Het vierde deel van Anna Karenina beslaat amper honderd bladzijden, waar ik doorheen vlieg. Geen saaie verhalen over landbouw meer, maar liefdesgedoe. Eerder noemde ik het al ‘net een soap’, maar daarmee doe ik Lev Tolstoi tekort. Zijn personages zijn zo veelzijdig als echte mensen, inclusief veel gepieker en wispelturigheid. Verder wordt er weer gediscussieerd over maatschappelijke thema’s, maar nu gaat het over vrouwenrechten, heel boeiend om te lezen.
Russisch
Anna Karenina – deel 3
Vorige week droeg ik mijn steentje bij aan de voorleesmarathon van Anna Karenina op Utrecht centraal, georganiseerd door het Internationaal LiteratuurFestival Utrecht. De marathon is al voorbij, maar je kunt nog wel de tentoonstelling over Lev Tolstoi bezoeken in de bibliotheek van Utrecht. De bladzijde die ik voorlas kwam uit een vrolijk gedeelte van het derde deel van het boek, waarin Ljovin op bezoek gaat bij Dolly en haar kinderen in hun datsja (zomerverblijf).
Tijdens het bezoek vertelt Ljovin aan Dolly wat er eerder is gebeurd tussen hem en Kitty. Verder lezen
Anna Karenina – deel 2
Anna Karenina speelt zich af in de hogere kringen van Petersburg en Moskou, waarbij de hoofdpersonen uit een paar families komen die elkaar regelmatig treffen. Ze zijn aan elkaar verbonden door diverse huwelijken en het ligt dus voor de hand dat Kitty ook binnen die klasse trouwt. Maar in deel 1 hebben we gelezen dat dat niet voorspoedig verloopt. Kitty vertrekt met haar ouders naar het buitenland om te kuren, want ze is ziek van liefdesverdriet. Later gaat haar vader alleen naar Karlsbad. Toevallig zijn wij pas geleden in Karlovy Vary geweest, het hoort nu bij Tsjechië, en ik zag daar veel Russische letters en zelfs een Russisch-orthodoxe kerk (hieronder op de foto). De mooie, chique huizen vormen in mijn hoofd het decor van de verhalen over Kitty in een ander Duits kuuroord.
Karenin heeft in de gaten, net als iedereen, dat zijn vrouw een ander heeft. Dat kan hij met moeite accepteren, maar hij smeekt haar om zich wel aan de etiquette te houden. Oftewel: houd je minnaar geheim en houd de schone schijn op voor de buitenwereld. Verder lezen
Anna Karenina – deel 1
Eindelijk is het zo ver. Dit najaar lezen we met ongeveer vijftien mensen tegelijk de Russische klassieker Anna Karenina, na mijn oproep van vorige maand. Net terug van vakantie begin ik in het dikke boek dat thuis op me heeft gewacht. Op de eerste bladzijden merk ik al dat het veel mooier is dan ik had gehoopt. Ik begrijp volkomen waarom dit boek zo populair is geworden en nog steeds zoveel gelezen wordt, ook al is het al bijna anderhalve eeuw geleden dat het voor het eerst werd uitgegeven.
Het boek begint met een huwelijkscrisis tussen Stipa Oblonski en zijn vrouw Dolly. Hij is vreemdgegaan en zij heeft dat ontdekt. Later komt Anna, de zus van Stipa, op bezoek. Zij praat met Dolly en weet haar zo gerust te stellen. De crisis is bezworen en iedereen haalt opgelucht adem.
Boek der omzwervingen – Konstantin Paustovski
In het zesde en laatste deel van zijn autobiografie reist Konstantin Paustovski naar allerlei uithoeken van de Sovjet-Unie. Het begint echter treurig, met de dood van zijn moeder en zijn zus. Nu heeft hij geen familie meer. Dat ontheemde gevoel komt verder niet meer aan bod. Het lijkt wel of mede-schrijvers zijn familie zijn geworden: journalisten die hij ontmoet op de redactie van kranten, en later mensen die hij ontmoet in een zomerhuis dat speciaal voor schrijvers is bedoeld, om aan een boek te kunnen werken. De stukken over de schrijvers vind ik echter niet zo heel interessant; die lees ik wat vluchtiger door.
Door de vele plekken waar Paustovski woont, is het boek nogal fragmentarisch van opzet. In elk hoofdstuk zit hij weer ergens anders. Een aantal keren verwijst hij naar andere boeken, die hij eerder heeft geschreven en waar ook autobiografische elementen in zitten. Verder merkt hij zelf op dat hij af en toe afdwaalt, waarbij hij excuses maakt aan de lezer. Er zijn wel weer een aantal prachtige beschrijvingen van de natuur en de lokale bevolking bij, die helemaal tot hun recht komen in de sublieme vertaling van Wim Hartog.
Toch heeft dit zesde deel veel indruk op mij gemaakt en dat komt door de hoofdstukken over Lenin en Stalin. Hiervan is een deel oorspronkelijk gecensureerd, maar ze zijn teruggevonden en in de recente heruitgave van Van Oorschot opgenomen. Verder lezen
Wij lezen Anna Karenina
Vorig jaar verscheen een nieuwe uitgave van Anna Karenina van Lev Tolstoi in een nieuwe vertaling van Hans Boland. Ik zag hem bij De wereld draait door en bedacht dat ik deze klassieker graag eens zou willen lezen. Tegelijk zie ik een beetje op tegen dat dikke, oude boek. Het is niet voor niets een klassieker geworden, dus er moet iets briljants aan zijn, maar misschien is het ook wel moeilijk door te komen. Laatst bleek dat ik niet de enige ben die er zo tegenaan kijkt en het idee borrelde op om het samen, tegelijkertijd te gaan lezen. Doe je ook mee?
Anna Karenina kwam voor het eerst uit in het Russisch in 1877. In het verhaal is Anna getrouwd met een twintig jaar oudere workaholic. Ze wordt verliefd op de jonge Vronski, waarmee ze een affaire begint. Het gaat bij dit boek ook om de manier waarop alles beschreven is, met veel details.
De sprong naar het zuiden – Konstantin Paustovski
Met deel vijf nader ik het einde van Konstantin Paustovski’s autobiografie in zes delen. Toch is Paustovski pas net dertig, want het is 1923. Aan het begin van De sprong naar het zuiden is hij nog op het schip waarmee deel vier eindigde. Ze varen over de Zwarte Zee en doen de haven van Soechoem aan. Op dat moment is Abchazië in quarantaine vanwege nare besmettelijke ziektes, althans, dat beweert men. Het is dus niet de bedoeling dat mensen er van boord gaan, maar Paustovski krijgt het voor elkaar dat hij toch even een uurtje aan wal mag. Zijn koffer moet achterblijven, om ervoor te zorgen dat hij wel weer terugkomt. Gelukkig heeft hij wel geld bij zich en hij besluit om een tijdje in dat bijzondere land te vertoeven.
Voor mij was toentertijd alles vreemd in Abchasië, de bergen, de rivieren, de plantengroei, de mensen. De reusachtige bergtoppen waarvan ik de namen nog niet kende, tekenden zich het scherpst af tijdens de zonsondergang. In het licht van de ondergaande zon gloeiden hun ijzige tanden als kolen. (…)
Deze eerste, enigszins onheilspellende indruk van de bergen veranderde pas in de lente toen ik diep in Abchasië doordrong en de bergen in hun volle schoonheid met hun beukenbossen, schuimende rivieren en wildwoekerende begroeiing aanschouwde.
Ik kende niemand in Soechoem en zwierf vaak in mijn eentje in de omgeving van de stad rond. Ik durfde niet ver weg te gaan.
De tijd van de grote verwachtingen – Konstantin Paustovski
Het vierde deel van Konstantin Paustovski’s autobiografie speelt zich bijna helemaal af in Odessa rond 1920. De stad is geblokkeerd en de mensen kunnen geen kant op. Ze lijden honger en kou. Maar terugkijkend weet Paustovski vooral de mooie momenten te herinneren.
De tijd heeft van vroegere zorgen en noden reeds lang de scherpe kantjes afgeslepen. Het geheugen keert er slechts met tegenzin naar terug en geeft de voorkeur aan de gelukkige herinneringen van het verleden met zijn schaarse vrolijke momenten, die in de loop van de jaren hun volle omvang en betekenis hebben gekregen. Tyfus noch honger, ons ijzige kamertje noch de totale onzekerheid over de dag van morgen heeft ons geloof in een gelukkig lot voor ons volk kapot kunnen maken.
Begin van een onbekend tijdperk – Konstantin Paustovski
Vorig jaar las ik het prachtige eerste deel over de jeugd van Konstantin Paustovski en het indrukwekkende tweede deel over zijn studententijd (waarin amper wordt gestudeerd). Het derde deel van zijn autobiografie is getiteld Begin van een onbekend tijdperk en speelt zich af in 1917, tijdens de Russische revolutie. De mensen leven in enorme onzekerheid over de meest basale dingen: waar haal ik vandaag eten vandaan en hoe veilig is de plek waar ik nu woon? Paustovski vertrekt op een gegeven moment van Moskou naar de Oekraïne, waar zijn zus en moeder al naartoe zijn gevlucht. Zijn reizen leveren ongelooflijke verhalen op, bijvoorbeeld hoe het was in een goederentrein die in 18 dagen van Kiev naar Odessa reed. Ik heb even opgezocht hoe lang dat is: amper 500 kilometer. Maar in oorlogstijd mag je al blij zijn als je zo’n rit overleeft. Paustovski lijkt het geen probleem te vinden om steeds te verhuizen, maar er is een grens: hij gaat niet buiten Rusland. Hij houdt van zijn enorme, uitgestrekte land, al is het er zo zwaar en gebeuren er absurde dingen. Als het fictie was, zou het ongeloofwaardig zijn, zo vaak ontloopt hij de dood op het nippertje.
Onrustige jeugd – Konstantin Paustovski
Na een pauze van twee maanden wilde ik graag door in het tweede deel van de autobiografie van Konstantin Paustovski. In Verre jaren las ik over zijn kindertijd, die hij op weergaloze manier beschrijft. Onrustige jeugd gaat over zijn jaren als jong volwassene. Na de middelbare school gaat hij studeren, maar hij vertelt niets over colleges of studieboeken. Paustovski moet in zijn eigen levensonderhoud voorzien en gaat daarom werken als conducteur en bestuurder van de tram van Moskou, wat hilarische verhalen oplevert. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij aangesteld als verzorger van gewonde soldaten op de hospitaaltrein vanaf het front in Polen. Dat is fysiek maar vooral mentaal zwaar:
Dat waren de nachten waarin ik een volwassen man werd. Het eens zo blinkende klatergoud van mijn voorstellingen over de werkelijkheid verschrompelde en schilferde iedere dag wat meer af. Het drong tot mij door dat het leven hard is en voortdurend moeite vergt, wil men het zuiver houden, vrij van vuiligheid en bedrog, en het in heel zijn pracht en eenvoud kunnen zien.
Lalagè leest 