vrouwen in de 20ste eeuw

2 juni 2023

En dan is er koffie – Hannes Meinkema

De jaren zeventig: ik heb ze zelf niet meegemaakt, maar door oude verhalen heb ik er wel een beeld en gevoel bij. En dan is er koffie verscheen voor het eerst in 1976 en sloeg toen in als een bom. Hannes Meinkema neemt immers geen blad voor de mond en schrijft openlijk over wat geheim wordt gehouden.

Met zeven perspectieven is het in het begin even opletten, maar ik vind het niet moeilijk om te volgen wie wie is: moeder Cora, vader Jacques, dochters Rosa en Arja, zoon Jaap en zijn vriendin Josien. En Douwe, Rosa’s scharrel. Rosa is lerares op een middelbare school. In haar vrije tijd is ze een losbol die veel drinkt en feest. Haar moeder belt regelmatig op en dat stoort Rosa mateloos, vooral als ze haar roes aan het uitslapen is. Ook tussen de andere leden van het gezin klikt het totaal niet.

Verder lezen
29 mei 2023

Alias Grace – Margaret Atwood

In 1843 werd Grace Marks veroordeeld voor de moord op haar werkgever. Ze was toen zestien jaar en werkte als dienstmeisje voor Thomas Kinnear, een alleenstaande man. De moord werd gepleegd door een mannelijke bediende, die de doodstraf kreeg. De rol van Grace bleef onduidelijk vanwege tegenstrijdige verklaringen en daarom werd haar straf omgezet in levenslang. De huishoudster werd ook vermoord, maar voor haar is nooit een rechtszaak geweest, omdat de straffen al hoog genoeg waren.

Alias Grace begint met fragmenten uit verschillende bronnen, waardoor het wat moeite kost om erin te komen. Er zijn gedichten, stukjes uit kranten en brieven. Het verhaal krijgt vaart als dokter Simon Jordan geïnteresseerd raakt in Grace. In een serie gesprekken vertelt Grace haar levensverhaal aan de arts. De moord is op dat moment zestien jaar geleden. Grace werkt inmiddels in het huishouden van de gevangenisdirecteur, terwijl ze de nachten nog doorbrengt in haar cel. Ze heeft ook een tijdje in een psychiatrische instelling gezeten. Simon Jordan droomt ervan om zijn eigen psychiatrische ziekenhuis te beginnen, maar hij moet zich nog bewijzen als onderzoeker. Hij wil Grace helpen om haar geheugen terug te krijgen, want van het moment van de moord kan ze zich niets herinneren. Bovendien zou een rapport van hem Grace vrij kunnen krijgen.

Verder lezen
22 maart 2023

De torens van februari – Tonke Dragt

De torens van februari is een dagboek van een jongen. Het begint op 30 februari: de dag waarop hij op het strand staat en zijn geheugen is verloren. Hij heeft geen idee wie hij is, hoe hij heet of waar hij vandaan komt. De jongen loopt wat rond en komt bij een hutje waar een oude man woont. Die vangt hem op. De jongen wordt door de oude man ‘Tim’ genoemd. Ook in de spiegel herkent Tim zichzelf niet.

De oude man moedigt Tim aan om te gaan schrijven. Zelf heeft hij een kist vol schriften, maar daar mag de jongen niet aan komen. De jongen vindt in zijn zak een schriftje waarin hij zijn dagboek begint. Achterin zijn een aantal pagina’s beschreven met teksten die hij moeilijk kan lezen. Er staat bijvoorbeeld het woord ‘amoixa’. Wat zou dat betekenen?

Verder lezen
17 februari 2023

Door de nauwe poort – Karen Armstrong

Op haar zeventiende ging Karen Armstrong het klooster in, met de bedoeling haar leven als non door te brengen. Na zeven jaar trad ze echter uit. Tien jaar later verscheen Through the narrow gate, waarin ze terugblikt op haar kloosterjaren. In het voorwoord uit 1994 vertelt ze dat ze tijdens het schrijven van dit boek dacht dat ze klaar was met religie. Maar nadat het verscheen, kreeg ze een uitnodiging van de BBC om een documentaire over Paulus te maken. Van het één kwam het ander, ze raakte geïnteresseerd in andere religies en verdiepte zich in de theologie. Dat resulteerde in fascinerende, originele boeken, waarvan ik er een paar met veel belangstelling heb gelezen.

Na het voorwoord begint Door de nauwe poort met Karens jeugd in een katholiek gezin. Ze zat op school bij de nonnen en kwam zo al vroeg in aanraking met het religieuze leven. Toch schrokken haar ouders toen ze aankondigde non te willen worden. Karen vond het moeilijk uit te leggen, maar haar ouders lieten haar gaan. Tegen een roeping van God kan je immers weinig doen.

Karen besloot in te treden bij de onderwijsorde van de zusters waar ze zelf bij op school had gezeten. ‘Het is wel een heel strenge orde,’ had het schoolhoofd zuster Katherine gewaarschuwd. Karen wist dat het moeilijk zou worden, maar ze was bereid om alles te geven om God te vinden. Hoe zwaar het werkelijk was, weet ze zich jaren later nog wonderlijk goed te herinneren. Karens intrede was in 1962, vlak voor het Tweede Vaticaans concilie dat veel zou veranderen in de Rooms-katholieke kerk. Ze was dus één van de laatsten die deze strenge opleiding kreeg.

Verder lezen
13 februari 2023

Half a lifelong romance – Eileen Chang

Een paar jaar geleden had ik een Chinese collega. Zij vertelde me over één van haar lievelingsschrijvers: Eileen Chang. Haar werk is niet in het Nederlands vertaald, maar wel in het Engels. (Dit boek is wel in het Nederlands vertaald! Zie de reacties onder dit artikel.) De bibliotheek in de provincie Utrecht heeft één van haar boeken in de collectie: Half a lifelong romance, dat voor het eerst verscheen in 1948. De vertaling van Karen Kingsbury uit 2014 vind ik erg goed, want het Chinese schijnt erin door, terwijl de zinnen goed lopen.

De roman speelt zich af itijdens de jaren 1930 in Shanghai. Shuhui en Shijun, twee mannen die collega’s en vrienden zijn, ontmoeten Manzhen tijdens de lunch. In de periode die volgt, lunchen ze elke dag met haar samen. Shijun zegt daarbij veel minder dan de andere twee. In stilte wordt hij verliefd op Manzhen. Het duurt even voor hij dat aan haar durft te bekennen en dan gaat het nog in zeer bedekte termen. Maar zij begrijpt het. Hun impliciete manier van communiceren maakt het niet makkelijker, maar ook de omstandigheden zijn niet ideaal.

Verder lezen
1 februari 2023

Hasse Simonsdochter – Thea Beckman

In de vijftiende eeuw woont Hasse Simonsdochter in Kampen. Hasse wordt met de nek aangekeken, ook door haar eigen familie. Daarom is ze niet graag thuis en brengt haar dagen door in het buitengebied, waar ze leert om op eigen houtje te overleven. Ze bouwt hutten en maakt haar eigen boog met pijlen, om konijntjes mee te schieten. Op een dag hoort ze een paar mannen met een kudde ossen aankomen. Hasse verstopt zich snel, maar wordt ontdekt door de mannen. Ze vallen haar lastig. Hasse slaat en bijt, maar de drie mannen zijn te sterk voor haar. Dan komt er een ruiter voorbijgereden, die haar redt. Daarbij doodt hij per ongeluk één van de mannen.

Thea Beckman schrijft heel beeldend. Haar taalgebruik doet hier en daar ouderwets aan, wat niet verwonderlijk is voor een boek uit 1983. Het past ook wel bij een historische roman. De beschrijvingen vind ik soms te uitgebreid. En ook de historische context is behoorlijk taai. Ik bezoek Wikipedia om wat te lezen over de Hoekse en Kabeljauwse twisten, maar het is een ingewikkeld verhaal, dus ik haak snel af. Maar Hasses verhaal interesseert me wel!

Verder lezen
5 november 2022

Rebecca – Daphne du Maurier

Een jonge vrouw zonder familie komt terecht op een Engels landgoed. Iedereen die Downton Abbey heeft gekeken, kan zich er wat bij voorstellen. Hoe zou je het vinden om op zo’n plek te komen wonen? Dit boek begint met hoe het zover is gekomen. De hoofdpersoon (haar naam wordt niet genoemd) werkt voor de rijke mevrouw Van Hopper, als een soort gezelschapsdame en persoonlijk assistent. Samen brengen ze tijd door in Monte Carlo. In het hotel komen ze Maxim de Winter tegen en ze maken een praatje met hem. Als mevrouw Van Hopper geveld is door de griep, gaat de hoofdpersoon met Maxim uit rijden. Tijdens de autoritjes blijkt dat ze het goed met elkaar kunnen vinden. Mevrouw van Hopper had al verteld dat hij weduwnaar is. Zijn vrouw is vorig jaar verdronken in de baai bij het landgoed. Maar hij praat nooit over haar.

Verder lezen
11 oktober 2022

The lottery – Shirley Jackson

Back to the fourties! Zo zou ik dit boek samenvatten. Het is heel anders om een historisch verhaal te lezen dan een boek dat uit die tijd komt. Regelmatig moet ik even schakelen, omdat bepaalde zaken worden verondersteld die in die tijd voor zich spraken, maar nu niet meer. Nog niet iedereen had telefoon en vrouwen werden allemaal aangesproken met Mrs of Miss en de achternaam. Dat kan erg verwarrend zijn als een vrouw bij haar schoonmoeder in huis woont en er dus twee vrouwen met dezelfde achternaam zijn… In hedendaagse historische romans worden mensen gewoon bij de voornaam genoemd. En vaak gaat het daarin over mensen met opvallend moderne opvattingen, bijvoorbeeld wat vrouwenrechten betreft.

In deze verhalenbundel is er geen feminisme te bekennen. Een heel aantal verhalen gaat over moeders die thuis zijn met hun kinderen en worden geacht om voor hun echtgenoot te zorgen. No way dat een man zou koken of iets anders in het huishouden doen of dat een moeder zou werken. Behalve bij mensen met een donkere huidskleur. Er is een verhaal over een jongetje dat een bruin klasgenootje te spelen krijgt. Zijn moeder heeft allerlei vooroordelen en valt van de ene verbazing in de andere als ze het kind ondervraagt, dat zeer beleefd antwoordt.

Verder lezen
9 april 2022

Een coquette vrouw – Carry van Bruggen

Een coquette vrouw verscheen voor het eerst in 1915. Hoofdpersoon Ina trouwt met Egbert, van wie ze erg onder de indruk is. Hij is zelfverzekerd en ogenschijnlijk emotieloos, terwijl zij juist temperamentvol en onzeker is. In het begin trekt Ina zich erg aan Egbert op, want hij heeft voor alles een verklaring en regelt alle praktische zaken van hun leven. Maar hij doet ook erg neerbuigend naar Ina. Als zij haar eerste verhalen en zelfs een boek publiceert, helpt hij haar met de praktische zaken. Maar hij leest alles slechts vluchtig en kijkt er duidelijk op neer. Er is geen trots te bespeuren.

Carry van Bruggen baseerde deze roman op haar eigen huwelijk met Kees van Bruggen. Ze heeft een prachtige schrijfstijl. Het kost wat moeite om de mooie lange zinnen met ouderwetse woorden te lezen, maar het is prima te begrijpen. Zo is Ina tegen de dokter openhartig over haar boze buien:

Verder lezen
27 december 2021

The haunting of Hill House – Shirley Jackson

Een paar maanden geleden zag ik de bijzondere film die gemaakt is over de Amerikaanse schrijver Shirley Jackson, die leefde van 1916 tot 1965. Haar korte verhaal The Lottery vond ik erg goed; dat is een soort voorloper van boeken als The hunger games. De Nederlandse vertaling van de roman The haunting of Hill House is te leen als e-book bij de online bieb, maar ik vind de zinnen niet soepel lopen en daarom heb ik alsnog het origineel uit een andere bibliotheekvestiging laten komen. Af en toe zoek ik een Engels woord op, maar het taalgebruik is niet heel moeilijk.

Wetenschapper dr. John Montague wil onderzoek doen naar bovennatuurlijke verschijnselen in oude huizen. Daarom huurt hij Hill House, waarvan wordt gezegd dat het er spookt. Montague nodigt een aantal mensen uit om hem te helpen bij het onderzoek. De jonge vrouwen Eleanor en Theodora gaan het avontuur aan. Verder is Luke aanwezig als vertegenwoordiger van de familie die het huis in bezit heeft. Er woont niemand; iedereen die er eerder heeft overnacht hield het maximaal een paar dagen vol.

Verder lezen