Atlas Contact

28 april 2024

Water pakken – Kirsten van Santen

Water pakken gaat over zwemmen, het liefst buiten. Kirsten van Santen kreeg het mee vanuit haar familie en is nog steeds een waterrat. Als journalist deed ze verslag van de monstertocht van Maarten van der Weijden. Voor dit boek bezocht ze openwaterzwemmers in heel Nederland.

De zwemtochten van Kirsten met diverse enthousiastelingen vormen de basis van dit boek. Terloops vertelt ze over de geschiedenis. Nederlanders zijn bang vanouds voor water, want overstromingen bedreigen ons. In vroegere eeuwen liepen regelmatig mensen de gracht in, doordat het ’s avonds zo donker was op straat. Ze kwamen er niet meer levend uit. Pas na de Tweede Wereldoorlog kreeg elke stad een zwembad en gingen kinderen op zwemles. Tijdens de coronapandemie werd buiten zwemmen populair. Mensen zoeken rivieren en plassen op. De fanatieksten doen dat het hele jaar door, in de koudere seizoenen vaak wel met wetsuit. Kirsten komt in contact met zwemgroepjes die elkaar aanmoedigen. Ze blijven er fit bij en hebben mooie ervaringen in de natuur.

Verder lezen
3 oktober 2023

Drinkbare rivieren – Li An Phoa

Li An Phoa is een wereldreiziger. Ze wandelde langs rivieren in allerlei landen. De eerste reis uit dit boek is een kanotocht in Canada, die ze prachtig beschrijft. De rivier de Rupert wordt bedreigd door de komst van een waterkrachtcentrale. Hele dorpen komen daardoor onder water te staan. Dit zal enorme invloed hebben op de levens van de inheemse bevolking.

Iemand zegt tegen Li An: ‘Je geboorteplek is je eerst leraar’. Dat brengt haar terug naar haar geboorteplaats Capelle aan de IJssel. Dat is wel de laatste plaats waar ze aan had gedacht, maar ook daar is natuur te vinden. Ze ontdekt een prachtig park in de buurt van het huis waar ze opgroeide.

Verder lezen
2 juli 2023

Xerox – Fien Veldman

Sommige mensen praten tegen hun huisdier of hun planten. De hoofdpersoon van Xerox praat tegen de printer op kantoor. Vanwege haar functie zit ze vlak naast hem. Fien Veldman introduceert dit echter een stuk subtieler dan ik nu doe. Ze begint met een schets van de grote stad, waarin afval een belangrijke rol speelt.

Alles wat ik passeer wordt uiteindelijk vuilnis. Het hangt er alleen van af wanneer je besluit dat iets waardeloos wordt. Als je het op een tijdlijn zet, zul je zien: niks, niks, niks, niks, niks, het uitvinden van het ding, het maken van het ding, het bestaan van het ding: het kopen, het gebruiken, de teloorgang van het ding, het weggooien van het ding, afval afval afval afval afval afval afval afval.

Later komt dit motief terug, als de hoofdpersoon in contact komt met een vuilnisman. Die heeft altijd al van deze baan gedroomd, ook al wilde zijn vader liever dat hij accountant zou worden. De vuilnisman heeft net als de hoofdpersoon een baan waar anderen op neerkijken, ook al beweren ze dat het heel belangrijk is.

Verder lezen
2 juni 2023

En dan is er koffie – Hannes Meinkema

De jaren zeventig: ik heb ze zelf niet meegemaakt, maar door oude verhalen heb ik er wel een beeld en gevoel bij. En dan is er koffie verscheen voor het eerst in 1976 en sloeg toen in als een bom. Hannes Meinkema neemt immers geen blad voor de mond en schrijft openlijk over wat geheim wordt gehouden.

Met zeven perspectieven is het in het begin even opletten, maar ik vind het niet moeilijk om te volgen wie wie is: moeder Cora, vader Jacques, dochters Rosa en Arja, zoon Jaap en zijn vriendin Josien. En Douwe, Rosa’s scharrel. Rosa is lerares op een middelbare school. In haar vrije tijd is ze een losbol die veel drinkt en feest. Haar moeder belt regelmatig op en dat stoort Rosa mateloos, vooral als ze haar roes aan het uitslapen is. Ook tussen de andere leden van het gezin klikt het totaal niet.

Verder lezen
2 maart 2023

Een immense wereld – Ed Yong

Voor mensen zijn zien en horen de belangrijkste zintuigen, maar voor honden is dat ruiken. Ze snuffelen heel wat af en nemen de wereld op een heel andere manier waar dan wij. Vogels kunnen ultraviolet licht zien, wat voor ons mensen onzichtbaar is.

Een immense wereld gaat over zintuigen in het dierenrijk. Elk hoofdstuk gaat over een andere manier om waar te nemen: zien, horen, ruiken, proeven en voelen zijn ons bekend, maar er zijn ook dieren die magnetische of elektrische velden kunnen waarnemen. Wetenschapsjournalist Ed Yong heeft zich grondig verdiept door uitgebreid literatuuronderzoek te doen en biologen te interviewen. Hij schrijft zeer toegankelijk. De Nederlandse vertaling van Menno Grootveld is opvallend goed en leest prettig. Ik vind het fijn dat ik niet steeds allerlei Engelse dierennamen hoef op te zoeken, al doe ik dat af en toe toch om te zien hoe de diverse dieren eruitzien. Of ik blader even naar het fotokatern om te kijken of ze daarin staan. De kleurige foto’s met korte teksten vormen een samenvatting van het boek.

Verder lezen
25 november 2022

Het lied van de goden – Reggie Baay

Bij sommige boeken kan je de achterflaptekst beter niet lezen, maar bij Het lied van de goden helpt het me om te weten wie de vertellers zijn. Het boek bestaat uit brieven van twee mensen, maar niet aan elkaar. Hun paden zullen elkaar wel kruisen. De ene brievenserie is geschreven in Amsterdam in 1756 door Flora van Makassar, die als slavin naar Nederland kwam. Ze vertelt haar heftige levensverhaal aan haar dochter. De andere brieven zijn van Joachim van der Elst aan zijn zoon, die in Oost-Indië werkt voor de VOC.

In het begin kost het me moeite om in het verhaal te komen. Flora begint met een poëtisch betoog over taal. Zij schrijft immers in het Nederlands, dat niet haar moedertaal is. Na een paar bladzijden wordt al overgeschakeld naar Van der Elst. Die vind ik al meteen arrogant en hypocriet. Hij behoort tot de gegoede burgerij en wil graag hogerop komen. Daarvoor is geld nodig, wat hij wil verdienen met handelen via de VOC. Van der Elst en zijn vrouw hopen dat hun zoon een goede vrouw (met lichte huid) vindt daar in het Oosten. Dat lijkt mij moeilijk, want er gingen veel meer Nederlandse mannen dan vrouwen naartoe. Verder vraag ik mij af hoe realistisch het is dat zo’n trotse man zijn zorgen aan zijn zoon toevertrouwt. Het enige wat ik kan bedenken is dat hij dit doet omdat de zoon ver weg zit en de brief maanden onderweg zal zijn.

Verder lezen
28 september 2022

Zwarte schuur – Oek de Jong

Het huwelijk van kunstschilder Maris Coppoolse en zijn vrouw Fran loopt niet zo lekker. Bij een grote overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum heeft zij deze keer amper meegeholpen met de selectie van de stukken. De tentoonstelling trekt veel belangstelling. Een bekend weekblad schrijft er een artikel over. Maar als dat uitkomt, blijkt het vooral te gaan over een ingrijpende gebeurtenis uit de jeugd van Maris, waarbij een buurmeisje om het leven is gekomen in een afgelegen schuur.

In het begin van Zwarte schuur wordt de spanning enorm opgebouwd: wat is er precies gebeurd in die schuur in het geboortedorp van Maris op Walcheren? De eerste ongeveer honderd bladzijden zijn daardoor geweldig om te lezen. Dan is wel duidelijk wat Maris toen is overkomen, maar we zitten pas op een kwart van het boek. De enige vraag die dan nog overblijft is: zal het huwelijk van Maris en Fran ten einde lopen of gaan ze elkaar weer vinden?

Verder lezen
25 augustus 2022

Wildgroei – Nina Lykke

De Noorse huisarts Elin woont sinds kort in haar praktijk, want ze ligt in scheiding. Ze slaapt slecht en heeft de neiging om te eerlijk te zijn tegen haar patiënten. Die komen met allerlei suffe kwaaltjes en luisteren niet naar de eenvoudige tips die ze geeft: rust goed uit, eet gezond, beweeg genoeg. Zelf houdt ze zich daar ook niet aan. Elin ligt elke avond op de bank televisie te kijken en wijn te drinken. Wel neemt ze vrijwel het hele huishouden voor haar rekening. Haar man Aksel werkt veel als orthopeed en daarnaast besteedt hij al zijn vrije tijd aan skiën.

Elin heeft een affaire met Bjørn, waar ze dertig jaar geleden een tijdje verkering mee had. Bjørn kon erg jaloers zijn. Toen ze Aksel ontmoette, maakte ze het uit met Bjørn. Elin en Aksel kregen twee dochters en Bjørn stichtte een gezin met Linda.

En zoiets had ik gevonden, iets wat het daglicht niet verdroeg en dat toch vanbinnen alles lichter maakte.

Verder lezen
26 juli 2022

Dagen in Minsk – Julia Cimafiejeva

In 2020 kwamen er berichten in het nieuws uit een land waar we verder weinig horen: Wit-Rusland, oftewel Belarus. Honderdduizenden mensen gingen de straat op in de hoofdstad Minsk, om te protesteren tegen het regime van Lukašenka. Die werd in 1994 voor het eerst tot president van Belarus gekozen. Via referenda heeft hij steeds meer macht gekregen. De democratie veranderde langzaam richting een dictatuur. In 2020 vonden opnieuw verkiezingen plaats, die enorm werden gemanipuleerd. Mensen waren nog steeds bang, maar dit pikten ze niet.

Franka Hummels licht deze context toe in een voorwoord. Zij heeft ervoor gepleit dat Dagen in Minsk in het Nederlands zou worden vertaald, wat Henny Corver uitstekend heeft gedaan vanuit het Engels. Julia Cimafiejeva schreef haar dagboek in 2020 namelijk niet in het Belarussisch of het Russisch, omdat ze een zekere afstand nodig had. Niet dat het een afstandelijk boek is geworden, integendeel. Julia verwoordt haar angsten en haar tegenstrijdige gevoelens. Ja, het is gevaarlijk om de straat op te gaan, maar thuis blijven is geen optie meer.

Verder lezen
13 april 2022

Wormmaan – Mariken Heitman

Elke is gewasveredelaar, wat betekent dat ze planten kweekt en selecteert tot ze de eigenschappen hebben die boeren graag zien. Vervolgens kunnen de zaden worden verkocht. Na zeven jaar heeft ze de ideale pompoen voor zich, maar een ander bedrijf is één dag eerder met het aanvragen van het patent voor een soortgelijk zaad. Alles is voor niks geweest en Elke neemt ontslag. Ze vertrekt naar een Waddeneiland (er wordt niet verteld welke) en daar denkt ze na over wie ze is en wat ze tot nu toe in haar leven heeft gedaan. Ze heeft erwtenzaden meegenomen en is van plan om die te laten verwilderen, dus het tegenovergestelde van veredelen.

De wateraap vond ik een fascinerend debuut en daarom was ik nieuwsgierig naar de tweede roman van Mariken Heitman. De hoofdpersoon van beide boeken is Elke, die er jaren later nog steeds mee worstelt dat ze niet zo vrouwelijk is als mensen van haar verwachten. Regelmatig wordt ze aangesproken als ‘meneer’. Ze heeft niet de wens om man te zijn, maar is het zat dat mensen van alles verwachten omdat ze officieel in het hokje ‘vrouw’ valt. Daarmee word je zo beperkt.

Verder lezen