jodendom

25 oktober 2024

Mazzel tov – Margot Vanderstraeten

Als twintiger kwam Margot Vanderstraeten bij een modern-orthodox joods gezin thuis, om de vier kinderen te helpen met hun huiswerk. Zes jaar lang was ze er kind aan huis en daarna hield ze ook contact met de familie. In Mazzel tov vertelt ze over haar ervaringen en vooral waar ze zich allemaal over verwonderde.

De familie Schneider (niet hun echte naam) heeft al een aantal werkstudenten versleten die het vaak niet langer dan een paar dagen bij ze volhielden. Daardoor mag Margot het proberen, ondanks dat ze ongehuwd samenwoont met Nima, die uit Iran komt. Ze maakt rond 1990 kennis met het gezin, bestaande uit Simon, Jakov, Elzira en Sara en hun ouders. De kinderen mogen het zelf aangeven als ze de hulp van Margot nodig hebben. In de praktijk is ze bijna dagelijks bij hen thuis. Op zaterdag hoeft ze niet te komen, want dan vieren de joden sjabbat. Maar ook buiten de rustdag is hun leven doordrenkt van de strenge regels.

Verder lezen
12 april 2024

Waar gezongen wordt – Shula Tas

Het debuut van Shula Tas is een mooi, klein, autobiografisch verhaal. Ze is gaan samenwonen met haar vriend en daarom is het tijd om ruimte te maken op zolder. Die staat vol met dozen met allerlei spullen van haar ouders en grootouders.

Shula studeerde zang aan het conservatorium. In die tijd moest ze ook voor haar zieke ouders zorgen, die al op leeftijd waren. Na het overlijden van eerst haar vader en toen haar moeder heeft ze niet meer gezongen. Daarin blijkt ze op haar oma te lijken. Die was ook erg muzikaal. Ze zong zelfs in het concentratiekamp. Maar daarna was ze stil.

Verder lezen
26 augustus 2023

De stem – Jessica Durlacher

De stem begint met het joodse huwelijk van Zelda en Bor in New York. Met hun drie kinderen gaan ze op dinsdagochtend vroeg naar de rabbijn, die in een wolkenkrabber woont. Ze staan op het dakterras en daar ziet één van de kinderen het als eerste: een vliegtuig is in één van de Twin Towers gevlogen, waar ze gisteren nog waren. Jessica Durlacher beschrijft de situatie alsof ze er zelf bij was. Het gezin vlucht door de straten vol stof en lichaamsdelen. Het is een vreselijke ervaring.

Dan springt het verhaal naar de toekomst. Zelda is in Israël op bezoek bij haar oudste zoon Philip. Ze kijken op de televisie naar de inauguratie van de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten van Amerika. Een zangeres treedt op en het hele gezin herkent haar als hun vroegere oppas.

Verder lezen
5 augustus 2021

Onorthodox – Deborah Feldman

Deborah Feldman is opgegroeid bij de Satmar, een grote chassidisch-joodse gemeenschap in New York. Als 23-jarige is ze daar weggegaan en in Onorthodox vertelt ze het waargebeurde verhaal van haar jeugd.

Devoiri woont bij haar opa en oma, want haar vader is zwakbegaafd en haar moeder is uit de gemeenschap gestapt. Daarmee is zij een uitzondering, want verder schikt iedereen zich in de strenge regels en gewoontes. Devoiri krijgt te horen dat de Holocaust een straf van God was, omdat de joden niet vroom genoeg leefden. Daarom proberen de chassieden zich zo goed mogelijk aan de regels uit de Thora en de Talmoed te houden. Het meest opvallend is de kleding: zwart-wit met een hoed voor de mannen, lange rokken en een pruik voor de vrouwen. Er wordt vooral Jiddisch gesproken en uiteraard moet het eten koosjer zijn. De cultuur wordt beeldend beschreven en de vertaling van Patricia Piolon is oké.

Verder lezen
31 juli 2021

De kwestie God – Karen Armstrong

Een jaar of tien geleden las ik Een geschiedenis van God van Karen Armstrong. Daarin beschrijft ze het ontstaan en de ontwikkelingen van de drie monotheïstische godsdiensten. Ik was onder de indruk van wat zij vertelde; hoe weinig wist ik hierover! Het gaf me een nieuwe kijk op geloof en daarom wilde ik De kwestie God ook graag lezen. De twee dikke boeken stonden jarenlang naast elkaar in mijn kast, de ene gelezen en de ander ongelezen. Laatst pakte ik het groene boek er spontaan uit, sloeg de eerste bladzijde op en was meteen weer geboeid. De opbouw is weer chronologisch, maar deze keer focust Karen Armstrong op het godsbeeld van mensen door de eeuwen heen.

Verder lezen
5 mei 2019

Rose – Rosita Steenbeek

Terwijl ik gestaag vorder in een roman van Simon Vestdijk, heb ik behoefte aan iets wat makkelijker leest. Ik ben immers op vakantie op Vlieland, wat me moe maakt van het wandelen en de zon. Op mijn e-reader vind ik een boek van Rosita Steenbeek, waar ik eerder al het mooie Ander licht van las. Rose begint in 1920 op Wangeroog, ook een Waddeneiland. Dat is ook toevallig. Ik begin te lezen en ga meteen op in het verhaal dat Rosita heeft gebaseerd op het leven van haar Duitse oma.

In 1920 is Rose een tiener en ze is op Wangeroog voor de bruiloft van drie van haar neven, die met drie zusjes trouwen. Op het eiland hebben een oom en tante van Rose een hotel en de familie brengt de zomers er altijd door. Het is vlak na de Eerste Wereldoorlog. De mensen hebben opgelucht ademgehaald en hopen dat er nu nooit meer oorlog komt. Verder lezen

3 januari 2019

De Maskilim – Menno Haaijman

Jaren geleden ontmoette ik Menno Haaijman. Hij zat aan een tafel met allemaal mensen die aan zijn lippen hingen. Hij vertelde vol overtuiging wat anekdotes uit zijn eigen leven. Later hoorde ik dat hij ooit alles had verkocht wat hij had en het geld weggaf, om vervolgens helemaal opnieuw te beginnen. Dit staat immers letterlijk zo in de bijbel. Toen ik hoorde dat deze intrigerende man een roman had geschreven, wilde ik die natuurlijk lezen. Tien jaar later besloot ik om het nog eens te lezen. Zou ik het weer zo geweldig vinden?

Het boek begint met een heftige scène: de chassidische jood Jacob Klein wordt verleid tot seks met een leerling. Hij belandt in de gevangenis, waar hij uit zelfverdediging een paar mannen doodt. Dertig jaar lang brengt hij door in eenzame opsluiting. Zijn enige gezelschap is een bijbel (juist, inclusief het nieuwe testament), die hij vooral bestudeert op voorspellingen over de toekomst. Klein was namelijk behalve schooldirecteur ook professor in de eschatologie: de leer der laatste dingen.

Verder lezen

27 december 2017

Flexibel geloven: zingeving voorbij de grenzen van religies

Nederland is een seculier land geworden en de kerken worden leger, maar ondertussen gelooft meer dan de helft van de Nederlanders dat er meer is tussen hemel en aarde. Velen zijn op zoek, gaan naar yoga en lezen de Happinez. Anderen verdiepen zich in oude religies, om daar vervolgens uit te halen wat goed voelt. Dat laatste doen de elf mensen in het boek Flexibel geloven. Voor dit boek heeft Frieda Pruim de interviews afgenomen en Manuela Kalsky schreef er een wetenschappelijke beschouwing achteraan.

Zes van de geïnterviewden geven aan dat ze twee of meer religies combineren. Verder lezen

2 december 2017

Parnassia – Josha Zwaan

Bij de leesgroep wisselen we vaak boekentips uit. Iemand vertelde dat ze Parnassia een ontzettend mooi boek vond. Toen ik het thema zag, aarzelde ik even; tot voor kort vermeed ik bijna alle boeken over oorlog, met name als het over de Tweede Wereldoorlog ging. Maar ik heb me voorgenomen om dat niet meer te doen en daarom begin ik aan het verhaal over Anneke. Ze is zeventig jaar als ze haar dochter Sandra ontmoet op het strand. Dat is heel bijzonder, want ze hebben elkaar niet meer gezien sinds Sandra als tiener bij haar ouders werd weggehaald, samen met haar broertje en zusje. Maar nu wil Sandra weten wie ze is, waar ze vandaan komt, wie haar ouders waren. Ze is al wat op het spoor gekomen, maar Anneke kan een heleboel puzzelstukjes geven. Als ze dat tenminste wil en kan.

Anneke heeft altijd geprobeerd om haar verleden achter zich te laten, maar nu begint ze toch te vertellen, subtiel aangemoedigd door Sandra. De eerste jaren van haar leven heette ze Rivka en woonde ze bij haar joodse ouders, met haar broer Simon. Verder lezen