Van Oorschot

29 juni 2019

De vorm van geluid – Gregor Verwijmeren

Mensen maken steeds meer geluid. Tegelijkertijd lijden steeds meer mensen aan lawaai. Vaak is dat geluid van buiten, maar het kan ook iets zijn wat in je eigen oren lijkt te klinken: tinnitus, afgekort als T. Het kan een fluittoon zijn, een ruis, iets dat pulseert of zelfs hele muziekstukken. Vaak gaat T gepaard met overgevoeligheid voor geluiden: H, hyperacusis. Gregor Verwijmeren heeft zijn eigen ervaringen met deze soms helse aandoening omgezet in prachtige literatuur. De vorm van geluid is sterk autobiografisch.

Veel T-lijders hebben een beroep of hobby die met muziek te maken heeft. Gregor studeerde ooit aan het conservatorium. Daar werkt hij nu als muziekcatalogiseerder. Als de T hem overvalt, staat zijn hele leven op zijn kop. Hij kan zelfs niet meer slapen van de herrie in zijn oren. Hoe zal hij ooit nog zijn werk goed kunnen doen? En hoe moet hij verder met zijn gezin als hij de huiselijke geluiden niet meer kan verdragen? Lezen en schrijven lukt al helemaal niet meer. Verder lezen

31 augustus 2018

Boek der omzwervingen – Konstantin Paustovski

In het zesde en laatste deel van zijn autobiografie reist Konstantin Paustovski naar allerlei uithoeken van de Sovjet-Unie. Het begint echter treurig, met de dood van zijn moeder en zijn zus. Nu heeft hij geen familie meer. Dat ontheemde gevoel komt verder niet meer aan bod. Het lijkt wel of mede-schrijvers zijn familie zijn geworden: journalisten die hij ontmoet op de redactie van kranten, en later mensen die hij ontmoet in een zomerhuis dat speciaal voor schrijvers is bedoeld, om aan een boek te kunnen werken. De stukken over de schrijvers vind ik echter niet zo heel interessant; die lees ik wat vluchtiger door.

Door de vele plekken waar Paustovski woont, is het boek nogal fragmentarisch van opzet. In elk hoofdstuk zit hij weer ergens anders. Een aantal keren verwijst hij naar andere boeken, die hij eerder heeft geschreven en waar ook autobiografische elementen in zitten. Verder merkt hij zelf op dat hij af en toe afdwaalt, waarbij hij excuses maakt aan de lezer. Er zijn wel weer een aantal prachtige beschrijvingen van de natuur en de lokale bevolking bij, die helemaal tot hun recht komen in de sublieme vertaling van Wim Hartog.

Toch heeft dit zesde deel veel indruk op mij gemaakt en dat komt door de hoofdstukken over Lenin en Stalin. Hiervan is een deel oorspronkelijk gecensureerd, maar ze zijn teruggevonden en in de recente heruitgave van Van Oorschot opgenomen. Verder lezen

22 augustus 2018

Strikt – Minke Douwesz

Vaak moet ik eerst wat moed verzamelen om aan een dik boek te beginnen, maar op Strikt van Minke Douwesz heb ik me alleen maar verheugd. Dat kwam doordat ik eerder zo had genoten van haar andere boek Weg. Beide boeken draaien om een lesbische vrouw, die met haar huisdieren op het platteland woont na jarenlang Amsterdam, die houdt van films, boeken en muziek, die veel vrienden heeft en toegewijd is aan haar werk in de medische sector. Ik vermoed dat ze ook allebei op de auteur lijken. Door de overeenkomsten haal ik de personages in het begin nog door elkaar. Ook zitten er wat details in die niet helemaal kloppen. Het lijken beginnersfouten, want verderop is hier geen sprake meer van.

Idske is psychiater en in opleiding tot psycho-analytica. Daarvoor moet ze zelf ook in therapie, waar ze haar diepste gedachtes deelt, maar als lezer weet je zelfs nog iets meer. In nauwkeurige beschrijvingen krijg je een volledig beeld van haar totale leven, zowel op haar werk als in haar vrije tijd. Ook de andere personages worden goed uitgewerkt, vooral haar vrienden, maar ook haar patiënten. Rode draad in het verhaal is de ontwikkeling van Idskes verliefdheid op celliste Judith. Verder lezen

15 juli 2018

De tijd van de grote verwachtingen – Konstantin Paustovski

Het vierde deel van Konstantin Paustovski’s autobiografie speelt zich bijna helemaal af in Odessa rond 1920. De stad is geblokkeerd en de mensen kunnen geen kant op. Ze lijden honger en kou. Maar terugkijkend weet Paustovski vooral de mooie momenten te herinneren.

De tijd heeft van vroegere zorgen en noden reeds lang de scherpe kantjes afgeslepen. Het geheugen keert er slechts met tegenzin naar terug en geeft de voorkeur aan de gelukkige herinneringen van het verleden met zijn schaarse vrolijke momenten, die in de loop van de jaren hun volle omvang en betekenis hebben gekregen. Tyfus noch honger, ons ijzige kamertje noch de totale onzekerheid over de dag van morgen heeft ons geloof in een gelukkig lot voor ons volk kapot kunnen maken.

Verder lezen

22 juni 2018

Begin van een onbekend tijdperk – Konstantin Paustovski

Vorig jaar las ik het prachtige eerste deel over de jeugd van Konstantin Paustovski en het indrukwekkende tweede deel over zijn studententijd (waarin amper wordt gestudeerd). Het derde deel van zijn autobiografie is getiteld Begin van een onbekend tijdperk en speelt zich af in 1917, tijdens de Russische revolutie. De mensen leven in enorme onzekerheid over de meest basale dingen: waar haal ik vandaag eten vandaan en hoe veilig is de plek waar ik nu woon? Paustovski vertrekt op een gegeven moment van Moskou naar de Oekraïne, waar zijn zus en moeder al naartoe zijn gevlucht. Zijn reizen leveren ongelooflijke verhalen op, bijvoorbeeld hoe het was in een goederentrein die in 18 dagen van Kiev naar Odessa reed. Ik heb even opgezocht hoe lang dat is: amper 500 kilometer. Maar in oorlogstijd mag je al blij zijn als je zo’n rit overleeft. Paustovski lijkt het geen probleem te vinden om steeds te verhuizen, maar er is een grens: hij gaat niet buiten Rusland. Hij houdt van zijn enorme, uitgestrekte land, al is het er zo zwaar en gebeuren er absurde dingen. Als het fictie was, zou het ongeloofwaardig zijn, zo vaak ontloopt hij de dood op het nippertje.

Verder lezen

17 november 2017

Onrustige jeugd – Konstantin Paustovski

Na een pauze van twee maanden wilde ik graag door in het tweede deel van de autobiografie van Konstantin Paustovski. In Verre jaren las ik over zijn kindertijd, die hij op weergaloze manier beschrijft. Onrustige jeugd gaat over zijn jaren als jong volwassene. Na de middelbare school gaat hij studeren, maar hij vertelt niets over colleges of studieboeken. Paustovski moet in zijn eigen levensonderhoud voorzien en gaat daarom werken als conducteur en bestuurder van de tram van Moskou, wat hilarische verhalen oplevert. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij aangesteld als verzorger van gewonde soldaten op de hospitaaltrein vanaf het front in Polen. Dat is fysiek maar vooral mentaal zwaar:

Dat waren de nachten waarin ik een volwassen man werd. Het eens zo blinkende klatergoud van mijn voorstellingen over de werkelijkheid verschrompelde en schilferde iedere dag wat meer af. Het drong tot mij door dat het leven hard is en voortdurend moeite vergt, wil men het zuiver houden, vrij van vuiligheid en bedrog, en het in heel zijn pracht en eenvoud kunnen zien.

Verder lezen

6 september 2017

Verre jaren – Konstantin Paustovski

Bij de eerste zinnen van Verre jaren ben ik al helemaal onder de indruk. Wat waanzinnig mooi geschreven! Twee veellezers raadden me deze autobiografische serie van zes boeken aan, omdat het zo prachtig is. En ze hebben gelijk. In dit eerste deel beschrijft Konstantin Paustovski zijn jeugd in Rusland rond 1900. Het lijkt wel een soort sprookjeswereld met betoverende landschappen. Er zijn excentrieke ooms en tantes, zoals de oom die wereldreiziger is en de fantasie van de kleine Kostik op hol doet slaan. Het is heerlijk om te lezen hoe de jongen de wereld om zich heen observeert.

Als Paustovski zestien jaar is, wordt zijn vader ontslagen en het gezin valt uit elkaar. Eerst woont hij een tijdje bij zijn oom en tante, maar hij wil terug naar zijn oude gymnasium. Dus hij zal voortaan voor zichzelf moeten zorgen door bijlessen te geven. Ondertussen is hij ook gewoon een scholier die geintjes uithaalt met docenten, waar hij tegelijkertijd ook ontzag voor heeft. Paustovski blijft een dromer, die enorm geniet van literatuur en theater. Verder lezen

30 april 2017

Weg – Minke Douwesz

Weg kreeg de meeste stemmen in de afgelopen poll. Het boek is zwaarder en heeft meer bladzijden dan je zou verwachten als je het ziet. Het dunne maar stevige papier en het lettertype van uitgeverij Van Oorschot doen me denken aan de serie Het Bureau van J.J. Voskuil. Ook qua schrijfstijl lijkt het daarop: het leven van de hoofdpersoon wordt zeer gedetailleerd verteld. Daardoor zie ik het helemaal voor me en kruip ik weg in het verhaal.

Edith is gynaecoloog en woont op een boerderijtje samen met haar vriendin Norma, twee ezels, twee katten en een hond. Ediths proefschrift over meisjes met anorexia is bijna klaar. Naast haar werk als arts zit ze ’s avonds thuis vaak nog te werken aan haar laatste artikel. Ondertussen is Norma werkloos thuis, want ze werd overspannen tijdens de verbouwing van het huis. Daardoor lijdt ze aan heftige migraine. Hun relatie loopt momenteel erg stroef, doordat hun levens zo anders zijn en ze elkaar niet begrijpen. Toen ze elkaar net kenden vond Edith het juist fijn om met iemand te zijn die zo anders was dan zijzelf. Maar Norma ontpopte zich als iemand die helemaal niet zo avontuurlijk was, maar ‘onaangepast, wantrouwend, mensenschuw’. In het begin moet ik soms even puzzelen wie nou wie is in de vele dialogen: bij een heterostel heb je hij en zij, maar Minke Douwesz heeft dit elegant opgelost door het consequent over ‘ze’ te hebben als het over Edith gaat en Norma is ‘zij’.

Verder lezen

15 februari 2017

Noodweer – Marijke Schermer

Marijke Schermer beschrijft een levensecht gezin: Emilia en Bruch met hun twee zoontjes. Ze wonen in een heerlijk vrijstaand huis aan een rivier. Bruch is arts en Emilia is mede-eigenaar van een bedrijfje dat artikelen publiceert over de cijfers achter het nieuws en interpretatie daarvan. Dat vind ik een leuk detail, omdat ik zelf ook veel met statistiek te maken heb in mijn werk. De statistische metaforen vind ik erg creatief gevonden.

Toch broeit er iets in het huwelijk van Emilia en Bruch. Verder lezen

1 mei 2016

Grip – Stephan Enter

Een paar jaar geleden begon ik aan Spel van Stephan Enter. Het boeide me niet en na een bladzijde of 50 heb ik het weggelegd. Die schrijver was niet aan mij besteed, zo dacht ik. Maar iemand van mijn boekenclub koos Grip van dezelfde schrijver uit om samen te bespreken. Ik zag er een beetje tegenop, maar ja, voor je boekenclub moet je wel wat over hebben.

Grip gaat over vier vrienden. In hun studententijd waren ze fanatieke klimmers en ze gingen met elkaar op vakantie naar de Lofoten in het noorden van Noorwegen. Snel daarna verloren ze elkaar uit het oog. Twintig jaar later zijn Paul en Vincent onderweg naar Martin en Lotte, die getrouwd zijn en in Wales wonen. Het boek bestaat uit vier delen. De eerste drie zijn geschreven vanuit respectievelijk Paul, Martin en Vincent. Deel vier is een soort epiloog. Door deze constructie krijg je vanuit verschillende perspectieven een terugblik op die vakantie in Noorwegen. Dit wordt afgewisseld met korte scènes in het heden. Paul en Vincent zitten in de trein met een geweldig uitzicht op Wales, wat erg mooi beschreven wordt. Martin zit met zijn dochter Fiona in de bus, om zijn oude vrienden op te halen van het station.

grip

Verder lezen