In 2019 werd in een Belgisch archief een bijzonder schrift gevonden, vol met aantekeningen van de Alkmaarse Maria van Nesse. Ze noteerde voornamelijk haar uitgaven, maar ook recepten, schoonmaaktips en grote gebeurtenissen uit haar leven: alles wat ze maar wilde onthouden. Onderzoekers Judith Noorman en Robbert Jan van der Maal stortten zich op dit bijzondere memorieboek. Ze hebben hun eerste bevindingen opgeschreven in dit boek, met als ondertitel nieuwe perspectieven op huishoudelijke consumptie. Het is dus een serieus wetenschappelijk werk, maar voor de geïnteresseerde leek is het ook prima te lezen.

Het eerste hoofdstuk is een levensbeschrijving van Maria van Nesse. Ze werd in 1588 geboren in een zeer rijke katholieke familie. In de zeventiende eeuw was het katholicisme verboden, althans, men mocht het niet openlijk uiten. Kerken waren verborgen. Mannen in hoge functies, zoals burgemeesters, moesten gereformeerd zijn. In Alkmaar waren de meeste mensen echter katholiek gebleven en dat trok meer katholieken aan, zoals de vader van Maria van Nesse. Maria woonde samen met één of twee dienstmeisjes in een groot huis in de stad. Het pand is uiteraard veranderd in de loop van de tijd, maar het staat er nog steeds, nu middenin een winkelstraat. Een paar huisnummers verderop is het markante stadhuis van Alkmaar. Het huis wordt uitgebreid beschreven en zo krijg ik al een beeld van het hoe leven toen was.

Maria was niet getrouwd. De onderzoekers merken op dat er vast wel huwelijkskandidaten waren, maar dat Maria waarschijnlijk bewust ongehuwd bleef. Zo kon ze zich meer richten op haar katholieke geloof. Op latere leeftijd raakte ze steeds meer betrokken bij verschillende kerken en ze gaf veel geld, onder andere voor een bijzonder reliek: een lapje stof met een paar bloeddruppels. Twee eeuwen eerder was dit het resultaat van een wonder, want na het morsen van witte miswijn waren er rode vlekjes achtergebleven. Maria verstelde het lapje en liet er een gouden reliekhouder voor maken. Een foto ervan staat nu in dit boek. Veel andere genoemde voorwerpen zijn verloren gegaan, maar waar vergelijkbare exemplaren bestaan, is een foto daarvan geplaatst.

De meeste onderdelen van het boek heb ik met belangstelling gelezen. Alleen bij het hoofdstuk over Maria’s schilderijen wordt het te opsommerig en daar heb ik wat overgeslagen. Dat kan natuurlijk ook prima bij een boek als dit. Op één plek valt me op dat iets kort wordt omschreven en pas later goed uitgelegd, maar verder vind ik het goed te volgen.

Het unieke memorieboek van Maria van Nesse (1588-1650) lijkt me een nuttige bron voor onderzoekers, maar ook voor schrijvers van historische romans, omdat er zoveel informatie in staat over het dagelijkse leven van toen. Het memorieboek zelf is een ware goudmijn met informatie die niet in andere bekende bronnen uit die tijd voorkomt. Ik neem mij voor om vaker historische non-fictie te lezen, al blijf ik vooral een liefhebber van romans die zich in het verleden afspelen.