non-fictie

21 februari 2021

De ontdekking van Urk – Matthias Declercq

De ontdekking van Urk is het verslag van een Vlaming die een half jaar lang op Urk woonde. Journalist Matthias Declercq werd in 2009 naar het voormalige eiland gestuurd voor een artikel over de moord op een jongen van veertien. Het dorp liet hem niet los en tien jaar later besloot hij om zich er helemaal in te verdiepen, want wat is er toch aan de hand in dat zwaar christelijke dorp waar jongeren zo uit de band springen dat ze het landelijke nieuws halen?

Het oude dorp van Urk ziet er idyllisch uit, met de houten huizen en uitzicht op zee. De visserij vormt nog steeds de belangrijkste inkomstenbron. De vissermannen zijn van maandag tot vrijdag op zee en veel vrouwen werken op de visafslag. Urkers zijn trots op hun eiland en de saamhorigheid is groot. Wie ziek is hoeft heus niet zelf te koken, want de buren komen wel eten brengen. Maar de sociale controle kan ook erg beklemmend werken. Wie afwijkt, houdt liever zijn mond. Velen grijpen dan naar de fles om hun gevoel te verdoven.

Verder lezen
20 januari 2021

Herinneringen – Aletta Jacobs

Aletta Jacobs (1854-1929) was de eerste vrouwelijke arts in Nederland. Ze stond ook aan het hoofd van de strijd voor het vrouwenkiesrecht in ons land. Tegen het einde van haar leven heeft ze haar levensloop zelf beschreven onder de titel Herinneringen. Het ouderwetse Nederlands komt elegant over en is nog prima te volgen. In de uitgave die ik heb gelezen, is de spelling aangepast naar die van onze tijd. Ook heeft redacteur Mia Meijer een voorwoord toegevoegd, maar ik ben veel te nieuwsgierig en haast me naar de inleiding van Aletta zelf. Daarin laat ze weten dat vrouwen hun leven meer zullen waarderen als ze door dit boek beseffen hoe de vrouwen voor hen hebben geleefd, wat ik kan beamen. Bovendien vindt ze dat de rol van vrouwen in grote maatschappelijke veranderingen onderbelicht is en daarom wil ze vastleggen hoe de vrouwenbeweging destijds te werk ging.

Verder lezen
12 januari 2021

Thinking in systems – Donella Meadows

Sinds een paar jaar ben ik lid van De Correspondent. Daarop verschijnen artikelen over hoe deze wereld in elkaar steekt, waarbij verder wordt gekeken dan de waan van de dag. Het zorgt ervoor dat ik anders om me heen kijk. Een mooi voorbeeld daarvan vormen de artikelen van Thalia Verkade over het verkeer en de inrichting van onze straten, die hebben geleid tot het boeiende boek Het recht van de snelste. In oktober kwam er een nieuw artikel van Thalia, waarin ze uitlegt dat haar manier van denken is geïnspireerd door (onder andere) een boek van Donella Meadows. Ik bestelde het spontaan bij de boekhandel.

Het woord systeemtheorie deed wel een belletje bij me rinkelen. Als student wiskunde volgde ik een vak ‘mathematische systeemtheorie’, maar ik kan me er niks meer van herinneren behalve dat het over feedback ging. Vijftien jaar later ligt er weer een studieboek op mijn leesstapel en ik vraag me regelmatig af waarom ik zo’n saai boek heb gekocht, maar steeds als ik erin lees, vind ik het razend interessant. Dat komt doordat Donella Meadows talloze voorbeelden gebruikt om haar uitleg te ondersteunen. Ze legt uit waardoor mensen zo de fout in kunnen gaan bij het nemen van maatregelen om gedrag te beïnvloeden, terwijl ze het heus goed bedoelen.

Verder lezen
11 december 2020

De vader van Grace – Carolijn Visser

Laatst kreeg ik het Zeeuwse boekenweekgeschenk cadeau van medeblogger Jannie. Ze wist dat ik eerder had genoten van andere boeken van Carolijn Visser, die veel heeft gereisd en de kunst verstaat om verhalen van gewone mensen meeslepend te vertellen. Ze schreef De vader van Grace speciaal voor de Zeeuwse boekhandels, maar het is ook buiten Zeeland te koop.

Carolijn groeide op in Middelburg. Toen ze eens bij haar vriendinnetje Grace thuis kwam, was ze onder de indruk van de vader die ze daar aantrof. Die had namelijk een donkere huid. Het was Carolijn nooit echt opgevallen dat Grace lichtbruin was. Als volwassene vertelde Grace dat ze in haar kindertijd zelden werd gediscrimineerd. De twee vriendinnen waren elkaar toevallig tegengekomen en raakten weer in gesprek.

Verder lezen
25 november 2020

Het internet is stuk – Marleen Stikker

In de laatste 25 jaar is onze levensstijl meer dan ooit veranderd. Het internet speelt daar een grote rol in. Marleen Stikker was betrokken bij de introductie van het internet voor gewone mensen in Nederland, door het oprichten van De Digitale Stad in de jaren negentig. Hoe idealistisch het allemaal begon, beschrijft ze in het eerste deel van Het internet is stuk. Daarbij noemt ze erg veel namen: die deed dit en die bedacht dat. Dat is misschien leuk als je die mensen kent, maar het maakt de tekst taaier dan nodig. Andere stukken lezen wel vlot en het is bijzonder om te lezen hoe hackers en kunstenaars de eerste internetverbindingen in Amsterdam gebruikten. Zo zetten ze alle beleidsstukken van de gemeente Amsterdam online, zodat burgers goed beslagen ten ijs konden komen als ze inspraak wilden hebben in de gemeentelijke politiek.

Verder lezen
21 november 2020

Het einde van de rode mens – Svetlana Aleksijevitsj

Hier in Nederland zijn we gewend aan het kapitalisme. We zijn ermee opgegroeid. Dat is anders in Rusland en andere landen die vroeger bij de Sovjet-Unie hoorden, zoals Wit-Rusland en Azerbeidzjan. Svetlana Aleksijevitsj interviewde talloze mensen uit verschillende staten over hun ervaringen voor en vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Ze halen herinneringen op aan hun leven onder het communisme en vragen zich af wat er terecht is gekomen van de beloftes van Gorbatsjov met zijn glasnost en perestrojka.

Verder lezen
17 november 2020

De sjamaan en ik – Willemijn Dicke

Willemijn Dicke heeft een glansrijke universitaire carrière en een fijn gezin met man en twee kinderen. Toch knaagt er iets. Ze loopt tegen de veertig en heeft niet meer zo veel plezier in haar werk als eerder. Ze vindt zichzelf niet zo’n leuke moeder. Steeds vaker drinkt ze te veel alcohol om zich te verdoven. Ze besluit dat het anders moet, want ze wil haar enthousiasme en levensvreugde terug.

Sommige mensen zoeken de zin van het leven in religie of spiritualiteit. Dat is voor Willemijn geen optie. Ze is overtuigd atheïst. Religie is iets om grappen over te maken met vrienden, dat neem je toch niet serieus. Zenmeditatie is afkomstig uit het Boeddhisme, maar je kunt het ook puur psychologisch benaderen. Daarom geeft Willemijn zich op voor een meditatiecursus. Dit is echter pas het begin van haar zoektocht.

Verder lezen
1 november 2020

Immuun – Daniel M. Davis

Nu we te maken hebben met een pandemie, staat het immuunsysteem weer meer in de belangstelling. Wetenschappers en farmaceuten werken zich een slag in de rondte om zo snel mogelijk en vooral als eerste met een vaccin te komen. Maar de experts weten ook heel goed dat zoiets niet snel kan. Het kost tijd om een virus te leren kennen met al z’n eigenaardigheden en om daar dan een remedie tegen te verzinnen. Daarbij wordt altijd gebruik gemaakt van mechanismen van ons eigen immuunsysteem.

In Immuun vertelt hoogleraar Daniel M. Davis over al die verschillende cellen die ons lichaam beschermen tegen ziektes of die juist ziektes veroorzaken. In de afgelopen eeuw is er veel vooruitgang geboekt in het begrijpen hiervan, maar het wordt ook keer op keer duidelijk dat het nog complexer is dan wetenschappers al dachten. Verder lezen

25 oktober 2020

Bergje – Bregje Hofstede

Terloops is een serie kleine boekjes van uitgeverij Van Oorschot, waarin auteurs een voor hun belangrijke wandeling beschrijven. Dat kan dicht bij huis zijn, maar ook verder weg. Bregje Hofstede maakt in Bergje een wandeling in de Dolomieten, bij een plaats waar ze als kind elk jaar kwam. Later nam ze haar geliefde er mee naartoe en kort daarna ging ze nog eens terug, in haar eentje.

Verder lezen

21 oktober 2020

Lalagè haakt

Ruim twee jaar geleden kreeg ik een haakpakketje voor een knuffellama cadeau. Ik had alleen nog nooit gehaakt en de werkbeschrijving was abracadabra voor me. Maar ik wilde de uitdaging wel aangaan en besloot om te leren haken. Twitteraar Anna, fervent handwerker, raadde me het Basisboek haken aan. Daarin legt Christel Krukkert stap voor stap de beginselen van het haken uit.

Verder lezen