Jaap Robben schreef al een aantal boeken voor kinderen en twee romans voor volwassenen, waarin de hoofdpersonen kinderen zijn. In zijn derde roman gooit hij het over een andere boeg: de hoofdpersoon is bejaard en net verhuisd naar een aanleunwoning. Frieda kon al langer niet meer goed voor zichzelf zorgen, maar haar man was mantelzorger. Hij is plotseling overleden en dus gaat Frieda na vijftig jaar ergens anders wonen.

Ik vind het erg knap hoe Jaap Robben zich heeft ingeleefd in iemand op leeftijd: hoe het voelt om afhankelijk te worden van anderen, een bril en gehoorapparaatjes nodig te hebben, en hoe het eraan toe gaat in een verzorgingstehuis. Frieda moet erg wennen, maar wil zich niet laten kennen. Alleen als iets echt belangrijk is, vraagt ze het aan haar zoon. Die raakt geïrriteerd, want hij heeft het druk gehad met het regelen van de uitvaart en het leeghalen van het ouderlijk huis. Bovendien is zijn vriendin zwanger. En nog vraagt zijn moeder om meer aandacht.

De recente gebeurtenissen roepen herinneringen op bij Frieda, vooral aan de periode waarin ze omging met Otto. Ze was toen 21 jaar en ontmoette hem op de bevroren Waal in 1963. De ijsschotsen vormden een magisch tafereel. Otto en Frieda vielen als een blok voor elkaar. De oplettende lezer kan parallellen trekken tussen vroeger en nu. Nu ik de eerste bladzijde nog eens lees, zie ik meteen een heel sterke.

De titel Schemerleven is mooi gevonden. Het komt zowel letterlijk als figuurlijk terug in het verhaal. Otto heeft namelijk als hobby om nachtvlinders te tellen. Dat deed hij vroeger met zijn vader en Frieda mag ook een keer mee. Samen gaan ze ’s nachts naar een bosje bij de Waal om daar allerlei motten te bekijken.

Otto is al getrouwd en ze hebben geen toekomst samen. Toch volgen meer ontmoetingen. Het is enigszins te voorspellen dat Frieda zwanger raakt, ondanks dat ze voorzichtig proberen te doen. Eerst wil ze het niet weten. Zo gauw raak je niet in verwachting, zegt haar collega. Als ze het na vier maanden moet vertellen, schrikt Otto zich rot. Met zijn vrouw lukt het niet om kinderen te krijgen, dus het is erg dubbel voor hem. Hij heeft steeds benadrukt dat hij niet wil scheiden.

Een moeilijke tijd breekt aan, waarin Frieda door iedereen met de nek wordt aangekeken. Ze wordt ontslagen en haar ouders willen dat ze het kindje zal afstaan. Het is dezelfde thematiek als in Barsten, wat ik laatst las. Dat boek is voor jongeren bedoeld en dit gaat dieper, ook doordat het zestig jaar later weer boven komt drijven bij Frieda. Er werd gezegd dat ze haar kindje moest vergeten. Ze heeft er altijd over gezwegen, tot ze het aan haar zoon vertelt. Bij de laatste hoofdstukken staan de tranen in mijn ogen. Het is hartverscheurend en schitterend beschreven. En dan kan Frieda ook eindelijk huilen om wat ze haar hele leven met zich mee heeft gedragen.