In het voorjaar van 2020 verhuist Dora van Berlijn naar het platteland van Brandenburg. Daar heeft ze in het dorp Bracken een huis gekocht, zonder dat haar vriend Robert het weet. Robert is erg fanatiek in milieubewust leven. Het is alsof ik in een spiegel kijk en dat is confronterend, al ben ik niet zo dwingend als deze man.

Maar toen kwam het virus. Robert bekeerde zich van klimaat-activist tot epidemioloog, en de wereld stond op z’n kop.

Het is ook herkenbaar hoe Robert en Dora elkaar in de weg zitten als ze allebei noodgedwongen thuis moeten werken. Robert vindt zelfs dat Dora niet te lang buiten mag wandelen. Dat is het signaal voor Dora om te vertrekken. Ze neemt haar hondje mee naar haar nieuwe huis in Bracken. Het is alsof ze in een andere wereld belandt, waar ze vooroordelen over heeft. Dorpsbewoners stemmen immers vaak op de AfD. Dat dat een rechtse politieke partij is weet ik wel, maar een paar andere typisch Duitse dingen moet ik opzoeken. Vertaler Annemarie Vlaming heeft geen voetnoten toegevoegd en soms woorden in het Duits laten staan. Ik kan me voorstellen dat ze daarop heeft gepuzzeld, want wat doe je met een woord als Gutmensch? De vertaling leest verder gemakkelijk.

Dora maakt al snel kennis met haar buurman, die zich voorstelt als ‘de dorpsnazi’. Tegelijkertijd is deze Gote erg behulpzaam. Hij blijkt in de jaren dat het huis leegstond een oogje in het zeil te hebben gehouden en geeft Dora zelfs meubels cadeau. Er zijn nog meer behulpzame buren waarvan Dora het lastig vindt om te peilen hoe ze in het leven staan.

Vaststaat dat iedereen bang is en denkt dat zijn angst de enige juiste is. De een is bang voor vreemdelingen, de ander voor klimaatcatastrofe. De een voor pandemieën, de ander voor een gezondheidsdictatuur. Dora is bang dat de democratie kapotgaat aan de strijd tussen de verschillende angsten. En net als alle anderen denkt ze dat alle anderen gek zijn geworden.

Terwijl Dora zich afvraagt hoe gevaarlijk haar buurman eigenlijk is, begint ze hem te mogen. Buurmeisje Franzi komt langs en wordt meteen dikke vrienden met Dora’s hondje. Elk personage is zo levendig beschreven; ik zie ze helemaal voor me. Langzaam vervaagt de eerste indruk en worden ze verder ingekleurd, terwijl Dora haar nieuwe leven vormgeeft. Maar dan wordt ze onderbroken door een heftige gebeurtenis, die alles in een stroomversnelling brengt.

Onder buren heeft alle eigenschappen van een topboek: spanningsbogen, natuurbeschrijvingen, filosofische bespiegelingen die me aan het denken zetten, en een hoofdpersoon die levensecht wordt in mijn hoofd. Sommige aspecten zijn uitvergroot of overdreven, maar ik denk er geen moment over na of het wel realistisch is. Dora’s emoties worden prachtig beschreven, ook al zijn ze verwarrend. Juli Zeh heeft weer een meesterwerk afgeleverd.