communisme

29 april 2021

All that is solid melts into air – Darragh McKeon

De eerste en enige roman van de Ierse theaterregisseur Darragh McKeon speelt zich af in 1986 in de Sovjetunie. Daarbij denk je misschien aan de kernramp van Tsjernobyl, die inderdaad een rol speelt. Maar het begint bij Yevgeni van negen jaar, die in Moskou woont. Hij speelt prachtig piano en wil naar het conservatorium. Als hij zijn vinger breekt, gaat hij naar zijn tante Maria, die hem naar het ziekenhuis brengt. Daar werkt haar ex Grigory als arts en die zorgt ervoor dat er gauw een röntgenfoto wordt gemaakt.

We hebben dan al drie personages en de bijbehorende perspectieven. Daarna verspringt het verhaal ook nog naar Artyom, een jongen die 10 kilometer vanaf de kerncentrale van Tsjernobyl woont. Na de ontploffing moet zijn vader ernaartoe om bomen te kappen en te begraven, want die zijn radio-actief geworden. McKeon beschrijft de ramp op een poëtische manier, wat het gek genoeg mooi maakt om te lezen.

Verder lezen
1 maart 2021

Heimweeland – Kati Naumann

Milla wandelt in het Thüringer bos, op zoek naar een zogenaamde ‘Lost Place’: een plek die verlaten is, maar waar nog sporen van het verleden te vinden zijn. Er zijn hele groepen mensen die foto’s van zulke plekken op internet zetten. Het mooiste is als je een nog ongerept gebouw vindt, wat nog niemand voor jou heeft gevonden. Nu is het de beurt aan Milla, want onder een berg bladeren en bouwafval vindt ze een luik. Ze knipt het slot open en doet het luik omhoog. Met kloppend hart loopt ze voorzichtig over de trap naar beneden, de kelder in. Daar is dertig jaar lang niemand geweest. Er staan potten jam uit de jaren zeventig en er ligt een hele stapel schoolschriften.

Ik vind het raar dat Milla bang is om de weg kwijt te raken in het bos, omdat ze geen bereik heeft met haar telefoon. Met een gps-apparaat kan je toch gemakkelijk bijhouden waar je bent en waar je hebt gelopen. Ik zet me hier maar overheen, want hoe spannend is het om op zo’n oude kelder te stuiten. Milla gaat op onderzoek uit. Ze ontdekt dat hier vroeger hotel Waldeshöh stond. Het lukt haar om de familie Dressel te vinden, die vroeger in het hotel woonde. Zij moesten gedwongen verhuizen, nadat ze jarenlang in het grensgebied van Oost- en West-Duitsland woonden.

Verder lezen
15 september 2020

Raadselvader – Jolande Withuis

Socioloog Jolande Withuis had al diverse boeken, waaronder biografieën, op haar naam staan toen ze de tijd rijp vond om te schrijven over haar eigen vader. Hij was overtuigd communist en dat heeft een enorme stempel op Jolandes jeugd gedrukt. In Raadselvader gaat ze op zoek naar wie haar vader Berry Withuis echt was. Tussen de verhalen over haar vader door vertelt ze over de invloed die hij op haar leven had, als kind maar ook daarna. Verder lezen

6 november 2019

Selma – Carolijn Visser

Selma Vos was één van de weinige Nederlanders die in China woonde toen Mao Zedong aan de macht was. Carolijn Visser vertelt haar levensverhaal niet chronologisch. Het begint op het moment dat Selma na een paar maanden in Nederland in 1966 teruggaat naar haar gezin in Peking. Dan wordt meteen al duidelijk dat er iets mis is: haar zoon staat op het vliegveld, maar haar man is er niet.

Door dit begin wordt mijn belangstelling meteen gewekt. Dit is niet het eerste boek dat ik over China lees, maar het blijft een fascinerend land, omdat het zo enorm en zo anders is. Dat het beleid van Mao verschrikkelijke gevolgen had, is bekend. Maar Selma’s man heeft een hoge positie, wat privileges met zich meebrengt. Het doet me denken aan Animal farm: alle dieren zijn gelijk, maar sommige meer dan andere… Toch voel ik al me al snel verbonden met deze Nederlandse vrouw en hoop dat het goed afloopt met Selma en haar gezin.

Verder lezen

23 februari 2018

Het einde van de punk in Helsinki – Jaroslav Rudiš

Ole is eigenaar van café Helsinki, in een industriële stad in het oosten van Duitsland. Boven de straat lopen buizen waar water door ruist. Onder de stad wordt een tunnel gegraven. Er wordt met springstof gewerkt, dan trilt de aarde en de glazen in het café rinkelen. De stamgasten trekken zich er niets van aan en steken nog een sigaret op of bestellen een biertje of een bord soljanka: soep die Gabi heeft gekookt. Met veel humor vertelt Jaroslav Rudiš over deze mensen. Op een gegeven moment fantaseert Ole over een plaat over café Helsinki, met tien nummers over de vaste bezoekers. Het zijn acht grappige portretjes inclusief typische uitspraken, zoals van Oles huisgenoot de Prager:

De basis voor een goede maaltijd zijn goede ingrediënten en er zo min mogelijk mee doen. Misschien geldt dat ook wel voor relaties. Maar de goede ingrediënten zijn vermoedelijk op.

Verder lezen

20 augustus 2016

Leesreis om de wereld: Cambodja

map_cambodja

Cambodja, ik moet moet opzoeken waar het ligt: in Azië tussen Thailand, Laos, Viëtnam en de zee (oranje op de kaart hierboven). Op Wikipedia gaat het over de Rode Khmer en Pol Pot. Daar heb ik weleens van gehoord, maar wat is daar eigenlijk gebeurd? Ik heb geen idee, maar Vaddey Ratner weet er alles van. Als klein meisje maakte ze mee dat Cambodja van een Boeddhistisch in een communistisch land veranderde. Uiteindelijk vluchtte ze met haar moeder naar Amerika. Haar levensverhaal vormde de inspiratie voor de roman In de schaduw van de banyan.

In de schaduw van de banyan

Verder lezen

16 september 2015

Rode liefde, een Oost-Duitse familiegeschiedenis – Maxim Leo

Maxim Leo werd in 1970 in Oost-Berlijn geboren. Hij maakte dus als 19-jarige de val van de Berlijnse Muur mee, één van de belangrijkste gebeurtenissen van de twintigste eeuw. Ook zijn ouders en grootouders waren aanwezig bij gebeurtenissen die elke jongere nu op school leert. In Rode liefde vertelt Maxim Leo zijn familiegeschiedenis, die hij schreef aan de hand van interviews, dagboeken, brieven en officiële documenten.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland verdeeld in vier stukken: het oosten kwam onder leiding van Rusland te staan, in het westen waren stukken land voor Frankrijk, Amerika en Groot-Brittannië. Ook Berlijn werd in vier stukken opgedeeld. In het begin was dit alleen een formele indeling en de bevolking merkte er weinig van. Maar er ontstond verschil tussen oost en west. Maxims vader Wolf woonde als jongen in de jaren vijftig in Oost-Berlijn. Met zijn vriendjes ging hij na school graag naar het westen, omdat daar meer te koop was in de winkels en er waren Amerikaanse films te zien. Wolf begreep niet waarom zijn vader beweerde dat Oost-Duitsland zoveel beter was. De overheid werd steeds strenger. Alles kon tegen je gebruikt worden: heb je een spijkerbroek aan? Dan zal je wel voor de Amerikanen zijn en tegen de communisten, iets waarvoor je opgepakt kon worden. In één nacht werd de grens gesloten en daarna werd de Berlijnse Muur gebouwd, zodat Oost-Duitsers niet meer naar het westen konden reizen.

Verder lezen

11 augustus 2015

Leesreis om de wereld: Chili

In 1985 was er een aardbeving in Chili. De hoofdpersoon van Manieren om naar huis terug te keren mocht toen samen met de buurkinderen in een tent slapen, terwijl hun ouders bij een kampvuur zaten te praten. In die nacht ontmoette hij Claudia, een buurmeisje dat twee jaar ouder was. Hij vond haar erg leuk. Op een gegeven moment vroeg Claudia aan hem of hij buurman Raúl in de gaten wil houden. Hij wist niet precies waarom, maar voerde zijn opdracht zo goed mogelijk uit. Toen er een jonge vrouw bij de buurman bleef logeren, volgde hij haar zelfs een heel eind met een busje mee. Hij was nog nooit zo ver van huis geweest. Ze verdween in een blauw huis met een groen hek. Verder lezen

1 februari 2015

Het Oostblokboek

cover

Dit is nu echt een boek om aan ‘armchair travelling’ te doen! Het Oostblokboek neemt je mee naar tien Europese landen uit het voormalige Oostblok, waar het communisme in de twintigste eeuw veel sporen heeft nagelaten. Op elke bladzijde staat een foto van een monument of een bijzondere plek met een bespreking erbij. Ook staat het adres aangegeven, met een waardering in sterren: vijf betekent ‘midden in het stadscentrum’ en één ster staat voor ‘succes met zoeken’. Gelukkig komt die laatste categorie slechts twee keer voor (als ik goed heb geteld) en is het boek ook goed te gebruiken voor wie echt op reis wil.

Verder lezen

4 november 2013

De ondraaglijke lichtheid van het bestaan – Milan Kundera

De ondraaglijke lichtheid van het bestaan beschrijft het leven van vier hoofdpersonen die door de liefde met elkaar verbonden zijn. Het gaat vooral de verhoudingen tussen deze personen en hun gevoelens voor elkaar. De hoofdpersonen komen net als Milan Kundera uit Tsjechië en het boek speelt zich grotendeels daar af. Het communisme en de gevolgen daarvan vormen dan ook een belangrijk thema. Daarnaast gaat het over esthetiek, als tegenstelling van het communisme.

Het verhaal wordt niet chronologisch verteld: in zeven delen belicht de schrijver de zaken telkens vanuit een ander perspectief en een ander tijdstip. Dat past goed bij de filosofische en poëtische stijl van het boek. Het verhaal is de kapstok om de gedachten van de hoofdpersonen en filosofische overwegingen van de schrijver weer te geven. De korte hoofdstukken zorgen ervoor dat je toch makkelijk verder leest.

kundera-kl Verder lezen