Ali en Nino is een literaire klassieker, geschreven in 1937. Het speelt zich af in Azerbeidzjan. Ik moest het opzoeken op de kaart om te zien waar het ligt: op de grens van Europa en Azië, aan de Kaspische Zee, ten oosten van Turkije tussen Iran en Rusland. Hoofdpersoon Ali is 18 jaar en wil trouwen met Nino van 17. Allebei komen ze uit een rijke familie van adel, maar hij is moslim en zij komt uit een christelijke familie uit Georgië. Dat hoeft geen probleem te zijn, een vrouw heeft immers geen verstand en geen ziel. Althans, dat zegt een vriend van Ali. Zelf wil Ali juist met Nino trouwen omdat ze meer is dan een akker: ze zijn echte vrienden en dat overwint de cultuurverschillen.

De jaren ’30 waren erg onrustig in Azerbeidzjan: er werd oorlog gevoerd tussen allerlei volkeren. Doordat in Bakoe Russen, Armeniërs en Georgiërs samen leven, komt dit heel dichtbij voor Ali. Zijn beste vrienden zijn van verschillende volken. Ze zijn trots op hun land maar ook op hun afkomst. Hun vriendschap is heel sterk, terwijl ze aan de andere kant een hekel hebben aan elkaars volk. Het is boeiend om te lezen hoe ze een manier vinden om daarmee om te gaan: ze maken grappen over elkaars gewoontes, maar respecteren elkaar toch.

De verschillen tussen Europa en Azië worden heel duidelijk beschreven. Ali en Nino doen hun best om zich aan te passen aan elkaars cultuur. Dat kost behoorlijk veel moeite. Het wordt nog erger als ze voor de oorlog moeten vluchten uit Bakoe naar Perzië. Nino weigert om een gezichtssluier te dragen en veroordeelt zichzelf daarmee tot gevangenschap in huis. Ali houdt van de woestijn. Hij beschrijft het landschap en de geuren op een prachtige manier. Hij beseft dat hij zich nooit thuis zal kunnen voelen in Europa. Ali en Nino kunnen alleen samen gelukkig zijn in Azerbeidzjan en daarom besluiten ze daar te gaan wonen, ondanks alle gevaren.

De stukken over oorlogsvoering waarin vaak veel namen worden genoemd heb ik wat vluchtiger gelezen. Afgezien daarvan is Ali en Nino een erg boeiende reis in plaats, tijd en cultuur. Het boek is uitstekend vertaald uit het Duits door Gerda Meijerink.