Jaag je ploeg over de botten van de doden – Olga Tokarczuk

In een Pools gehucht woont een oudere vrouw. Ze is één van de drie inwoners die er de winter doorbrengen en ze houdt dan de huizen in de gaten van degenen die er alleen in de zomer wonen. Verder is deze mevrouw Duszejko lerares Engels. Ze houdt meer van kinderen en dieren dan van grote mensen. Eerst woonde ze nog samen met twee honden, maar die zijn verdwenen. Ze is ervan overtuigd dat de jagers ze hebben vermoord. Ze vindt het al vreselijk dat er op allerlei wilde dieren wordt geschoten, maar dat haar eigen meisjes er nu de dupe van zijn geworden is onverteerbaar.

Elke daad gaat uiteindelijk in de vorm van kleine fotontrillingen de Kosmos in, als een film, en zal tot het einde der tijden door de planeten worden bekeken.

Olga Tokarczuk laat de wereld zien door de ogen van Janina Duszejko. Wat als eerste opvalt is dat bepaalde woorden met een hoofdletter beginnen: Reeën, Nacht, Eksters, maar ook Woede, Politie en Straf. Ik denk dat het een manier is om die woorden nadruk te geven. Mevrouw Duszejko geeft mensen vaak een bijnaam, omdat ze hun echte namen maar willekeurig vindt en moeilijk te onthouden. In het begin vind ik Eunjer een rare naam voor een Poolse buurman, maar dat blijkt een Nederlands woord dat zoiets betekent als ‘een magisch wezen met boze bedoelingen’. Ik ben wel benieuwd wat de beweegredenen van vertalers Charlotte Pothuizen en Dirk Zijlstra is geweest om deze term te gebruiken. Zij hebben verder voortreffelijk werk geleverd.

Verder lezen

Het respijt – Primo Levi

Veel boeken over concentratiekampen eindigen op het moment dat de betrokkenen zijn overleden of het kamp hebben verlaten tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Dat geldt ook voor Is dit een mens waarin Primo Levi vertelt over zijn jaar in Auschwitz. Maar hoe ging het daarna verder? Door de oorlog kon je niet zomaar de internationale trein naar huis nemen en geld hadden de kampgevangenen al helemaal niet. Pas acht maanden na de ontruiming van het kamp was Primo Levi weer thuis in Italië, na een lange reis via Rusland. Daarover gaat Het respijt.

In januari 1945 ontruimden de Duitsers de kampen van Auschwitz, want het Russische leger was in aantocht. Gezonde arbeidskrachten werden geëvacueerd naar andere plaatsen, wandelend door de sneeuw, waarbij velen omkwamen. De zieken werden achtergelaten in het kamp. Primo Levi was één van hen. Ook hij was ernstig ziek met hoge koorts. Om hem heen lagen levende maar ook dode mannen. Wie nog een beetje kracht had om te lopen, ging op zoek naar eten. Verder lezen

Onrustige jeugd – Konstantin Paustovski

Na een pauze van twee maanden wilde ik graag door in het tweede deel van de autobiografie van Konstantin Paustovski. In Verre jaren las ik over zijn kindertijd, die hij op weergaloze manier beschrijft. Onrustige jeugd gaat over zijn jaren als jong volwassene. Na de middelbare school gaat hij studeren, maar hij vertelt niets over colleges of studieboeken. Paustovski moet in zijn eigen levensonderhoud voorzien en gaat daarom werken als conducteur en bestuurder van de tram van Moskou, wat hilarische verhalen oplevert. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij aangesteld als verzorger van gewonde soldaten op de hospitaaltrein vanaf het front in Polen. Dat is fysiek maar vooral mentaal zwaar:

Dat waren de nachten waarin ik een volwassen man werd. Het eens zo blinkende klatergoud van mijn voorstellingen over de werkelijkheid verschrompelde en schilferde iedere dag wat meer af. Het drong tot mij door dat het leven hard is en voortdurend moeite vergt, wil men het zuiver houden, vrij van vuiligheid en bedrog, en het in heel zijn pracht en eenvoud kunnen zien.

Verder lezen

Een handvol sneeuw – Jenny Erpenbeck

Een paar maanden geleden plaatste ik een poll met vier boeken, waarbij Een handvol sneeuw op de tweede plaats kwam, na Stephen King. Mijn aandacht werd al getrokken door de mooie voorkant van dit boek, maar ook de beschrijving maakte me nieuwsgierig. Afgelopen zaterdag kreeg de Duitse auteur Jenny Erpenbeck samen met vertaler Elly Schippers de Europese Literatuurprijs uitgereikt voor dit boek en daarom besloot ik het nu te lezen.

Een handvol sneeuw

Aan het begin van de twintigste eeuw wordt er in Galicië (in Polen, niet in Spanje) een meisje geboren. Na acht maanden overlijdt ze in een koude nacht. Haar katholieke vader verdwijnt zomaar; hij vertrekt naar Amerika. Haar joodse moeder gaat weer bij haar moeder wonen en samen runnen ze een kruidenierswinkel. In korte hoofdstukken wordt afwisselend verteld hoe het de man en de vrouw vergaat. De man observeert emigranten die in hun nieuwe land aankomen en maar moeten afwachten of ze wel echt naar binnen mogen of dat ze de lange bootreis terug moeten gaan maken. De vrouw gaat af en toe naar bed met een man om zich een nieuw paar kousen of een nieuwe jurk te kunnen veroorloven.

Verder lezen