Wit-Rusland

26 juli 2022

Dagen in Minsk – Julia Cimafiejeva

In 2020 kwamen er berichten in het nieuws uit een land waar we verder weinig horen: Wit-Rusland, oftewel Belarus. Honderdduizenden mensen gingen de straat op in de hoofdstad Minsk, om te protesteren tegen het regime van Lukašenka. Die werd in 1994 voor het eerst tot president van Belarus gekozen. Via referenda heeft hij steeds meer macht gekregen. De democratie veranderde langzaam richting een dictatuur. In 2020 vonden opnieuw verkiezingen plaats, die enorm werden gemanipuleerd. Mensen waren nog steeds bang, maar dit pikten ze niet.

Franka Hummels licht deze context toe in een voorwoord. Zij heeft ervoor gepleit dat Dagen in Minsk in het Nederlands zou worden vertaald, wat Henny Corver uitstekend heeft gedaan vanuit het Engels. Julia Cimafiejeva schreef haar dagboek in 2020 namelijk niet in het Belarussisch of het Russisch, omdat ze een zekere afstand nodig had. Niet dat het een afstandelijk boek is geworden, integendeel. Julia verwoordt haar angsten en haar tegenstrijdige gevoelens. Ja, het is gevaarlijk om de straat op te gaan, maar thuis blijven is geen optie meer.

Verder lezen
29 april 2021

All that is solid melts into air – Darragh McKeon

De eerste en enige roman van de Ierse theaterregisseur Darragh McKeon speelt zich af in 1986 in de Sovjetunie. Daarbij denk je misschien aan de kernramp van Tsjernobyl, die inderdaad een rol speelt. Maar het begint bij Yevgeni van negen jaar, die in Moskou woont. Hij speelt prachtig piano en wil naar het conservatorium. Als hij zijn vinger breekt, gaat hij naar zijn tante Maria, die hem naar het ziekenhuis brengt. Daar werkt haar ex Grigory als arts en die zorgt ervoor dat er gauw een röntgenfoto wordt gemaakt.

We hebben dan al drie personages en de bijbehorende perspectieven. Daarna verspringt het verhaal ook nog naar Artyom, een jongen die 10 kilometer vanaf de kerncentrale van Tsjernobyl woont. Na de ontploffing moet zijn vader ernaartoe om bomen te kappen en te begraven, want die zijn radio-actief geworden. McKeon beschrijft de ramp op een poëtische manier, wat het gek genoeg mooi maakt om te lezen.

Verder lezen
21 november 2020

Het einde van de rode mens – Svetlana Aleksijevitsj

Hier in Nederland zijn we gewend aan het kapitalisme. We zijn ermee opgegroeid. Dat is anders in Rusland en andere landen die vroeger bij de Sovjet-Unie hoorden, zoals Wit-Rusland en Azerbeidzjan. Svetlana Aleksijevitsj interviewde talloze mensen uit verschillende staten over hun ervaringen voor en vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Ze halen herinneringen op aan hun leven onder het communisme en vragen zich af wat er terecht is gekomen van de beloftes van Gorbatsjov met zijn glasnost en perestrojka.

Verder lezen
29 november 2015

De generatorgeneratie – Franka Hummels

In 1986 ontplofte er een kerncentrale in Tsjernobyl, Oekraïne, vlakbij de grens met Wit-Rusland. De communistische overheid zorgde ervoor dat er geen paniek uitbrak in Wit-Rusland. Pas na een paar dagen werden jodiumpillen uitgedeeld en na een aantal weken werden er nog dorpen in de buurt van de kerncentrale geëvacueerd. In Nederland mochten we geen verse spinazie eten en de koeien mochten een tijd niet naar buiten. Maar in Wit-Rusland zijn de gevolgen van de kernramp bijna dertig jaar later pas echt te overzien, voor wie goed kijkt. Dat heeft Franka Hummels gedaan.

Verder lezen

14 mei 2014

Wij houden van Tsjernobyl – Svetlana Aleksijevitsj

Twee jaar geleden las ik De generatorgeneratie van Franka Hummels, over jonge mensen in Wit-Rusland. De kernramp in Tsjernobyl in 1986 heeft veel invloed op hun leven: ze kampen met gezondheidsklachten, onvruchtbaarheid en veel familieleden zijn overleden. Voor hen is dat echter de normaalste zaak van de wereld en er wordt weinig over gepraat. Franka schetst een indrukwekkend beeld van deze generatie. Daarom vroeg ik haar om een boek uit Wit-Rusland voor mijn leesreis om de wereld, waarop zij Wij houden van Tsjernobyl aanraadde.

9053304711

Svetlana Aleksijevitsj bezorgde me echt kippenvel. Ze laat veel verschillende mensen aan het woord: echtgenotes van overleden mannen die als eersten bij de net ontplofte reactor aan het werk moesten, militairen die zonder informatie naar Tsjernobyl gestuurd werden, oudjes die nog in de verlaten spookdorpen wonen. Verder lezen