oorlog

21 november 2018

Anna Boom – Judith Koelemeijer

Anna Boom heeft een bewogen leven gehad, waarin ze in diverse Europese landen woonde. Als Judith Koelemeijer haar ontmoet, is ze al op hoge leeftijd. Anna luistert liever naar anderen, maar als Judith ernaar vraagt, is ze uiteindelijk wel bereid om haar verhaal te vertellen. Ook de Tweede Wereldoorlog komt ter sprake, waarin Anna zich in Hongarije inzette voor mensen die in gevaar waren. Vele gesprekken volgen en het resultaat is dit boeiende boek.

Anna’s jeugd verloopt al opmerkelijk. Haar vader komt te overlijden als Anna nog een baby is. Haar moeder neemt Anna mee naar Italië en Wenen, waar ze in pensions en hotels wonen. Ze leiden een luxe leventje en hebben overal kennissen en vrienden, maar Anna voelt zich nergens echt thuis. Het kan ook elk moment weer gebeuren dat ze verhuizen. Als Hitler in 1939 Tsjechoslowakije bezet, besluit Anna’s moeder dat ze naar vrienden in Boedapest gaan.

In Wenen had Anna al iets met een jongen, maar in Hongarije leert ze de liefde pas echt kennen als ze Géza ontmoet. Verder lezen

15 juli 2018

De tijd van de grote verwachtingen – Konstantin Paustovski

Het vierde deel van Konstantin Paustovski’s autobiografie speelt zich bijna helemaal af in Odessa rond 1920. De stad is geblokkeerd en de mensen kunnen geen kant op. Ze lijden honger en kou. Maar terugkijkend weet Paustovski vooral de mooie momenten te herinneren.

De tijd heeft van vroegere zorgen en noden reeds lang de scherpe kantjes afgeslepen. Het geheugen keert er slechts met tegenzin naar terug en geeft de voorkeur aan de gelukkige herinneringen van het verleden met zijn schaarse vrolijke momenten, die in de loop van de jaren hun volle omvang en betekenis hebben gekregen. Tyfus noch honger, ons ijzige kamertje noch de totale onzekerheid over de dag van morgen heeft ons geloof in een gelukkig lot voor ons volk kapot kunnen maken.

Verder lezen

22 juni 2018

Begin van een onbekend tijdperk – Konstantin Paustovski

Vorig jaar las ik het prachtige eerste deel over de jeugd van Konstantin Paustovski en het indrukwekkende tweede deel over zijn studententijd (waarin amper wordt gestudeerd). Het derde deel van zijn autobiografie is getiteld Begin van een onbekend tijdperk en speelt zich af in 1917, tijdens de Russische revolutie. De mensen leven in enorme onzekerheid over de meest basale dingen: waar haal ik vandaag eten vandaan en hoe veilig is de plek waar ik nu woon? Paustovski vertrekt op een gegeven moment van Moskou naar de Oekraïne, waar zijn zus en moeder al naartoe zijn gevlucht. Zijn reizen leveren ongelooflijke verhalen op, bijvoorbeeld hoe het was in een goederentrein die in 18 dagen van Kiev naar Odessa reed. Ik heb even opgezocht hoe lang dat is: amper 500 kilometer. Maar in oorlogstijd mag je al blij zijn als je zo’n rit overleeft. Paustovski lijkt het geen probleem te vinden om steeds te verhuizen, maar er is een grens: hij gaat niet buiten Rusland. Hij houdt van zijn enorme, uitgestrekte land, al is het er zo zwaar en gebeuren er absurde dingen. Als het fictie was, zou het ongeloofwaardig zijn, zo vaak ontloopt hij de dood op het nippertje.

Verder lezen

6 januari 2018

Leesreis om de wereld: Syrië

Aeham Ahmad werd beroemd door Youtube-filmpjes waarop hij piano speelt en zingt temidden van verwoeste gebouwen in Syrië. Hij is nog geen dertig, maar heeft al genoeg meegemaakt om een boek vol verhalen te vertellen over zijn jeugd, de bezetting van de Palestijnse wijk en zijn vlucht naar Duitsland. Twee nieuwe landgenoten Sandra Hetzl en Ariel Hauptmeier tekenden zijn verhaal op in een heldere stijl. Doordat ze met een Duitse bril vertellen, worden cultuurverschillen goed uitgelegd, bijvoorbeeld wat ze daar eten en hoe belangrijk familie is. Vertalers Ralph Aarnout en Jantsje Post hebben ook prima werk afgeleverd.

Aeham begint met zijn vroegste herinneringen aan zijn ouders. Zijn vader is blind, maar maakt de mooiste meubels en muziekinstrumenten. Verder lezen

8 december 2017

Koelkastlicht – Rodaan Al Galidi

Tijdens de Nacht van de Literatuur werd Rodaan Al Galidi geïnterviewd en hij droeg gedichten voor. Ik kende hem van zijn roman Hoe ik talent voor het leven kreeg over asielzoekers, maar in zijn hart is hij een dichter en dat was goed te merken bij de voordracht. Zijn gedichtenbundel Koelkastlicht is niet te leen bij de bibliotheek, zoals zoveel bundels, want wie leest er nou poëzie… maar het is wel te koop in de boekhandel. Mijn exemplaar is van de derde druk, wat ook niet vaak voorkomt bij gedichtenbundels. Blijkbaar moet je in Nederland ook andere genres beoefenen om als dichter bekend te worden. Verder heeft Rodaan Al Galidi ervoor gekozen om dit boekje uit te breiden met een derde sectie genaamd ‘Losse gedichten die de verkoop van Koelkastlicht mede mogelijk moeten maken’.

Verder lezen

2 december 2017

Parnassia – Josha Zwaan

Bij de leesgroep wisselen we vaak boekentips uit. Iemand vertelde dat ze Parnassia een ontzettend mooi boek vond. Toen ik het thema zag, aarzelde ik even; tot voor kort vermeed ik bijna alle boeken over oorlog, met name als het over de Tweede Wereldoorlog ging. Maar ik heb me voorgenomen om dat niet meer te doen en daarom begin ik aan het verhaal over Anneke. Ze is zeventig jaar als ze haar dochter Sandra ontmoet op het strand. Dat is heel bijzonder, want ze hebben elkaar niet meer gezien sinds Sandra als tiener bij haar ouders werd weggehaald, samen met haar broertje en zusje. Maar nu wil Sandra weten wie ze is, waar ze vandaan komt, wie haar ouders waren. Ze is al wat op het spoor gekomen, maar Anneke kan een heleboel puzzelstukjes geven. Als ze dat tenminste wil en kan.

Anneke heeft altijd geprobeerd om haar verleden achter zich te laten, maar nu begint ze toch te vertellen, subtiel aangemoedigd door Sandra. De eerste jaren van haar leven heette ze Rivka en woonde ze bij haar joodse ouders, met haar broer Simon. Verder lezen

17 november 2017

Onrustige jeugd – Konstantin Paustovski

Na een pauze van twee maanden wilde ik graag door in het tweede deel van de autobiografie van Konstantin Paustovski. In Verre jaren las ik over zijn kindertijd, die hij op weergaloze manier beschrijft. Onrustige jeugd gaat over zijn jaren als jong volwassene. Na de middelbare school gaat hij studeren, maar hij vertelt niets over colleges of studieboeken. Paustovski moet in zijn eigen levensonderhoud voorzien en gaat daarom werken als conducteur en bestuurder van de tram van Moskou, wat hilarische verhalen oplevert. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij aangesteld als verzorger van gewonde soldaten op de hospitaaltrein vanaf het front in Polen. Dat is fysiek maar vooral mentaal zwaar:

Dat waren de nachten waarin ik een volwassen man werd. Het eens zo blinkende klatergoud van mijn voorstellingen over de werkelijkheid verschrompelde en schilferde iedere dag wat meer af. Het drong tot mij door dat het leven hard is en voortdurend moeite vergt, wil men het zuiver houden, vrij van vuiligheid en bedrog, en het in heel zijn pracht en eenvoud kunnen zien.

Verder lezen