dystopie

30 augustus 2021

Schitterend lichaam – Agustina Bazterrica

Een dodelijk virus zorgt ervoor dat vlees van koeien en varkens niet meer te eten is door mensen. Huisdieren moeten worden afgemaakt. Dierentuinen raken in verval. Maar mensen willen vlees; ze denken dat ze dat nodig hebben om gezond te blijven. Dus stappen slachterijen over op ‘speciaal vlees’. Het is verboden om het kannibalisme te noemen en men heeft het over producten, drachtige wijfjes, exportkwaliteit. Het vlees is vaak genetisch gemanipuleerd om het nog malser en verslavender te maken.

In deze wereld leeft Marcos Tejo. Hij werkte vroeger in de slachterij van zijn vader. Ook na de Transitie is hij in de vleesindustrie blijven werken, waar nu mensen worden gekweekt en geslacht. Het vraagt veel van hem; ’s nachts heeft hij nachtmerries. Hij heeft zijn royale salaris nodig om het verzorgingstehuis voor zijn demente vader te betalen.

Verder lezen
25 juni 2021

Een modern verlangen – Hanna Bervoets

Hanna Bervoets schreef al een heel aantal romans en talloze columns, maar Een modern verlangen is haar eerste bundel met korte verhalen. De helft van de veertien verhalen speelt zich af in de toekomst, waarin allerlei technologieën het leven hebben veranderd. Er zijn een paar dystopische verhalen waarin mensen vluchten. Bijvoorbeeld in de laatste drie verhalen, die bij elkaar horen, is er de belofte van de nieuwe wereld. Mensen vormen een pit van vier personen en moeten tickets kopen voor de reis die veertien maanden duurt. Elk verhaal heeft andere hoofdpersonen. Het laatste begint onderweg en maakt steeds stapjes terug in de tijd. Die bevalt me nog het minst, omdat de hoop om meer te snappen over de omstandigheden steeds minder wordt. Wel interessant is de opmerking in het middelste verhaal van een man die beweert dat die nieuwe wereld helemaal niet bestaat.

Een kort verhaal bevat niet genoeg ruimte om een volledig toekomstbeeld te schetsen, maar Hanna geeft net genoeg aanwijzingen om je er een beeld van te kunnen vormen. Het vraagt wel wat fantasie van de lezer en je moet niet verwachten dat alles precies is uitgewerkt. Bij de meeste verhalen vind ik dat niet erg.

Verder lezen
18 mei 2021

Kraaien in het paradijs – Ellen de Bruin

Binnen amper drie dagen heb ik Kraaien in het paradijs uitgelezen, maar ik ben er nog niet klaar mee. Ik begin weer bij de eerste bladzijde, waarop binnen een paar zinnen de onheilspellende sfeer voelbaar is. De puzzelstukjes die Ellen de Bruin één voor één aanreikte, in precies het juiste tempo, zijn al op hun plek gevallen. Nu ik niet meer hoef te puzzelen, kan ik nog meer genieten van de prachtige beschrijvingen en ik ontdek nog allerlei toffe details.

Lipa woont op een klein eiland. Ze droomt ervan om te ontsnappen. Het paradijselijke is er allang vanaf: alle landdieren zijn uitgestorven en er zijn nog maar twintig soorten planten. De vijf overgebleven eilanders houden zich in leven met drie soorten groenten, gekookte bladeren, vissen en zeeslakken. Toeristen komen er al jaren niet meer. Maar gisteren is er een vreemdeling met de veerboot meegekomen en Lipa ziet haar kans schoon. Ze moet hem overtuigen om haar mee te nemen.

Verder lezen
28 maart 2021

Oorlog met de salamanders – Karel Čapek

Onze wereld wordt beheerst door de mens. Maar stel nu dat er een andere diersoort komt die net zo intelligent blijkt te zijn? Dat idee wordt uitgewerkt in Oorlog met de salamanders. Het is een Tsjechische klassieker uit 1936, maar Nederlanders spelen een belangrijke rol als zeevarende handelaars. Kapitein van Toch is op zoek naar nieuwe plekken om naar parels te vissen, als hij kennismaakt met de reuzensalamanders. Die kunnen veel langer onder water blijven dan een mens en ze zijn slim, waardoor ze de ideale parelduikers zijn. Van Toch haalt een rijke ondernemer over om te investeren in deze salamanders.

Vanaf dan groeit het aantal salamanders in de wereld snel. De salamanders worden ingezet voor allerlei werkzaamheden, met name het droogleggen van nieuw land en het bouwen van waterwerken. Ze kunnen wel even op land leven, maar blijven het liefst in het water. Omdat ze zo slim zijn, leren ze ook praten, al klinkt dat wel wat sisserig. Allerlei nieuwe vraagstukken komen op tafel, want moeten Salamanders ook onderwijs krijgen? En welke rechten hebben ze verder? Lijkt het inzetten van Salamanders niet te veel op slavernij? Bedreigen ze de werkgelegenheid van menselijke arbeiders? En bij welk land horen de Salamanders eigenlijk, of vormen ze een eigen natie?

Verder lezen
13 mei 2019

The broken earth – N.K. Jemisin

Af en toe heb ik zin in een boek dat anders is dan wat ik doorgaans lees. Daarbij ga ik het liefst af op tips van anderen, zodat ik het beste van een onbekend genre kan kiezen. Daarom volgde ik het advies van twitteraar @venite op en begon aan The broken earth (De gebroken aarde), een spannende fantasyserie. N.K. Jemisin won voor elk van de drie delen een Hugo Award, een ongekende prestatie.

In het eerste boek, The fifth season, maak ik kennis met een wereld waarin aardbevingen aan de orde van de dag zijn. Dit veroorzaakt tsunami’s en vuurspuwende vulkanen. De mensheid is hierop voorbereid door grote voorraden voedsel aan te leggen en altijd een ‘runny sack’ klaar te hebben liggen. Bovendien zijn er mensen met een speciale gave: orogeny. Zij kunnen de stenen aardlagen beïnvloeden en zo aardschokken tegengaan. Verder lezen

15 januari 2019

Nicolas en de verdwijning van de wereld – Anne Eekhout

Terwijl Nicolas in een stripboek over zijn favoriete superheld leest, kijkt zijn moeder naar een soap. Opeens wordt het programma onderbroken door een nieuwsbericht. De premier komt in beeld. Ze vertelt dat een superzwaar zwart gat op weg is naar ons zonnestelsel. Deskundigen hebben berekend dat de kans groot is dat de aarde in haar geheel wordt opgeslokt. In het begin merkt Nicolas er nog niet veel van, maar langzamerhand wordt de situatie onheilspellender. Na een tijdje komt er geen water meer uit de kraan en later is er ook geen stroom meer. Waarom zou je ook nog gewoon naar je werk gaan, als alles over een paar maanden toch ophoudt?

Ik heb enorm uitgekeken naar het derde boek van Anne Eekhout, omdat ik Dogma en Op een nacht zo goed vond. En dan komt ze ook nog met dit boeiende thema. Haar schrijfstijl is weer net zo pakkend, met rake observaties. Nicolas ziet alles, maar oordeelt niet. Ik ervaar het lezen deze keer als minder compact, terwijl er toch weer zoveel in zit. Annes typische grimmige sfeer ligt vlak onder de oppervlakte van het gewone leven.

Verder lezen

3 september 2018

Concept M – Aafke Romeijn

Hava is chronisch ziek. Net als veel andere Nederlanders is ze kleurloos. Om in leven te blijven, heeft ze ampullen met kleurstof nodig die ze in een kastje tussen haar schouderbladen stopt. De ziekte kwam voor het eerst voor in 1955 en de oorzaak is onbekend. Kleurlozen kosten de samenleving veel geld, niet alleen vanwege de benodigde kleurstof, maar ook omdat ze minder energie hebben en daarom minder uren werken voor hetzelfde salaris. Er zijn mensen die vinden dat moet worden nagedacht over de toekomst, want er komen steeds meer kleurlozen en de kosten rijzen de pan uit. Ondertussen wordt minister-president Stork beschuldigd van belangenverstrengeling, omdat hij geïnvesteerd zou hebben in een klein farmaceutisch bedrijf dat vervolgens een grote aanbesteding binnenhaalde voor de productie van kleurstof.

Aafke Romeijn geeft in Concept M een goed voor te stellen beschrijving van kleurloosheid: Hava heeft een grijzige huid, witte haren en donkergrijze nagels. Verder lezen

1 juli 2018

Station Eleven – Emily St. John Mandel

Er zijn al veel spannende boeken geschreven over wat er gebeurt na de uitbraak van een zeer dodelijk virus, zoals een mutatie van de griep, waarbij slechts een select groepje mensen gespaard blijft. Emily St. John Mandel koos ook voor dit thema en ze vertelt over de eerste twintig jaar na de tijd van de beschaving, maar ook over wat er in de jaren voor de uitbraak gebeurde in de levens van de hoofdpersonen.

Het boek bestaat uit allerlei verhaallijnen van verschillende personages, waarbij ze ook nog veel in de tijd springt. Daardoor duurt het behoorlijk lang voor ik in het verhaal kom; ik moet steeds een nieuwe persoon leren kennen en pas na iets van honderd bladzijden zijn alle lijntjes neergezet. Maar ik heb al snel door dat dit vernuftig in elkaar zit en leef mee met de personen Verder lezen

12 januari 2018

De eenheid – Ninni Holmqvist

Veel dystopieën draaien om jongeren, maar in De eenheid is de hoofdpersoon net vijftig jaar geworden. Omdat Dorrit alleenstaand is en geen kinderen heeft, hoort ze vanaf die dag tot de groep van overbodigen. Ze wordt opgehaald om te gaan wonen in een soort all-in vakantiepark met restaurants, sportruimtes en een overkoepelde tuin. Bij het maandelijkse welkomstfeest ontmoet ze de andere bewoners: vrouwen vanaf vijftig jaar en mannen vanaf zestig jaar. Sommigen hebben littekens of zien er erg moe uit. Deze overbodigen worden namelijk ingezet voor medische onderzoeken en orgaandonaties aan onmisbaren: meestal mensen met jonge kinderen die ernstig ziek zijn.  Verder lezen

30 oktober 2017

The handmaid’s tale – Margaret Atwood

In de nabije toekomst is Amerika overgenomen door de Libertheos, een groep van orthodox gelovigen die de samenleving onherkenbaar hebben veranderd. Het leger heeft de noodtoestand uitgeroepen en er wordt beweerd dat islamitische groeperingen de oorzaak zijn. De situatie zou tijdelijk zijn, maar duurt nu al jaren. In de tijd ervoor nam de vruchtbaarheid af als gevolg van straling en andere milieuvervuiling. Tegelijk werden vrouwen vaak zomaar betast door mannen.

Nu zijn er vrouwen in blauw, dat zijn de echtgenotes van commandanten. Als ze zelf geen kinderen kunnen krijgen, dan krijgen ze een ‘handmaid’ in huis, die herkenbaar is aan de rode kleding. Er lopen ook Martha’s rond, in het groen, voor de huishoudelijke taken. En dan zijn er nog ‘econowives’, die volgens mij bij een soort middenklasse horen.

Verder lezen