyễn Phan Quế Mai in het Engels schreef, na een stapeltje romans in het Vietnamees. Het voordeel hiervan is dat ze bij het schrijven rekening heeft gehouden met lezers die de Vietnamese geschiedenis en cultuur niet kennen.

Op de een of andere manier wist ik dat er nooit meer oorlog zou komen als mensen bereid waren zich in elkaar te verdiepen en het licht van een andere cultuur te zien.

Hier is hoofdpersoon Huong aan het woord, die is geboren in 1960. Ze vertelt over haar leven vanaf 1972. Het eindigt met een terugblik in 2017. In de jaren zeventig is het oorlog in Vietnam. Huong woont bij haar oma, want haar ouders zijn allebei ver weg aan de frontlinie: haar vader als soldaat en haar moeder als arts. Maar ook in haar woonplaats Hanoi vallen regelmatig bommen en dan moet ze zo snel mogelijk een schuilput zien te vinden.

Haar oma heeft al een zeer bewogen leven achter de rug. Afgewisseld met Huongs belevenissen zijn er hoofdstukken met haar levensverhaal. Daarin gebeuren de gruwelijkste dingen. Familieleden zijn vermoord omdat ze land bezaten en een paar boeren in dienst hadden. Zij zelf is met vijf kinderen op het nippertje aan de dood ontsnapt door te vluchten.

Verder lezen

15 september 2020

Raadselvader – Jolande Withuis

Socioloog Jolande Withuis had al diverse boeken, waaronder biografieën, op haar naam staan toen ze de tijd rijp vond om te schrijven over haar eigen vader. Hij was overtuigd communist en dat heeft een enorme stempel op Jolandes jeugd gedrukt. In Raadselvader gaat ze op zoek naar wie haar vader Berry Withuis echt was. Tussen de verhalen over haar vader door vertelt ze over de invloed die hij op haar leven had, als kind maar ook daarna. Verder lezen

10 juli 2020

IJzerkop – Jean-Claude van Rijckeghem

Een meisje in het leger van Napoleon, zo luidt de ondertitel van IJzerkop. Oorlogsverhalen trekken me niet direct, maar Marcella blogde al enthousiast over deze genomineerde voor de Woutertje Pieterseprijs, dus ik ben klaar voor een spannend verhaal. Maar Jean-Claude van Rijckeghem bouwt het rustig op en het duurt wel honderd bladzijden voordat het meisje het leger in gaat. Eerst wordt uitgebreid beschreven hoe het leven van Stans en haar broertje Pier in Gent eruitziet voordat ze op avontuur gaan. Stans is achttien en dat betekent dat ze aan trouwen toe is, maar aan het begin van het boek woont ze bij haar ouders, waar ze al haar tijd aan het huishouden besteedt. Toch weet ze er af en toe tussenuit te piepen. Haar broertje Pier is vier jaar jonger en krijgt toch regelmatig de opdracht om zijn zus in de gaten te houden. Stans is stoer en onstuimig; Pier is braaf en onhandig. Verder lezen