Marieke Rijneveld (toen nog zonder Lucas) werd al een beetje bekend met haar gedichtenbundel Kalfsvlies. Haar poëzie heeft lange regels en het spreekt mij niet zo aan, maar haar roman trekt me wel, misschien omdat ze aansluit in een lange rij ex-gereformeerden. Het geloof speelt een rol in haar eerste roman De avond is ongemak die autobiografisch getint is. Marieke verloor haar broer toen ze drie jaar was. Hoofdpersoon Jas maakt het overlijden van haar oudste broer veel bewuster mee. Ze mist hem enorm, maar kan dit aan niemand kwijt. Vader en moeder verbieden Obbe, Jas en Hanna om het over Matthies te hebben. Er wordt sowieso erg weinig gepraat.

We groeien op met het Woord, maar de woorden ontbreken steeds vaker in de boerderij.

Des te rijker is de gedachtenwereld en de fantasie van Jas. De intiemste gedachten worden met de lezer gedeeld, met veel poep en seksueel getinte zaken. Dat geeft een ongemakkelijk gevoel en toch wil ik verder lezen.

Marieke Lucas Rijneveld is een dichter, dus dit boek zit vol met mooie poëtische zinnen. In het begin lees ik daardoor niet zo snel, maar later wen ik aan de stijl en wil ik ook graag weten hoe het verdergaat, dus lees ik vlotter. Er zijn veel kleine, knappe observaties en de metaforen zijn erg raak, waarbij ook regelmatig bijbelse beelden worden gebruikt.

Sinds de dag dat Matthies niet meer terugkwam, noem ik ons de drie koningen, want op een dag zullen we onze broer vinden, al moeten we er ver voor reizen en cadeaus meenemen.

De sfeer in het gezin is vreselijk gespannen. Alle aandacht gaat naar het melkveebedrijf en de kinderen moeten vooral niet te lastig zijn. Jas denkt veel aan de dood. Ze is bang dat ze zelf als volgende aan de beurt is en durft daarom haar jas niet meer uit te trekken, uit angst dat ze ziek zal worden. Ook bedenkt ze, samen met Hanna, allerlei manieren waarop haar ouders zouden kunnen overlijden. Telkens geeft ze zichzelf opdrachten om te voorkomen dat dat of iets anders ergs zal gebeuren, zoals alleen op de hele stoeptegels op het erf lopen. En Obbe manipuleert haar om steeds verdergaande offers te brengen. Jas en Hanna maken plannen om weg te lopen:

Het is een perfecte dag om te ontsnappen naar de overkant. Daar kan ik vast zelf mijn tijd indelen en ontbijten wanneer ik wil, maar hoe dichter ik bij de stal kom, hoe trager ik ga lopen.

Dit boek is naar en mooi tegelijk; het einde is naar en mooi in het kwadraat. Ik ga de gedichten van Marieke nog een keer proberen te lezen.

Met dank aan uitgeverij Atlas Contact voor het recensie-exemplaar.