geschiedenis

14 maart 2020

Het respijt – Primo Levi

Veel boeken over concentratiekampen eindigen op het moment dat de betrokkenen zijn overleden of het kamp hebben verlaten tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Dat geldt ook voor Is dit een mens waarin Primo Levi vertelt over zijn jaar in Auschwitz. Maar hoe ging het daarna verder? Door de oorlog kon je niet zomaar de internationale trein naar huis nemen en geld hadden de kampgevangenen al helemaal niet. Pas acht maanden na de ontruiming van het kamp was Primo Levi weer thuis in Italië, na een lange reis via Rusland. Daarover gaat Het respijt.

In januari 1945 ontruimden de Duitsers de kampen van Auschwitz, want het Russische leger was in aantocht. Gezonde arbeidskrachten werden geëvacueerd naar andere plaatsen, wandelend door de sneeuw, waarbij velen omkwamen. De zieken werden achtergelaten in het kamp. Primo Levi was één van hen. Ook hij was ernstig ziek met hoge koorts. Om hem heen lagen levende maar ook dode mannen. Wie nog een beetje kracht had om te lopen, ging op zoek naar eten. Verder lezen

8 maart 2020

Het boekenweekgeschenk van 2020

Annejet van der Zijl schrijft altijd over mensen die echt hebben geleefd, korter of langer geleden. Ik ben dol op historische verhalen en heb daarom uitgekeken naar haar boekenweekgeschenk. Het is bijzonder dat het dit keer non-fictie is; ik weet niet of dat al eerder is gebeurd. Het kost ook meer voorbereiding dan een schrijver krijgt om het geschenk te schrijven, maar gelukkig lag er al een idee klaar en was er ook al wat historisch onderzoek gedaan naar de bijzondere mensen die centraal staan in Leon & Juliette.

Het boek begint met een spannende scène over een echt duel in 1829 met pistolen, in Charleston in het zuiden van de Verenigde Staten. Dat werkt heel goed: ik word nieuwsgierig. Na een paar bladzijden begint het levensverhaal van Leon Herckenrath, die uit Monster kwam en op zijn achttiende naar Amerika vertrok. Verder lezen

5 februari 2020

De Weense sigarenboer – Robert Seethaler

In 1937 vertrekt de 17-jarige Franz naar Wenen. Hij is opgegroeid bij zijn moeder in een klein dorp aan een prachtig meer. Maar nu hun weldoener is overleden, moet Franz zelf de kost verdienen. Hij wordt de leerjongen van een sigarenboer, een oude kennis van zijn moeder. Elke dag zit hij op een krukje om de kranten en bladen te lezen, want een sigarenboer moet immers goed op de hoogte zijn van wat er speelt in de wereld en wat hij zijn klanten aan leesvoer kan adviseren.

Net als in Een heel leven vertelt Robert Seethaler een klein verhaal over een gewone man, die beïnvloed wordt door de ontwikkelingen van zijn tijd. Verder lezen

12 januari 2020

Is dit een mens – Primo Levi

Van januari 1944 tot januari 1945 zat de Italiaanse joodse Primo Levi in een werkkamp bij Auschwitz. Het jaar erop heeft hij zijn herinneringen aan die tijd opgeschreven. Hij heeft dan al veel nagedacht over de gebeurtenissen in het kamp en wat je daaruit kunt concluderen over de menselijke aard. De titel Is dit een mens laat dat al zien: dit slaat zowel op de Duitsers die het voor het zeggen hadden in het kamp als op degenen die er als slaven werkten. Mensen werden er letterlijk gedood, maar ook figuurlijk, door alles af te pakken en niet te voorzien in hun basisbehoeftes. Verder lezen

8 januari 2020

Keizerlijk geel – Lucas Zandberg

Terwijl het grote Britse rijk in de negentiende eeuw werd geregeerd door koningin Victoria, stond het eveneens enorme China ook onder het bewind van een vrouw: Cixi. Lucas Zandberg is voor zijn nieuwste historische roman Keizerlijk geel in de huid van deze dame gekropen. Dat viel nog niet mee, want De Verboden Stad heet niet voor niets zo. Toch heeft hij zo veel mogelijk onderzoek gedaan naar de politieke situatie van die tijd, wat in combinatie met zijn fantasie een spannend verhaal heeft opgeleverd.

Cixi is de dochter van een hoge ambtenaar. Ze wordt door de moeder van de keizer uitgekozen als één van zijn concubines, van de laagste rang. Dat betekent dat ze afscheid neemt van haar familie. Ze krijgt een eigen kamer met een eigen eunuch in de Verboden Stad. Verder lezen

8 december 2019

Twee boeken uit Oost-Vlaanderen

Voor mijn leesreis door de provincies koos ik De geesten van Ter Welle, over bewoners van een landgoed in Oost-Vlaanderen. Aarzelend wat ik daarover zou kunnen schrijven, begin ik aan het volgende boek op mijn stapel: het debuut Confituurwijk. Ik wist niet eens dat de schrijver Vlaams was, maar op de eerste bladzijde staat al expliciet dat het zich ook in Oost-Vlaanderen afspeelt! Daarom gaat dit artikel gaat het over deze twee boeken, die verder erg van elkaar verschillen.

Verder lezen

26 november 2019

’t Hooge Nest – Roxane van Iperen

In 2012 verhuisde Roxane van Iperen met haar gezin naar een oud huis in de bossen bij Naarden. Bij het verbouwen en opknappen kwamen ze verborgen schuilplekken en verzetskrantjes tegen. In de Tweede Wereldoorlog hadden joodse onderduikers hun toevlucht gezocht in ’t Hooge Nest. Dit boek gaat over twee joodse zussen die zich verzetten tegen de Duitse overheersing en deelnamen aan een ondergronds netwerk dat mensen in veiligheid bracht en valse papieren verspreidde.

Verder lezen

6 november 2019

Selma – Carolijn Visser

Selma Vos was één van de weinige Nederlanders die in China woonde toen Mao Zedong aan de macht was. Carolijn Visser vertelt haar levensverhaal niet chronologisch. Het begint op het moment dat Selma na een paar maanden in Nederland in 1966 teruggaat naar haar gezin in Peking. Dan wordt meteen al duidelijk dat er iets mis is: haar zoon staat op het vliegveld, maar haar man is er niet.

Door dit begin wordt mijn belangstelling meteen gewekt. Dit is niet het eerste boek dat ik over China lees, maar het blijft een fascinerend land, omdat het zo enorm en zo anders is. Dat het beleid van Mao verschrikkelijke gevolgen had, is bekend. Maar Selma’s man heeft een hoge positie, wat privileges met zich meebrengt. Het doet me denken aan Animal farm: alle dieren zijn gelijk, maar sommige meer dan andere… Toch voel ik al me al snel verbonden met deze Nederlandse vrouw en hoop dat het goed afloopt met Selma en haar gezin.

Verder lezen

3 september 2019

De oorlogsbruid – Edith Hahn Beer

De joodse Edith Hahn Beer overleefde de Tweede Wereldoorlog door een paar keer geluk te hebben, hulp van andere mensen en door niet op te vallen. Ze trouwde zelfs met een Duitse nazi. Na de oorlog is ze doorgegaan met hierover te zwijgen, maar haar dochter wilde heel graag weten wat haar ontstaansgeschiedenis is. Daarom heeft Edith haar autobiografie geschreven, met hulp van de Engelse auteur Susan Dworkin. De Nederlandse vertaling is gemaakt door Ineke van Bronswijk en die heeft dat goed gedaan, want ik heb tijdens het lezen niet gemerkt dat het vertaald is.

Het boek begint bij haar jeugd in Wenen, met haar ouders en twee zussen. Ze weten wel dat ze joods zijn, maar gaan zelden naar de synagoge en spraken geen jiddisch. In de jaren dertig gaat Edith rechten studeren, bijzonder voor een vrouw in die tijd! Haar ambities zijn groot. Ze heeft een vriend, Pepi, waarmee ze graag filosofeert. Hij zorgt ervoor dat Edith in Wenen blijft als Oostenrijk in 1938 wordt ingelijfd door Duitsland, terwijl haar zussen net op tijd naar Palestina zijn gevlucht.

Ik vind het weer ontstellend om te lezen hoe diep de joden gehaat werden, terwijl ze daarvoor juist belangrijke functies hadden. Verder lezen

30 juli 2019

De advocaat van Holland – Nicolaas Matsier

Als tiener was ik zes jaar lang leerling van het Johan van Oldenbarneveltgymnasium, oftewel het JvO. Het portret van de staatsman stond op de proefwerkblaadjes en ik heb hem vaak van een grappige hoed of gekleurde baard voorzien. Maar wie JvO precies was, daar heb ik me nooit zo in verdiept. Het enige dat ik wist, was dat hij geboren werd in Amersfoort, op dezelfde middelbare school gezeten had als ik, uiteindelijk onthoofd is op het Binnenhof en dat zijn wandelstok in museum Flehite ligt. Er zijn trouwens twee andere musea zijn die ook zijn stokje beweren te hebben.

Tijdens het boek-van-de-maandgesprek in bibliotheek Eemland werd het boek De advocaat van Holland aangeprezen. Ik aarzelde: het leek me boeiend om meer te weten over deze beroemde man, maar zou het niet te moeilijk voor me zijn? De bibliotheekmedewerker haalde me over door te vertellen dat de hoofdstukken kort zijn. Zij vond het een goed boek, dus ik besloot het te proberen.

De hoofdstukken en zinnen zijn inderdaad kort, maar Nicolaas Matsier gebruikt wel moeilijke woorden. Die passen goed bij het verhaal, dat begint met de arrestatie van Oldenbarnevelt, terwijl hij nietsvermoedend onderweg is naar een vergadering. Verder lezen