Iran

5 februari 2023

Wat je zoekt, zoekt jou – Kader Abdolah

De kans is groot dat je weleens hebt gehoord van de Perzische dichter Rumi. Hij leefde eeuwen geleden en toch wordt zijn werk nog veel gelezen en voorgedragen, zoals ook vroeger bij Kader Abdolah thuis in Iran. Toen hij later in Nederland woonde, vroeg hij zich af: hoe zou dit in het Nederlands klinken? Voorzichtig begon hij vertalingen te maken van een aantal beroemde gedichten.

Wat je zoekt, zoekt jou begint met een novelle over het leven van Rumi, die werd geboren als Djalal. Hij moest vluchten voor het Mongoolse leger onder leiding van Dzjengis Khan. Samen met zijn vader ging Djalal op reis. Onderweg kwamen ze allerlei geleerden tegen. Djalal ging op verschillende plekken naar school, onder andere in Bagdad en Damascus. Hij ontwikkelde zich tot filosoof, mysticus en dichter. Al jong ging hij zelf lesgeven en hij werd nog beroemder dan zijn vader.

Rumi werd één van de grondleggers van het Soefisme, dat stelt dat God niet buiten je is, maar dat je Hem in jezelf kunt vinden. Rumi bedacht het dansen waarbij je om je eigen as draait. Alleen je kern staat dan nog stil en dat is God in jou.

Niets is stil, niets zit vast
alles is in beweging naar een plek
die geen begin kent en geen einde
Alles naar de oneindigheid.

Ik vind het prachtig om te lezen over deze beroemde man. Kader Abdolah heeft zijn fantasie gebruikt om er een lopend verhaal van te maken, maar geeft hier en daar aan waar zijn bronnen onduidelijk zijn of tegengestelde informatie geven. In dit levensverhaal van Rumi wordt al wat poëzie van hem geciteerd.

Verder lezen
11 juli 2022

Lolita lezen in Teheran – Azar Nafisi

In het midden van de vorige eeuw was de positie van vrouwen in Iran niet heel anders dan in westerse democratische landen. Rond 1980 veranderde dit. Azar Nafisi werkte als docent Engelse literatuur aan de universiteit van Teheran. Ze moest een hoofddoek gaan dragen, ook al was ze geen moslim. In eerste instantie weigerde ze dat. Ze verloor haar baan. Later ging ze elders lesgeven, maar ook dat stopte door strengere regels.

Azar ging thuis stiekem door met college geven aan een groepje vrouwen. Ze bespraken fictie uit binnen- en buitenland. Dit clubje vormt de rode draad van Lolita lezen in Teheran. Het boek heeft vier delen: Lolita, Gatsby, James en Austen. Literaire analyses van de klassiekers zijn verweven met Azars leven in de jaren tachtig. Ik vind het pittig om te lezen, want ik ken de boeken waarnaar verwezen wordt vrijwel allemaal niet. Toevallig heb ik Trots en vooroordeel net gekocht en ik besluit daar gauw in te beginnen, in de hoop dat het laatste deel dan een feest van herkenning kan zijn. Maar over het werk van Jane Austen vertelt ze een stuk minder dan over de andere boeken en eerlijk gezegd vind ik het nog steeds moeilijk om te begrijpen.

De wereld om Azar heen verandert. Alles wat ze op college zegt kan tegen haar worden gebruikt. Studenten maken bezwaar tegen fictieve personages en hun gedrag. Ze probeert over te brengen hoe belangrijk literatuur voor haar is.

Verder lezen
13 maart 2022

De hemel is altijd paars – Sholeh Rezazadeh

De Iraanse Arghavan heeft een kringloopwinkel in Amsterdam. Bij alles wat ze verkoopt, heeft ze een verhaal. De winkel heeft vaste bezoekers, zoals de vrolijke danseres Anna en fluitist Mees. Tegenover de winkel staan judasbomen, met hun paarse sluiers. In De hemel is altijd paars staan veel mooie metaforen die over bomen gaan.

Arghavan vindt het niet altijd makkelijk om in Nederland te leven. Hoe zij denkt en doet sluit vaak niet aan bij anderen en dat maakt haar verlegen, vooral als ze twijfelt. Wat ze duidelijk observeert, durft ze soms wel te uiten, zoals hoe ze Nederlanders ziet:

Je moet werken, iedereen heeft het druk. Hoe drukker hoe beter. Je mag niet stilstaan, maar ondertussen vergeet je om te leven en te genieten van de simpele dingen.

Verder lezen
16 oktober 2021

Salam Europa! – Kader Abdolah

Rond 1880 maakte de sjah van Perzië een rondreis door Europa: via Rusland naar Duitsland, België, Nederland en Engeland naar Parijs en daarna weer naar huis. Hij hield onderweg een dagboek bij, wat één van de inspiratiebronnen was voor Salam Europa!

De sjah moet zich gedragen als een koning en hij praat in koninklijk meervoud over zichzelf. Hij heeft talloze bedienden en eindeloos veel bagage bij zich. Dat wordt onderweg steeds erger, want overal worden souvenirs gekocht. Als iemand in het gezelschap iets doet wat de sjah niet zint, wordt er gezorgd dat diegene ziek wordt of zelfs komt te overlijden.

De sjah is geen sympathiek personage. Ook in eigen land treedt hij zonder pardon op. Toch is het niet vervelend om met hem mee te reizen. Hij is nieuwsgierig en vindt het heerlijk om af en toe zelf door een stad te wandelen en mensen te ontmoeten, naast alle georganiseerde afspraken. Hij bezoekt fabrieken om de nieuwste uitvindingen te zien en gaat naar concerten. Het is geweldig om te lezen wie hij allemaal tegenkomt: de tsaar van Rusland, minister-president Otto von Bismarck, de koning van België en koningin Victoria van Engeland, die een uitgebreid betoog houdt over het belang van wc’s voor iedereen. Sommige hoge piefen vertrouwen de sjah hun diepste geheimen toe.

Verder lezen
20 mei 2015

Leesreis om de wereld: Koerdistan

Journalist Fréderike Geerdink werd een tijdje geleden in Turkije opgepakt, omdat ze werd verdacht van het verspreiden van ”propaganda voor een terroristische organisatie”. Haar huis werd doorzocht en haar telefoon in beslag genomen. In haar Twitter-bio staat dat ze de enige buitenlandse journalist is in Diyarbakır. Dat is een stad in het oosten van Turkije waar meer dan 90% van de bevolking Koerdisch is. Hoe zat het ook alweer met de Koerden? Het enige wat ik ervan wist is dat ze een eigen land willen. Wat is daar nu aan de hand waardoor er geen journalist meer durft te komen, behalve één Nederlandse?  Verder lezen

21 april 2014

Leesreis om de wereld: Azerbeidzjan

Ali en Nino is een literaire klassieker, geschreven in 1937. Het speelt zich af in Azerbeidzjan. Ik moest het opzoeken op de kaart om te zien waar het ligt: op de grens van Europa en Azië, aan de Kaspische Zee, ten oosten van Turkije tussen Iran en Rusland. Hoofdpersoon Ali is 18 jaar en wil trouwen met Nino van 17. Allebei komen ze uit een rijke familie van adel, maar hij is moslim en zij komt uit een christelijke familie uit Georgië. Dat hoeft geen probleem te zijn, een vrouw heeft immers geen verstand en geen ziel. Althans, dat zegt een vriend van Ali. Zelf wil Ali juist met Nino trouwen omdat ze meer is dan een akker: ze zijn echte vrienden en dat overwint de cultuurverschillen.

1001004005997653

Verder lezen