Zeedieren zijn stille wezens – Sabina Berman

Karen woonde de eerste tien jaar van haar leven in een kelder in Mexico, grenzend aan een stukje strand aan de zee. Ze at zand als ze honger had. Toen kwam haar tante in beeld, die het meisje onder andere leerde praten. Karen bleek autisme te hebben, wat haar beperkingen gaf, maar ook een paar uitzonderlijke talenten.

In Zeedieren zijn stille wezens kijkt Karen als veertiger terug op haar leven tot nu toe. Ze is door haar tante betrokken bij de tonijnfabriek, die het zwaar heeft door strenge regels en overbevissing. Tijdens haar studie zoötechniek valt Karen ook op door haar kijk op de vee-industrie. Karen bekijkt de dingen anders. Ze zwemt tussen de tonijnen en leeft zich in, terwijl andere mensen alleen hun eigen belang zien.

Verder lezen

De zee, de zee alleen – Tineke Hendriks

De Noorse zeeschilderes Betzy Akersloot-Berg bracht het laatste deel van haar leven door op Vlieland. Daar overleed ze in 1922, dus dit jaar precies een eeuw geleden. Ter gelegenheid daarvan is de geromantiseerde biografie De zee, de zee alleen verschenen. Ik las het tijdens een paar dagen op Vlieland, waar zelfs een straatje naar Betzy is genoemd.

In 1850 werd Betzy Berg geboren in het zuiden van Noorwegen. Tekenen en schilderen was haar liefste bezigheid. Ze wilde graag een kunstopleiding doen, maar dat konden haar ouders niet zomaar betalen. Betzy voelde zich beklemd door de verwachtingen van haar als jonge vrouw. Daarom meldde ze zich aan als zendeling en vertrok voor vijf jaar naar het noordelijkste puntje van Noorwegen, waar het in de zomer bijna niet donker wordt en de zon zich tijdens de ijskoude winter een paar maanden lang niet laat zien.

Verder lezen

Onder het oppervlak – Mariasole Bianco

De Italiaanse zeebioloog Mariasole Bianco is gefascineerd door al het leven onder water. In Onder het oppervlak vertelt ze enthousiast over de meest vreemde vissen, koraal, algen, pinguïns en nog veel meer bewoners van de zee. Zelfs op 10 kilometer diepte is nog leven te vinden: kleurloze dieren voeden zich daar met wat van boven naar beneden komt gedwarreld. Ze zijn bestand tegen het koude water en de hoge druk, onder andere door hun traagheid. Ze kunnen daardoor erg oud worden. Ik vind het geweldig om over dit alles te lezen en vlieg door de eerste helft van het boek heen.

Mensen weten nog maar weinig van wat zich diep in de oceaan afspeelt. Sterrenkundigen en ruimtevaarttechnologen hebben honderden malen grotere budgetten dan oceaan-onderzoekers. Er zijn gedetailleerdere kaarten van de maan dan van de zeebodem. Toch wordt steeds duidelijker hoeveel invloed de zee heeft op ons klimaat en op ecosystemen. Dat is ook logisch als je bedenkt dat 71% van onze aarde bedekt is met water.

Verder lezen

De onzichtbaren – Roy Jacobsen

Op het Noorse eiland Barrøy woont Ingrid met haar familie. Het eiland is ongeveer één bij een halve kilometer groot en er zijn nog wat rotseilandjes omheen, die ook van de familie zijn. Ze leven er samen met schapen, koeien en nog wat dieren. Verder vissen ze veel en verbouwen ze aardappelen. Het is hard werken om in leven te blijven.

In de loop van De onzichtbaren groeit Ingrid op van klein meisje tot volwassen vrouw, in gezelschap van haar ouders, haar tante en haar opa. Vader Hans is de eerste drie maanden van het jaar uit vissen. Verder timmert hij nieuwe gebouwen, die keer op keer door storm worden verwoest. De donkere, koude winter duurt lang. Niemand klaagt. Ze praten hoogstens over praktische zaken.

Verder lezen

Niets ontgaat ons – Janke Reitsma

Koen is vijftien als hij zijn babyzusje Aukje meeneemt naar het wad. Hij wil haar laten zien hoe mooi het daar is, met de strandvogels en de zeehonden. De dokter heeft gezegd dat het meisje waarschijnlijk voor haar eerste verjaardag zal sterven. Koen wil dat ze dan in elk geval in het paradijs is geweest. Bij eb zal hij over het wad wandelen naar het eilandje met baken, waar hij al jaren door zijn verrekijker naar kijkt, maar nog nooit eerder is geweest.

De hoofdstukken waarin Janke Reitsma over deze wadlooptocht vertelt, wordt afgewisseld met terugblikken. Koen woont samen met zijn ouders op een afgelegen plek: tussen twee dorpen in, aan de dijk van de Waddenzee. Het gezin krijgt zelden bezoek. Dat is niet voor niks, want in het verleden had bemoeienis van buiten verstrekkende gevolgen. Wanneer Koen dertien is, wil hij weten wat er precies is gebeurd in zijn vroege jeugd, maar aan wie moet hij dat vragen?

Verder lezen

I am an island – Tamsin Calidas

Tamsin Calidas woonde met haar man in hartje Londen, toen ze besloten het roer om te gooien. Ze verhuisden naar een klein eiland in het westen van Schotland. In I am an island vertelt Tamsin over de bewogen jaren die volgden.

Het eiland telt zo’n 120 inwoners, die de nieuwkomers met argusogen bekijken. Sommigen willen maar niet accepteren dat het boerderijtje met land is verkocht aan een stel dat geen familie op het eiland heeft. Tamsin krijgt daarnaast te maken met seksisme. Dat wordt erger nadat haar echtgenoot is vertrokken en zij alleen de schapen fokt en verkoopt.

Verder lezen

Hier komen wij vandaan – Leonieke Baerwaldt

Als kind kon ik erg genieten van het zee-aquarium van mijn opa. Eigenlijk vond oma het maar niks, zo’n enorme bak water die kon gaan lekken. Uiteindelijk heeft het er een aantal jaren gestaan. Ik ging op een stoel zitten kijken naar de kleurige tropische vissen en de garnalen. Op een dag kocht opa een zeekomkommer. De eitjes daarvan bleken giftig en alle vissen gingen eraan dood.

Die mooie en wrede onderwaterwereld komt terug in twee sprookjes, waardoor Leonieke Baerwaldt zich heeft laten inspireren. Het begint met de kleine zeemeermin, die ernaar verlangt om aan land te gaan. Daarna worden nog drie verhaallijnen geïntroduceerd. Gelukkig leest het allemaal wel gemakkelijk. Als eerste gaat het over Loek en Brenda, die wonen in een woonwagen aan de rand van een industrieterrein. Het idee is om een huis te bouwen, daar op die plek aan het water, waar niemand wil wonen. De tweede verhaallijn draait om Alex, die als volwassen man nog steeds bij zijn moeder woont. Hij droomt ervan om een aquariumwinkel te hebben, terwijl hij werkt in een fabriek.

Verder lezen

Kraaien in het paradijs – Ellen de Bruin

Binnen amper drie dagen heb ik Kraaien in het paradijs uitgelezen, maar ik ben er nog niet klaar mee. Ik begin weer bij de eerste bladzijde, waarop binnen een paar zinnen de onheilspellende sfeer voelbaar is. De puzzelstukjes die Ellen de Bruin één voor één aanreikte, in precies het juiste tempo, zijn al op hun plek gevallen. Nu ik niet meer hoef te puzzelen, kan ik nog meer genieten van de prachtige beschrijvingen en ik ontdek nog allerlei toffe details.

Lipa woont op een klein eiland. Ze droomt ervan om te ontsnappen. Het paradijselijke is er allang vanaf: alle landdieren zijn uitgestorven en er zijn nog maar twintig soorten planten. De vijf overgebleven eilanders houden zich in leven met drie soorten groenten, gekookte bladeren, vissen en zeeslakken. Toeristen komen er al jaren niet meer. Maar gisteren is er een vreemdeling met de veerboot meegekomen en Lipa ziet haar kans schoon. Ze moet hem overtuigen om haar mee te nemen.

Verder lezen

Pier en oceaan – Oek de Jong

Als het in een boek over Nederland in de jaren vijftig gaat, geeft dat me vaak een nostalgisch gevoel. Er komen dan beelden op van toen ik als kind bij mijn opa en oma was, die geen televisie maar wel een kolenhok, een petroleumstel en een trekbel hadden. Aan het begin van het dikke, autobiografische Pier en oceaan weet Oek de Jong de sfeer van toen meteen op te roepen, met het gerinkel van melkflessen in de straat. Maar ook het beklemmende gevoel is er direct, want Dina is zwanger geraakt terwijl ze nog niet is getrouwd met Lieuwe. Ze hebben al zeven jaar verkering en plannen om te trouwen zodra hij zijn dienstplicht heeft vervuld. En toch is het een schande dat ze nu in verwachting is. Dina voelt zich diep ongelukkig.

Het perspectief blijft nog een tijd bij Dina, totdat haar zoon Abel oud genoeg is om herinneringen te hebben. Hij is de hoofdpersoon van het boek. Maar eerst gaat het nog over Dina’s geheime liefde Elena. Hun gevoelens zijn sterk, maar Dina wil kinderen en kiest toch voor haar verloofde. Dat geworstel met emoties komt later in alle hevigheid terug in Abels tienertijd.

Abel groeit op midden in de natuur. Hij vindt het heerlijk om naar de kikkertjes te kijken in de sloot waar hij later met een polsstok overheen springt. Met opa gaat hij zeilen op de Friese meren. Als het gezin naar Zeeland verhuist, gaat Abel vaak zwemmen in de Oosterschelde. Later rijdt hij op zijn brommer door de weilanden en gaat mee varen met een vriend. De natuurbeschrijvingen blijven prachtig.

Verder lezen

De ontdekking van Urk – Matthias Declercq

De ontdekking van Urk is het verslag van een Vlaming die een half jaar lang op Urk woonde. Journalist Matthias Declercq werd in 2009 naar het voormalige eiland gestuurd voor een artikel over de moord op een jongen van veertien. Het dorp liet hem niet los en tien jaar later besloot hij om zich er helemaal in te verdiepen, want wat is er toch aan de hand in dat zwaar christelijke dorp waar jongeren zo uit de band springen dat ze het landelijke nieuws halen?

Het oude dorp van Urk ziet er idyllisch uit, met de houten huizen en uitzicht op zee. De visserij vormt nog steeds de belangrijkste inkomstenbron. De vissermannen zijn van maandag tot vrijdag op zee en veel vrouwen werken op de visafslag. Urkers zijn trots op hun eiland en de saamhorigheid is groot. Wie ziek is hoeft heus niet zelf te koken, want de buren komen wel eten brengen. Maar de sociale controle kan ook erg beklemmend werken. Wie afwijkt, houdt liever zijn mond. Velen grijpen dan naar de fles om hun gevoel te verdoven.

Verder lezen