Socioloog Jolande Withuis had al diverse boeken, waaronder biografieën, op haar naam staan toen ze de tijd rijp vond om te schrijven over haar eigen vader. Hij was overtuigd communist en dat heeft een enorme stempel op Jolandes jeugd gedrukt. In Raadselvader gaat ze op zoek naar wie haar vader Berry Withuis echt was. Tussen de verhalen over haar vader door vertelt ze over de invloed die hij op haar leven had, als kind maar ook daarna.

Het boek is chronologisch opgebouwd en begint vlak voor Jolandes geboorte, maar later zijn er ook terugblikken naar Berry’s eigen jeugd. Hij groeide op in een gereformeerd gezin. Na de dood van zijn vader, toen hij twaalf jaar was, werd hij atheïst. Wat Berry in de Tweede Wereldoorlog precies is overkomen, heeft Jolande niet kunnen achterhalen. Maar duidelijk is dat er traumatische ervaringen bij waren, die ertoe hebben bijgedragen dat hij trouw lid werd van de CPN. Een paar jaar lang werkte hij op de redactie van de communistische krant De Waarheid. Daarna maakte hij van zijn hobby zijn werk en werd hij een bekend schaakjournalist.

De CPN leverde Berry veel contacten op, maar vertrouwelijke vriendschappen werden het nooit. Na de Tweede Wereldoorlog heerst er angst. De Koude Oorlog was in de ogen van de communisten net zo reëel. Jolande vond het als kind weleens verwarrend dat het er bij haar familie zo anders aan toe ging dan thuis. Haar Zutphense tantes zijn hartelijk en warm, terwijl haar ouders nooit hun gevoel toonden.

Op het eerste gezicht lijken het communisme en het christelijk geloof elkaars tegenpolen, maar bij nader inzien kan je een heleboel parallellen trekken. Daardoor levert dit boek naast een inkijkje in een voor mij onbekende subcultuur toch ook herkenning op. Het gaat in beide gevallen om een club mensen die zichzelf als aparte groep ziet. Zij hebben een ander wereldbeeld dan de rest van de mensen en daardoor voelen ze zich anders. De club kan behoorlijk veel van je tijd opslokken, want er zijn bijeenkomsten en het clubblad moet worden rondgebracht. Als jong volwassene kan je officieel worden ingewijd om er echt bij te gaan horen. Het kan ook gebeuren dat je in de loop van de tijd merkt dat je je niet meer zo thuis voelt bij de club, waarna het proces van losmaken volgt, wat best een tijd kan duren. Jolande werd op haar negentiende lid van de CPN, maar later koos ze haar eigen pad.

Het boek leest als een trein. De schrijver veronderstelt enige voorkennis en soms schrijft ze daardoor wat compact, maar het is over het algemeen goed te volgen. Ze probeert te verklaren waarom haar vader was zoals hij was, met haar kennis als socioloog plus historisch onderzoek. Daarvoor interviewde ze mensen en ploos ze BVD-dossiers uit. Dat heeft een boeiend portret opgeleverd van vader en dochter.

Lees ook wat Bettina over dit boek schreef.