Duits

19 februari 2025

22 banen – Caroline Wahl

Een debuut over een wiskundestudent die graag zwemt, dat moet ik lezen! Het is zomer en Tilda gaat elke dag zwemmen, altijd 22 baantjes. Ze is bijna toe aan de afstudeerscriptie van haar studie wiskunde. Een hoogleraar heeft haar gewezen op een promotieplek in Berlijn en aangemoedigd om te solliciteren. Als ze wordt aangenomen, zal ze moeten verhuizen. Dat betekent dat haar zusje Ida alleen achter zal blijven bij hun moeder, die alcoholist is.

Ida is ook een slim meisje en ze is nu tien jaar oud. Toen ze werd geboren, dronk hun moeder al te veel, maar blijkbaar heeft dat geen invloed gehad op Ida’s hersenen. Tilda heeft altijd voor Ida gezorgd: ze bracht haar naar de kleuterschool en haalde haar weer op. Nu het zomervakantie is, heeft ze bedacht wat Ida kan gaan doen. Ze kan bijvoorbeeld mee naar het zwembad, maar dat wil ze alleen als het regent. Eerst begrijp ik dat niet, maar ik vermoed dat ze het anders te druk vindt. Overdag gaan de zussen meestal naar de bibliotheek van de universiteit. Daar kan Tilda studeren en Ida leest en tekent.

Verder lezen
11 augustus 2024

De kruisdraagster – Lydia Schwarz

In het jaar 2121 studeert Anna Tanner aan het Humanium. Ze heeft gekozen voor de Apollonische leerweg, waarin ze het eerste niveau Orde heeft gehaald. Het volgende onderdeel is Zelfbeheersing en het einddoel is het zevende niveau: Verlichting. De sfeer doet futuristisch aan, maar de technische snufjes blijven beperkt tot een internetbril en het openen van een deur via een vingerafdruk. Anna leeft in relatieve armoede. Het voedsel dat centraal verstrekt wordt is voldoende, maar nieuwe kleren zitten er niet in. Toch heeft zij het nog goed in vergelijking met mensen die niet tot de Apolloniërs of Dionysiërs zijn toegetreden, want die leven als buitenstaanders. Zij worden niet door de staat onderhouden en zijn afhankelijk van giften.

Verder lezen
22 december 2023

Tussen werelden – Juli Zeh & Simon Urban

Stefan is journalist bij een toonaangevend Duits weekblad. Toevallig komt hij Theresa tegen, die hij al jaren niet heeft gezien. Als studenten deelden ze een huis, totdat Theresa op een dag verdween. Haar vader was plotseling overleden en zij besloot zijn boerenbedrijf over te nemen. En dat is waar ze nog steeds is: tussen de koeien en op het land.

De oude vrienden pakken het contact weer op via e-mail en Whatsapp. Die berichten zijn wat de lezer voorgeschoteld krijgt. Juli Zeh en Simon Urban hebben het wel zo geschreven dat het goed te volgen is en dat deze mensen geïntroduceerd worden op een natuurlijke manier. Dat Stefan goed kan schrijven is niet vreemd voor een journalist en Theresa heeft vroeger ook Duits gestudeerd. Ze vertellen elkaar over hun leven en voeren felle discussies over maatschappij en politiek. Boeren hebben het zwaar door wisselend overheidsbeleid en dat weet Theresa goed over te brengen. Zij en haar collega’s zijn vaak wanhopig, omdat ze door geldgebrek en strenge regelgeving nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden.

Verder lezen
17 december 2023

Momo en de tijdspaarders – Michael Ende

Pas geleden is voor de derde keer de Grote Vriendelijke 100 gemaakt. Hierin staan de honderd beste jeugdboeken volgens (meestal volwassen) lezers die allemaal hun top-5 inleverden. Momo en de tijdspaarders staat er tot nu toe elke keer in. Het is dit jaar precies vijftig jaar geleden dat het boek voor het eerst gepubliceerd werd in het Duits. Robert Jan van Asch maakte een fijne vertaling naar het Nederlands.

Momo is een bijzonder meisje. Ze woont in haar eentje in een kamertje onder een eeuwenoud amfitheater. Niemand weet waar ze vandaan komt en wie haar ouders zijn. Ze ziet er een beetje vreemd uit in haar veel te grote jas. Maar mensen komen graag naar Momo toe, omdat ze zo goed kan luisteren. Wie zijn verhaal aan haar vertelt, komt zomaar op de creatiefste ideeën. Kinderen spelen graag bij Momo, omdat ze dan nog beter kunnen fantaseren. In het begin van het boek worden een paar van zulke speelfantasieën uitgebreid beschreven. Het kost mij wat moeite om daar geduld voor op te brengen, maar later blijkt het zeker functioneel te zijn voor wat volgt.

Verder lezen
6 augustus 2023

Hanna en de vrijheid – Barbara Felix

Communiste Hanna vlucht in 1934 vanuit Duitsland naar Praag. Haar man Karl zit in de gevangenis. In haar eentje wandelt Hanna de grens over, stiekem door het bos. Dan neemt ze een bus en een trein. Ze is in Praag geboren, al heeft ze nu de Duitse nationaliteit. Het is bijzonder om weer terug te zijn in die prachtige stad.

In Praag woont Hanna’s broer, maar daar kan ze niet blijven. Dus gaat ze naar het vluchtelingenhuis van de Duitse communisten. Daar zitten de mensen zich stierlijk te vervelen. Vluchtelingen mogen niet werken. Ze leven in armoede. Hanna weet toch werk te vinden, bij een krant. Ze vertaalt artikelen uit buitenlandse kranten. Ze heeft de geheime opdracht om communistisch gedachtegoed de krant in te smokkelen.

Verder lezen
23 april 2023

Lettipark – Judith Hermann

In Het laatste voorjaar van Minke Douwesz neemt de hoofdpersoon een paar boeken mee op fietsvakantie, waaronder Lettipark. Ik vind dat een slimme keus, want elk van de verhalen in deze bundel kan je beschouwen als een miniroman.

Judith Hermann weet met een paar zinnen een sfeer te schetsen. Maarten Elzinga heeft het goed vertaald uit het Duits. Ondanks de lengte van de verhalen, van zes tot twaalf bladzijden, is er ruimte voor details. Soms beslaat een verhaal wel een half leven en iemand blikt terug op een bepaald aspect daarvan.

Het klinkt misschien gek bij een verhalenbundel, maar het kost me wat tijd om erin te komen. In het begin weet ik niet zo goed wat ik ervan vind. Pas over de helft begin ik te beseffen hoe goed dit is. Ik heb elke keer weer zin om eruit te lezen. Ik besluit om het nog eens te lezen, nu ik heb kunnen wennen. En om langer te kunnen nadenken over hoe ik dit in vredesnaam aan jullie overbreng. Want ik vind het lastig te duiden waarom dit me zo goed bevalt.

Verder lezen
20 januari 2022

De wereld van gisteren – Stefan Zweig

Stefan Zweig (1881-1942) was een beroemde schrijver uit Oostenrijk. In De wereld van gisteren vertelt hij over de geschiedenis van Midden-Europa tijdens zijn leven. Ik zou het geen autobiografie noemen, want persoonlijk wordt het niet. Zo wordt zijn eerste vrouw alleen in een bijzin genoemd en zijn tweede huwelijk krijg een enkele alinea. Zweig beschrijft de tijdgeest, die totaal veranderde door twee wereldoorlogen. De tweede overleefde hij niet, hoewel hij inmiddels in Zuid-Amerika was. Hij pleegde samen met zijn vrouw zelfmoord, vlak nadat hij dit boek had geschreven.

Het begint in Wenen, waar Stefan Zweig wordt geboren uit een joodse familie, die niet praktiserend gelovig lijkt te zijn. Het is een haast sprookjesachtige tijd, waarin cultuur het hoogste goed is. Schrijvers hebben veel invloed op wat mensen denken en de meest bewonderde mensen zijn toneelspelers, waarvan jongeren handtekeningen verzamelen. Zweig noemt talloze namen, waarvan slechts enkele mij bekend voorkomen. Er zijn anekdotes bij die ik totaal niet boeiend vind, maar ook treffende beschrijvingen die me doen denken aan de Russische tijdgenoot Konstantin Paustovski.

Verder lezen
8 januari 2022

Onder buren – Juli Zeh

In het voorjaar van 2020 verhuist Dora van Berlijn naar het platteland van Brandenburg. Daar heeft ze in het dorp Bracken een huis gekocht, zonder dat haar vriend Robert het weet. Robert is erg fanatiek in milieubewust leven. Het is alsof ik in een spiegel kijk en dat is confronterend, al ben ik niet zo dwingend als deze man.

Maar toen kwam het virus. Robert bekeerde zich van klimaat-activist tot epidemioloog, en de wereld stond op z’n kop.

Het is ook herkenbaar hoe Robert en Dora elkaar in de weg zitten als ze allebei noodgedwongen thuis moeten werken. Robert vindt zelfs dat Dora niet te lang buiten mag wandelen. Dat is het signaal voor Dora om te vertrekken. Ze neemt haar hondje mee naar haar nieuwe huis in Bracken. Het is alsof ze in een andere wereld belandt, waar ze vooroordelen over heeft. Dorpsbewoners stemmen immers vaak op de AfD. Dat dat een rechtse politieke partij is weet ik wel, maar een paar andere typisch Duitse dingen moet ik opzoeken. Vertaler Annemarie Vlaming heeft geen voetnoten toegevoegd en soms woorden in het Duits laten staan. Ik kan me voorstellen dat ze daarop heeft gepuzzeld, want wat doe je met een woord als Gutmensch? De vertaling leest verder gemakkelijk.

Verder lezen
8 december 2021

De reis van haar leven – Ruth Kornberger

Maria Sibylla Merian leefde rond 1700 en is bekend geworden door haar tekeningen van rupsen en vlinders. Als dochter van een Duitse schilder begon ze als meisje met het tekenen van bloemen. Daarbij horen ook insecten en Maria was gefascineerd door de wereld van kleine diertjes. Ze had er alles voor over om ook aan de andere kant van de oceaan vlinders te bestuderen. De proloog van De reis van haar leven vindt plaats in het regenwoud van Suriname. Als lezer weet je dus al dat het Maria lukt om haar grote droom waar te maken. Maar de eerste helft van het boek speelt zich af in Nederland.

Maria Merian woont met haar twee dochters in Friesland bij de labadisten, een geloofsgemeenschap. Maria kan zich echter niet zo voegen in de strenge regels en vertrekt naar Amsterdam. Als alleenstaande vrouw moet ze zelf de kost verdienen met haar schilderijen en tekenlessen. Dat is niet gemakkelijk, maar ze krijgt het voor elkaar. Haar dochters Dorothea en Johanna helpen mee met tekenen. Ze proberen de rupsen steeds af te beelden samen met de plant waar ze van eten en de vlinder die ze worden.

Verder lezen
17 september 2021

Vanuit hier zie je alles – Mariana Leky

Als Selma over een okapi heeft gedroomd, dan zal er die dag iemand sterven. Dat is al een paar keer eerder gebeurd, dus er moet een verband zijn. Selma probeert het nog geheim te houden, maar haar kleindochter Luise heeft door dat er iets is en ze ontfutselt haar oma al gauw wat er aan de hand is. Binnen de kortste keren weet het hele dorp ervan en passen mensen hun gedrag aan.

Vanuit hier zie je alles is een vreemd verhaal en de eerste helft kan ik het niet goed duiden. Misschien komt dat door het aantal personages die een belangrijke rol spelen. Luise woont met haar ouders en oma in een krakkemikkig huis. Ze is bevriend met Martin. Zijn vader is vaak dronken. De opticien houdt al jaren van Selma, maar durft dit niet op te biechten. Elsbeth, de zus van Selma, adviseert het hele dorp over kruiden die helpen bij kwaaltjes en andere ongemakken. Marlies is altijd chagrijnig, maar Luise en Martin worden regelmatig naar haar toe gestuurd om te kijken of alles goed gaat. Deze mensen zijn allemaal nauw bij elkaar betrokken en later komen er nog een paar bij. Verder speelt de enorme hond Alaska een fijne rol. Het boek is goed vertaald door Lucienne Pruijs.

Verder lezen