Japan

2 november 2025

De zwevende wereld: de verbonden levens van Franz von Siebold en Kusumoto Oine – Annejet van der Zijl

Een tijdje geleden was ik in Japanmuseum Sieboldhuis aan het Rapenburg in Leiden. Daar keek ik mijn ogen uit naar allerlei voorwerpen uit Japan, waaronder prenten en opgezette dieren. Ooit woonde Franz von Siebold in dit pand en had hij er ook al een Japans museum. Over deze man gaat De zwevende wereld. Het is een dubbelbiografie, want het gaat ook over zijn Japanse dochter Oine.

Annejet van der Zijl is een goede verteller en toch kost het me in het begin wat moeite om dit te lezen. Misschien is dat altijd wel zo bij een biografie, want wat vertel je over de afkomst en jeugd van iemand die later opzienbarende dingen heeft gedaan? Soms is er al een verband te vinden tussen hoe iemand opgroeide en wat die later werd. Dat is hier niet het geval. Franz von Siebold was niet de briljantste geneeskundestudent; hij is zelfs nooit officieel afgestudeerd. Het was puur toeval dat deze Duitser door de Nederlandse regering als arts naar Japan werd gestuurd.

Verder lezen
2 april 2025

Kitchen – Banana Yoshimoto

Kitchen verscheen voor het eerst in 1988 in Japan en daar werd het enorm populair. Een paar jaar geleden werd het voor de tweede keer in het Nederlands vertaald door Maarten Liebregts. Hij geeft vooraf een korte inleiding op het boek, wat helpt om bepaalde aspecten ervan te begrijpen die voor Nederlandse lezers niet voor de hand liggen.

Het boek bestaat uit twee losstaande verhalen, waarvan het eerste twee hoofdstukken heeft. Qua sfeer vind ik het typisch Japans, geschreven in een poëtische stijl, met aandacht voor details zoals het weer, de natuur en wat de hoofdpersonen eten. Dat laatste is wel logisch voor iemand die later kok wordt.

Verder lezen
9 februari 2025

De huishoudster en de professor – Yoko Ogawa

In 1992 krijgt een wiskundeprofessor in Japan zijn tiende huishoudster. Blijkbaar is hij geen makkelijke klant. Deze huishoudster heeft inmiddels tien jaar ervaring, dus ze gaat er met zelfvertrouwen op af. Haar nieuwe opdrachtgever is de schoonzus van de professor. Die legt uit wat de situatie is: na een auto-ongeluk in 1975 is het geheugen van de professor aangetast. Alles tot dan toe weet hij nog, maar sindsdien kan hij zich niet meer dan 80 minuten herinneren. De huishoudster zal zich dus elke werkdag opnieuw aan hem moeten voorstellen.

De professor begroet zijn nieuwe huishoudster met ‘Wat is uw schoenmaat’? Om vervolgens uit te weiden over de mooie eigenschappen van het getal dat ze noemt. Ze besluit om interesse te tonen en de professor blijkt heel goed te kunnen uitleggen. Hij is gespecialiseerd in de wiskunde van de hele getallen en is dol op priemgetallen. Hij brengt zijn dagen door met het oplossen van wiskundige vraagstukken waar een geldbedrag mee te verdienen valt. Daarbij maakt hij aantekeningen om zijn falende geheugen te compenseren. Ook heeft hij de gewoonte om briefjes aan zijn kostuum te spelden. Er komt ook een briefje bij met ‘nieuwe huishoudster’, waar hij een portretje bij tekent.

Verder lezen
15 oktober 2022

Leesreis om de wereld: Maleisië

De Maleisische rechter Teoh Yun Ling is net met vervroegd pensioen gegaan en kijkt terug op haar leven. Ze is teruggekeerd naar een bijzondere plek: Yugiri, wat avondnevel betekent. Hier is een Japanse tuin, aangelegd door Aritomo. Die was ooit hovenier van de Japanse keizer. Yun Ling heeft zijn bezittingen geërfd. Er is altijd veel belangstelling geweest voor Aritomo’s werk, waaronder zijn tuin en houtsnedes. Nu wil Yun Ling zorgen dat het bewaard blijft, ook als zij er niet meer is. Ze lijdt namelijk aan een ziekte die haar taalvermogen aantast.

De tuin van de avondnevel is een complex verhaal. In het begin van het boek kost het me moeite om te begrijpen wie de hoofdpersonen zijn. Vanuit het heden kijkt Yun Ling terug op de periode tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog, waarin Japan ook Maleisië aanviel. Yun Ling was de enige overlevende van een jappenkamp. Daar wil ze liever niet aan terugdenken, maar het is duidelijk dat het altijd veel invloed op haar leven heeft gehad. Als jurist was ze betrokken bij de berechting van oorlogsmisdadigers. Ze hoopte hiermee de locatie van het kamp te achterhalen, waar haar zus Yun Hong begraven lag.

Verder lezen
20 november 2021

Kafka op het strand – Haruki Murakami

Binnen een paar bladzijden van deze dikke pil voelt het alweer vertrouwd aan: ik bevind me in de wereld van Haruki Murakami. Daar lopen dromen en werkelijkheid door elkaar, zijn er parallelle werelden en beleven mensen de gekste dingen. Het doet sprookjesachtig aan, of moet je het surrealistisch noemen? Het is niet te begrijpen. Er zijn lezers die er niks mee hebben, maar ik houd ervan en laat me meeslepen.

Kafka op het strand draait om twee hoofdpersonen, waarvan de wegen elkaar pas na een hele tijd kruisen. Het begint met een jongen van vijftien die wegloopt van huis. Hij reist zo ver hij kan binnen Japan en komt dan terecht in een particuliere bibliotheek, die ooit is opgericht door een rijke familie. De bieb is de enige plek waar je als kind alleen heen kunt gaan, betoogt Murakami. Het is er veilig en je kunt opgaan in allerlei verhalen. Dat doet de jongen, die zichzelf Kafka heeft genoemd. De bibliothecaris schiet hem te hulp en biedt hem een slaapplek.

Verder lezen
31 augustus 2020

De moord op Commendatore – Haruki Murakami

De moord op Commendatore is zo dik dat het in Nederland als twee boeken is uitgegeven, maar het is één doorlopend verhaal. Er zijn veel zijstraatjes en toch hangt het allemaal nauw met elkaar samen. De hoofdpersoon is een dertiger die net gescheiden is. Hij besluit om zijn beroep als portretschilder tijdelijk te onderbreken. Na een zwerftocht per auto door Japan gaat hij in het huis van de vader van een vriend wonen, op een afgelegen plek in de bergen. De vader van de vriend is dementerend, maar hij was een beroemd schilder. De hoofdpersoon (een naam krijgt hij niet) vindt een schilderij van hem op zolder. Hij haalt het tevoorschijn en dat zet iets in werking. Een hele reeks mysterieuze gebeurtenissen volgt, waarin figuren uit het schilderij een levende rol spelen. Verder zijn er de buurman uit de prachtige witte villa aan de overkant van het dal en een tienermeisje dat ook in de bergen woont.

Verder lezen

20 januari 2020

Holy Trientje – Anne-Gine Goemans

Het nieuwe boek van Anne-Gine Goemans gaat over een non die in actie komt tegen nucleaire wapens. De daadwerkelijke demonstratie vindt plaats aan het einde van het boek, als de bejaarde zuster Trientje een bont gezelschap om zich heen heeft verzameld. Holy Trientje vertelt hoe deze mensen bij elkaar zijn gekomen. In het eerste deel wordt de aanloop verteld vanuit vier perspectieven:

  • Regina was als kind met tante Trientje bij een demonstratie tegen de sluiting van een abortuskliniek. Ze heeft zojuist haar baan bij de televisie opgezegd vanwege gewetensbezwaren. Regina gaat naar Amerika om zuster Kathleen op te zoeken, die beroemd is geworden doordat ze een zwaarbeveiligd kernwapenterrein is binnengedrongen om te demonstreren. Trientje voelt zich geroepen om ook zoiets te doen.
  • Yoshida woont in Fukushima en moet na het ongeluk in de kerncentrale en de tsunami vluchten. Zijn boerderij met koeien laat hij achter, om na een paar jaar terug te keren zonder vrouw en kind.
  • Hansje was vroeger protestfotograaf en maakte de beroemd geworden foto van Trientje met Regina tijdens de demonstratie. Haar kleinzoon Arend wil in haar voetsporen treden.
  • Bonnie is opgegroeid op de Marshalleilanden, waar de Amerikanen kernproeven hebben uitgevoerd. Haar eiland is daardoor niet meer bewoonbaar en haar halve familie is al overleden door stralingsziektes.

Verder lezen

21 februari 2019

De olifant verdwijnt – Haruki Murakami

Na vijf romans en een trilogie wilde ik graag korte verhalen van Haruki Murakami lezen. Omdat in een verhalenbundel diverse thema’s aan bod kunnen komen, pak ik de Murakami-bingokaart er weer eens bij.

Bij het lezen van het eerste verhaal denk ik na een tijdje: dit komt me wel heel bekend voor. Als ik wat meer aandacht had besteed aan de titel van het verhaal had ik kunnen weten dat dit niet nieuw zou zijn, want dit is later uitgegroeid tot de dikke roman De opwindvogelkronieken. Ik vind het echter helemaal niet erg om het nog eens te lezen. Met dit verhaal kan ik al een paar vakjes van de bingokaart afstrepen: de hoofdpersoon verveelt zich en gaat naar buiten, om in de poort een vroegrijpe tiener tegen te komen die met hem praat over een verdwenen kat. Verder lezen

13 november 2018

De pijnboomeilanden – Marion Poschmann

Gilbert heeft gedroomd dat zijn vrouw hem heeft bedrogen. Zij ontkent alles, maar hij kan het niet van zich af zetten, grist wat spullen bij elkaar en vertrekt naar Schiphol. Daar neemt hij de eerste intercontinentale vlucht die hij kan krijgen. Zo belandt Gilbert in Japan. Op het vliegveld aldaar koopt hij wat klassieke Japanse boeken, waaronder de werken van Bashō, een monnik en dichter uit de zeventiende eeuw.

Wat moest hij hier? Hij bevond zich, zo zei hij bij zichzelf, heel ver weg van alles waarmee hij ooit vertrouwd was geraakt. Hij had zich rechtstreeks naar het alleronbekendste begeven, naar de onbekendste omgeving die je maar kon bedenken, en het naargeestige daaraan was dat deze omgeving niet in de verste verte naargeestig overkwam, maar alleen maar functioneel, ietwat protserig en steriel.

Verder lezen

11 juli 2018

Spoetnikliefde – Haruki Murakami

Eigenlijk wilde ik korte verhalen van Haruki Murakami lezen, maar ik vergiste mij en reserveerde Spoetnikliefde bij de bibliotheek. Dit boek is al wat ouder, de Nederlandse vertaling kwam voor het eerst uit in 2004, en daarom moest het uit een andere vestiging komen. Voorin heeft iemand met pen genoteerd: ‘niet afschrijven’. Dus ik besloot om het toch mee te nemen, voordat het helemaal uit de bibliotheek verdwijnt. Op twitter liet Murakami-goeroe Tessa weten dat dit haar lievelingsboek van haar favoriete schrijver is en dan vind ik het niet meer zo erg dat het een roman is en geen verhalenbundel.

Spoetnikliefde kent een lange aanloop tot de kern van het verhaal, maar ik vind het meteen alweer prachtig om te lezen. Murakami gebruikt zulke heerlijke metaforen en dat vleugje surrealisme is ook altijd bijzonder. Elbrich Fennema heeft het vloeiend vertaald uit het Japans.

Het was een zachte, vriendelijke regen, die de voorjaarsaarde nat en donker maakte en kleine, naamloze beestjes die daaronder leefden langzaam maar zeker in beweging bracht.

Verder lezen