religie

30 september 2021

Buiten dienst – Anton Stolwijk

Op een avond fietst Anton Stolwijk langs de Josephkerk, waar hij in zijn jeugd kwam. Het is jaren geleden dat hij er binnen is geweest. De deur staat open en het orgel speelt. Blijkbaar gaan er nog steeds mensen heen. Terwijl Anton naar de bekende muziek luistert, komen herinneringen boven. Hij gaat die avond niet naar binnen, maar een week later wel. Zo komt hij erachter dat deze katholieke kerk binnenkort gaat sluiten. Journalist Anton besluit om deze laatste maanden van de kerk mee te maken. Wie zijn de laatste kerkgangers? Wat verdwijnt er door het verkopen van kerken, iets wat niet alleen in Alkmaar gebeurt?

De schrijver heeft ervoor gekozen om in Buiten dienst een aantal fictieve personages op te voeren, die wel gebaseerd zijn op echte mensen, maar niet één op één zijn terug te voeren. Een aantal bijpersonen worden wel met hun eigen naam genoemd. De kerkgangers zijn herkenbare types: Hans die keihard zingt in het koor, Hanny die allerlei praktische klussen doet, Bea die als één van de weinigen echt gelooft en niet alleen voor de gezelligheid naar de kerk komt. Ze zijn allemaal boven de zeventig jaar. Anton leert ze kennen door aan alle mogelijke activiteiten mee te doen, zoals zingen bij het koor en mee op pelgrimstocht naar Heiloo, op de fiets. Een paar keer schiet ik in de lach om hoe hij het allemaal beschrijft.

Verder lezen
8 september 2021

Het paradijs ontvlucht – Adriënne Nijssen

Toen ik in een studentenflat woonde, had ik eens een huisgenoot die bij de Jehova’s Getuigen bleek te horen. Zelf bezocht ik in die tijd kerken van allerlei stromingen en ik vond het dan ook interessant om met deze jongen in gesprek te gaan. Wat mij opviel, was dat hij steeds in de wij-vorm sprak: ‘Wij vinden dit…’ Ik vroeg: ‘Maar wat vind jij er dan van, wat betekent het voor jou?’ Daar kwam geen antwoord op.

Dat Jehova’s Getuigen gepaste antwoorden moeten geven en niet zelf leren denken, vertelt ook Ingrid Keessen in Het paradijs ontvlucht. Ze groeide op in deze gesloten gemeenschap, trouwde en kreeg kinderen. Maar het ging niet goed met haar. Ingrid probeerde een paar keer zelfmoord te plegen en zocht uiteindelijk hulp in de reguliere geestelijke gezondheidszorg, iets waar de Getuigen nogal huiverig tegenover staan. Bij de groepstherapie kwam er een vrouw binnenlopen waar Ingrid verliefd op werd. Ze besloot het op te biechten aan de ouderlingen. Zo kon het niet langer: ze was lesbisch en wilde zichzelf worden. Ingrid werd uitgesloten en verloor alles wat ze had.

Verder lezen
5 augustus 2021

Onorthodox – Deborah Feldman

Deborah Feldman is opgegroeid bij de Satmar, een grote chassidisch-joodse gemeenschap in New York. Als 23-jarige is ze daar weggegaan en in Onorthodox vertelt ze het waargebeurde verhaal van haar jeugd.

Devoiri woont bij haar opa en oma, want haar vader is zwakbegaafd en haar moeder is uit de gemeenschap gestapt. Daarmee is zij een uitzondering, want verder schikt iedereen zich in de strenge regels en gewoontes. Devoiri krijgt te horen dat de Holocaust een straf van God was, omdat de joden niet vroom genoeg leefden. Daarom proberen de chassieden zich zo goed mogelijk aan de regels uit de Thora en de Talmoed te houden. Het meest opvallend is de kleding: zwart-wit met een hoed voor de mannen, lange rokken en een pruik voor de vrouwen. Er wordt vooral Jiddisch gesproken en uiteraard moet het eten koosjer zijn. De cultuur wordt beeldend beschreven en de vertaling van Patricia Piolon is oké.

Verder lezen
31 juli 2021

De kwestie God – Karen Armstrong

Een jaar of tien geleden las ik Een geschiedenis van God van Karen Armstrong. Daarin beschrijft ze het ontstaan en de ontwikkelingen van de drie monotheïstische godsdiensten. Ik was onder de indruk van wat zij vertelde; hoe weinig wist ik hierover! Het gaf me een nieuwe kijk op geloof en daarom wilde ik De kwestie God ook graag lezen. De twee dikke boeken stonden jarenlang naast elkaar in mijn kast, de ene gelezen en de ander ongelezen. Laatst pakte ik het groene boek er spontaan uit, sloeg de eerste bladzijde op en was meteen weer geboeid. De opbouw is weer chronologisch, maar deze keer focust Karen Armstrong op het godsbeeld van mensen door de eeuwen heen.

Verder lezen
5 april 2021

Ik ga leven – Lale Gül

Verhalen over mensen die in een religieuze gemeenschap leven hebben me altijd geboeid. In Nederland zijn er talloze schrijvers die hebben verteld over hun christelijke opvoeding, maar over moslims is nog maar weinig geschreven. Daarom stond Ik ga leven al een tijd op mijn verlanglijstje. Lale Gül heeft haar debuut gebaseerd op haar eigen jeugd in een orthodox-islamitisch Turks gezin. Toen ze veel aandacht kreeg vanwege bedreigingen, kon ik mijn nieuwsgierigheid niet langer bedwingen en kocht het boek.

Het kan haar allemaal aan haar anus oxideren.

Het eerste wat opvalt is de wonderlijke schrijfstijl. Lale gebruikt veel moeilijke woorden en breit regelmatig ellenlange zinnen, om even later grof taalgebruik te bezigen. Ik vraag me af of ik hier wel doorheen ga komen, maar het went wel en ik vind haar observaties interessant. Gelukkig schrijft ze niet continu zo ingewikkeld. Ik vermoed dat de redacteur het wel zwaar heeft gehad hiermee. Verderop in het boek is hier en daar nog een fout voorzetsel blijven staan.

Verder lezen
28 juni 2020

De verhalen van jouw leven en anderen – Ted Chiang

De Amerikaanse schrijver Ted Chiang publiceert niet vaak een verhaal, maar als hij het doet is het zeer doordacht en hij heeft er al vele prijzen mee gewonnen. Ik kwam op zijn spoor doordat striptekenaar Barbara Stok De verhalen van jouw leven en anderen aanraadde. Dit is een bundeling van acht verhalen met een lengte tussen de vier en vijftig bladzijden.

Het eerste verhaal, De toren van Babel, vind ik fantastisch. De bouwers van de toren hebben het hemelgewelf bereikt en nu worden mijnwerkers naar boven gestuurd om daarin te gaan graven. De reis omhoog duurt een paar maanden. In de toren wonen hele gezinnen, die zelfs nog nooit beneden zijn geweest. Verder lezen

24 december 2019

Ons wereldbeeld en de uitbuiting van de aarde

Bij tv-programma Het vermoeden legt Trees van Montfoort de vinger op de zere plek: we slopen de planeet, zonder te beseffen dat we er zelf deel van uitmaken. We zien onszelf los van de natuur, maar mensen zijn samen met dieren en planten bewoners van deze aarde. Om de ecologische crisis op te lossen, hebben we een ander wereldbeeld nodig en de theologie kan hier handvatten voor geven. Dit onderwerp raakt mij erg en daarom besluit ik om haar boek Groene theologie te lezen.

Op de fiets naar de kerk

Milieubewust leven en het christelijk geloof zijn mij allebei met de paplepel ingegoten. Verder lezen

4 december 2019

Allah in Europa – Jan Leyers

Documentairemaker Jan Leyers verdiepte zich al eens in de islam in de televisieserie De weg naar Mekka, waarin hij door islamitische landen reist. Tien jaar later richt hij zich opnieuw op moslims, maar nu blijft hij in Europa. Iemand van mijn boekenclub heeft het bijbehorende boek Allah in Europa gekozen om te bespreken. De reis begint in Bosnië, waar al eeuwenlang moslims en christenen samenleven. Dit is tijdenlang goed gegaan, maar er is ook oorlog geweest. De meest recente burgeroorlog zorgde ervoor dat moslims hun eigen wortels herontdekten en zich weer gingen verdiepen in de islam. Ook in andere landen zorgt discriminatie ervoor dat moslims naar elkaar toe trekken.

In elk land worden diverse moslims en af en toe een ex-moslim geïnterviewd. Het wordt al snel duidelijk dat moslims heel divers geloven, net als christenen. Verder lezen

29 oktober 2019

Educated – Tara Westover

Tara Westover is nooit naar school geweest. Toch studeerde ze aan universiteiten in Amerika en Engeland en behaalde zelfs een doctorstitel. Haar vader beweerde dat dit lag aan het thuisonderwijs dat ze had gekregen. Maar haar herinneringen vertellen een heel ander verhaal. Als het niet echt gebeurd was, zou ik het ongeloofwaardig vinden. Dat vond Tara op een gegeven moment zelf ook, maar Educated is gebaseerd op haar dagboeken die ze jarenlang trouw bijhield en bovendien zijn haar herinneringen bevestigd door diverse personen.

Tara groeit op in Idaho, onderaan een prachtige berg met bomen en sneeuw. Het gezin met zeven kinderen is hecht, wat wordt versterkt doordat ze niet naar school gaan en vanaf jonge leeftijd meewerken in de autosloperij van hun vader. Die vindt dat je op school wordt gehersenspoeld en dat dokters je alleen maar zieker maken. Deze ideeën zijn niet normaal in de kerk van de Mormonen waar ze lid van zijn. Maar hij is ervan overtuigd dat het einde van de tijden nabij is. Daarom wil hij zo veel mogelijk zelfvoorzienend worden. Ze wecken van enorme hoeveelheden eten. Tara’s moeder bekwaamt zich in alternatieve geneeskunde en ze maakt zelf homeopathische oliën. Ze gaat ook werken als verloskundige, eerst als hulp van een andere vroedvrouw en later zelfstandig, maar zonder opleiding. Verder lezen

9 mei 2019

Onderworpen – Michel Houellebecq

In de nabije toekomst zouden moslims weleens een grotere rol kunnen gaan spelen in de politiek. In Onderworpen stelt Michel Houellebecq zich voor hoe dit eruit zou kunnen gaan zien. Maar hij begint het boek met een lange aanloop, waarin de hoofdpersoon wordt voorgesteld. François is docent aan een Parijse universiteit. Zijn proefschrift ging over dichter-filosoof Huysmans. Ik vind het nogal saai om daarover te lezen, maar wie van literair graven houdt kan daar vast wel iets uit vissen. François houdt van drank en sigaretten en gaat af en toe naar bed met één van zijn studentes, maar een lange relatie heeft hij nooit gehad.

Dan komen er verkiezingen aan en die lijken deze keer spannender dan ooit te worden. Niet alleen de extreem-rechtse Marine le Pen maar ook de pas opgerichte Moslimbroederschap zal veel stemmen trekken. Verder lezen