Prometheus

26 februari 2023

Jij mag alles zijn – Griet Op de Beeck

Na een stapeltje indrukwekkende romans voor volwassenen heeft Griet Op de Beeck een kinderboek geschreven. De hoofdrol is voor Lexi, bijna negen jaar oud. Ze woont met haar ouders en heeft geen broer of zus. Tenminste, niet meer. Als baby had ze een tweelingbroertje, Amos. Die is overleden voor ze hun eerste verjaardag samen konden vieren. Sindsdien is haar moeder vaak verdrietig.

Lexi doet haar best om lief te zijn, maar toch gaat het de laatste tijd weer slecht met haar moeder. Lexi is degene die ziet dat ze al dagen niks meer gegeten heeft. Overdag is haar vader uit werken, dus die heeft dat vast niet zo door. Lexi besluit om het tegen haar vader te vertellen en dan volgt een indringend gesprek tussen de ouders. Lexi’s moeder zal een tijdje naar een soort ziekenhuis gaan.

Verder lezen
5 februari 2023

Wat je zoekt, zoekt jou – Kader Abdolah

De kans is groot dat je weleens hebt gehoord van de Perzische dichter Rumi. Hij leefde eeuwen geleden en toch wordt zijn werk nog veel gelezen en voorgedragen, zoals ook vroeger bij Kader Abdolah thuis in Iran. Toen hij later in Nederland woonde, vroeg hij zich af: hoe zou dit in het Nederlands klinken? Voorzichtig begon hij vertalingen te maken van een aantal beroemde gedichten.

Wat je zoekt, zoekt jou begint met een novelle over het leven van Rumi, die werd geboren als Djalal. Hij moest vluchten voor het Mongoolse leger onder leiding van Dzjengis Khan. Samen met zijn vader ging Djalal op reis. Onderweg kwamen ze allerlei geleerden tegen. Djalal ging op verschillende plekken naar school, onder andere in Bagdad en Damascus. Hij ontwikkelde zich tot filosoof, mysticus en dichter. Al jong ging hij zelf lesgeven en hij werd nog beroemder dan zijn vader.

Rumi werd één van de grondleggers van het Soefisme, dat stelt dat God niet buiten je is, maar dat je Hem in jezelf kunt vinden. Rumi bedacht het dansen waarbij je om je eigen as draait. Alleen je kern staat dan nog stil en dat is God in jou.

Niets is stil, niets zit vast
alles is in beweging naar een plek
die geen begin kent en geen einde
Alles naar de oneindigheid.

Ik vind het prachtig om te lezen over deze beroemde man. Kader Abdolah heeft zijn fantasie gebruikt om er een lopend verhaal van te maken, maar geeft hier en daar aan waar zijn bronnen onduidelijk zijn of tegengestelde informatie geven. In dit levensverhaal van Rumi wordt al wat poëzie van hem geciteerd.

Verder lezen
19 december 2022

Leesreis om de wereld: Georgië

In Tbilisi staat een internaat. Wie daar woont, heeft geen ouders meer, of in elk geval niemand die voor ze kan zorgen. Sommige kinderen zijn verstandelijk beperkt. Ze gaan naar school en krijgen te eten, maar groeien op zonder liefde van volwassenen. Op een gegeven moment is het tijd om te verdwijnen. Sommigen vinden een baantje in de buurt. Anderen vertrekken naar het buitenland, zo vertellen de achterblijvers aan elkaar.

De achttienjarige Lela gaat in het parkeerwachtershuisje wonen, om wat geld te verdienen met het in de gaten houden van de auto’s. Ook ontfermt ze zich over de jongere kinderen. Die komen nog in aanmerking voor adoptie, bijvoorbeeld door de Amerikanen die zich op een dag melden. Er worden foto’s gemaakt, zodat het echtpaar kan kiezen wie ze mee naar huis willen nemen. De kinderen fantaseren over dat verre land. Het geeft hoop: er is een kans om te ontsnappen aan deze troosteloze omgeving.

Verder lezen
12 juni 2022

De man van veel – Karin Amatmoekrim

In 1939 werd Anton de Kom opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Zijn vrouw had hulp ingeroepen, omdat hij zich steeds meer terugtrok en agressief kon zijn. Anton was bekend vanwege zijn inzet voor mensenrechten in Suriname, waarbij hij flink werd tegengewerkt door de autoriteiten.

Karin Amatmoekrim heeft zich ingeleefd in deze bijzondere historische figuur en er een prachtige roman van gemaakt. Het begint met mannen die aanbellen en Anton gedwongen opnemen. Zijn kinderen kijken toe. Anton krijgt slaaptherapie, waarbij hij dagenlang in slaap wordt gehouden en alleen even wakker wordt gemaakt om te eten. Maar rustig is het niet, want in zijn dromen komen allerlei beelden langs uit de verhalen die talloze mensen in Suriname hem hebben verteld. Het officieel afschaffen van de slavernij lijkt op plantages maar weinig te hebben veranderd.

Verder lezen
25 februari 2022

Peters keizerin – Kristina Sabaliauskaitė

Op haar sterfbed blikt Catharina I van Rusland in 1727 terug op haar leven. Ze was de echtgenote van tsaar Peter de Grote, maar kwam oorspronkelijk uit Litouwen, waar Peters keizerin nu een enorme bestseller is. Het verhaal springt heen en weer in de tijd, soms haast ongemerkt, maar het is goed te volgen. In het begin moet ik wel wennen aan de vele namen plus variaties, wat past bij een Russisch verhaal. Gelukkig ontdek ik al vrij snel dat achterin een namenlijst staat en de verklaring van een aantal woorden.

Catharina wordt geboren als Marta, in een familie van Litouwse adel, maar straatarm. Ze is vijf jaar oud als haar beide ouders aan de pest overlijden. De vijf kinderen worden door een tante geadopteerd en later wordt Marta dienstmeisje bij een pastoor. Dan breekt er oorlog uit. Marta heeft het geluk niet te worden platgeneukt door Russische soldaten, maar ze wordt meegenomen met de oorlogsbuit. Aleksander Mensjikov heeft zijn oog op haar laten vallen. Hij is de beste vriend van tsaar Peter.

Verder lezen
16 oktober 2021

Salam Europa! – Kader Abdolah

Rond 1880 maakte de sjah van Perzië een rondreis door Europa: via Rusland naar Duitsland, België, Nederland en Engeland naar Parijs en daarna weer naar huis. Hij hield onderweg een dagboek bij, wat één van de inspiratiebronnen was voor Salam Europa!

De sjah moet zich gedragen als een koning en hij praat in koninklijk meervoud over zichzelf. Hij heeft talloze bedienden en eindeloos veel bagage bij zich. Dat wordt onderweg steeds erger, want overal worden souvenirs gekocht. Als iemand in het gezelschap iets doet wat de sjah niet zint, wordt er gezorgd dat diegene ziek wordt of zelfs komt te overlijden.

De sjah is geen sympathiek personage. Ook in eigen land treedt hij zonder pardon op. Toch is het niet vervelend om met hem mee te reizen. Hij is nieuwsgierig en vindt het heerlijk om af en toe zelf door een stad te wandelen en mensen te ontmoeten, naast alle georganiseerde afspraken. Hij bezoekt fabrieken om de nieuwste uitvindingen te zien en gaat naar concerten. Het is geweldig om te lezen wie hij allemaal tegenkomt: de tsaar van Rusland, minister-president Otto von Bismarck, de koning van België en koningin Victoria van Engeland, die een uitgebreid betoog houdt over het belang van wc’s voor iedereen. Sommige hoge piefen vertrouwen de sjah hun diepste geheimen toe.

Verder lezen
18 mei 2021

Kraaien in het paradijs – Ellen de Bruin

Binnen amper drie dagen heb ik Kraaien in het paradijs uitgelezen, maar ik ben er nog niet klaar mee. Ik begin weer bij de eerste bladzijde, waarop binnen een paar zinnen de onheilspellende sfeer voelbaar is. De puzzelstukjes die Ellen de Bruin één voor één aanreikte, in precies het juiste tempo, zijn al op hun plek gevallen. Nu ik niet meer hoef te puzzelen, kan ik nog meer genieten van de prachtige beschrijvingen en ik ontdek nog allerlei toffe details.

Lipa woont op een klein eiland. Ze droomt ervan om te ontsnappen. Het paradijselijke is er allang vanaf: alle landdieren zijn uitgestorven en er zijn nog maar twintig soorten planten. De vijf overgebleven eilanders houden zich in leven met drie soorten groenten, gekookte bladeren, vissen en zeeslakken. Toeristen komen er al jaren niet meer. Maar gisteren is er een vreemdeling met de veerboot meegekomen en Lipa ziet haar kans schoon. Ze moet hem overtuigen om haar mee te nemen.

Verder lezen
9 mei 2021

Let op mijn woorden – Griet Op de Beeck

Meteen op de eerste bladzijde van Let op mijn woorden signaleer ik de eerste rake zinnen, als Lise haar vader observeert die net als zij niet kan slapen:

Ze vroeg zich af waarom hij de lamp niet had aangestoken. Waarom hij naar buiten keek terwijl er niks te zien viel. Of hij nadacht over iets moois of iets vervelends, over iets wat verschoof of iets wat bleef. Of hij nog droomde en waarvan dan. Hoe hij vroeger was geweest.

Zo’n opsomming gebruikt Griet Op de Beeck wel vaker, maar niet te vaak. Ook de thematiek is niet nieuw: het gaat weer over een disfunctioneel gezin. Lise is vijftien en balanceert tussen haar ouders, probeert de boel bij elkaar te houden als haar vader weer eens een dronken bui heeft. Of als haar moeder aandacht wil omdat ze zichzelf zielig of juist geweldig vindt. Lises broertje David vlucht zo vaak hij kan naar vriendjes, terwijl Lise zich verantwoordelijk voelt. Ze moet haar familie ook wel koesteren, want de twee vriendinnen die ze had hebben de vriendschap onlangs verbroken.

Verder lezen
5 april 2021

Ik ga leven – Lale Gül

Verhalen over mensen die in een religieuze gemeenschap leven hebben me altijd geboeid. In Nederland zijn er talloze schrijvers die hebben verteld over hun christelijke opvoeding, maar over moslims is nog maar weinig geschreven. Daarom stond Ik ga leven al een tijd op mijn verlanglijstje. Lale Gül heeft haar debuut gebaseerd op haar eigen jeugd in een orthodox-islamitisch Turks gezin. Toen ze veel aandacht kreeg vanwege bedreigingen, kon ik mijn nieuwsgierigheid niet langer bedwingen en kocht het boek.

Het kan haar allemaal aan haar anus oxideren.

Het eerste wat opvalt is de wonderlijke schrijfstijl. Lale gebruikt veel moeilijke woorden en breit regelmatig ellenlange zinnen, om even later grof taalgebruik te bezigen. Ik vraag me af of ik hier wel doorheen ga komen, maar het went wel en ik vind haar observaties interessant. Gelukkig schrijft ze niet continu zo ingewikkeld. Ik vermoed dat de redacteur het wel zwaar heeft gehad hiermee. Verderop in het boek is hier en daar nog een fout voorzetsel blijven staan.

Verder lezen
19 december 2020

Regieaanwijzingen voor de liefde – Franca Treur

Regieaanwijzingen voor de liefde is een bundeling van vijftig stukjes die eerder als feuilleton zijn verschenen in dagblad Trouw. Samen vormen ze het verhaal van Loek en Hanna. Ze zijn al een tijdje een stel en nu gaan ze ook samen werken aan een filmscenario. Loek heeft zijn baan ervoor opgezegd. Nu hij de veertig nadert, maakt hij de balans op:

wat heeft mijn leven tot nu toe betekend, en wat kan het nog betekenen in de tijd die mij rest?

Verder lezen