Ik houd enorm van bomen. Wandelen in het bos is één van mijn favoriete bezigheden, maar ook fietsend door de stad geniet ik van die grote sterke wezens. Hun stammen zijn stevig en hun blaadjes ruisen in de wind. Maar wat ik bij biologie over bomen heb geleerd is behoorlijk weggezakt en zo veel was dat nou ook weer niet…

Bosbouwer en boswachter Peter Wohlleben vertelt in Het verborgen leven van bomen wat hij in zijn carrière heeft geleerd over hoe bomen overleven. Er zijn immers een boel gevaren en bomen kunnen zich niet verplaatsen. Naast het weer zijn er schimmels en parasieten die de boom kunnen bedreigen. Maar bomen hebben een heel arsenaal aan verdediging: van chemische stoffen die niet lekker smaken tot communicatie via hun wortels. Onder de grond zijn de wortels van verschillende bomen namelijk aan elkaar verbonden, waarbij schimmels kunnen helpen. De bomen kunnen waarschuwingssignalen uitwisselen, maar ook voedingsstoffen. Zo kan een zieke boom geholpen worden door zijn buren!

Ik vind het ontzettend boeiend om te lezen hoe prachtig de natuur in elkaar zit. Peter Wohlleben heeft een fijne vertelstijl met aardige metaforen en de liefde voor bomen is duidelijk te voelen. Soms lijkt het wat droge kost, maar de hoofdstukken zijn kort en de vertaling door Bonella van Beusekom uit het Duits is goed verzorgd. Maar het boek heeft ook een verdrietige ondertoon: stadsbomen hebben veel te lijden, omdat ze geen soortgenoten in de buurt hebben en hun wortels kunnen niet goed groeien in de arme, dichte grond (vergelijk met de rijke vochtige humus in het bos). Maar ook bomen onze gecultiveerde bossen hebben het vaak zwaar en in de bosbouw helemaal, waar ze niet de tijd krijgen om rustig uit te groeien maar het doel is om zo snel mogelijk hout te oogsten.

De wetenswaardigheden van dit boek lijken me basiskennis voor elke boswachter en bosbouwer, maar de schrijver geeft de indruk dat velen hier weinig van weten. Ik weet niet of dat echt zo is, maar het maakt me niet vrolijk. Het wordt wel duidelijk hoe belangrijk het is dat grote stukken natuur ongerept blijven, zonder ingrijpen van de mens. Zo kunnen omgevallen bomen het beste blijven liggen en niet worden opgeruimd. Toch eindigt het hoopvol: bomen kunnen zich van generatie op generatie aanpassen aan veranderende omstandigheden. Dus de schrijver heeft er alle vertrouwen in dat de bomen ook de klimaatverandering zullen overleven. Bovendien heeft de Duitse regering besloten om een klein percentage van de bossen aan hun lot over te laten, zodat daar hopelijk over een paar eeuwen een oerbos in gezond evenwicht is ontstaan.

Helaas staan er geen plaatjes in het boek en dat is jammer, want allerlei boomsoorten en diertjes worden genoemd en met mijn schaarse biologische kennis heb ik vaak geen idee hoe die eruitzien. Toch heb ik veel geleerd van dit boek en ik zal voortaan met andere ogen naar de bomen om mij heen kijken, met nog meer bewondering.