literatuur

27 mei 2025

Autobiografie van mijn lichaam – Lize Spit

Het vierde boek van Lize Spit gaat over haarzelf. Als schrijver beschouwt ze haar eigen leven én dat van haar moeder, die slokdarmkanker heeft en niet lang meer zal leven. Via een e-mail stelt ze haar kinderen hiervan op de hoogte. En oja, ze gaan scheiden.

Autobiografie van mijn lichaam bestaat uit een heleboel korte stukjes. Het lijkt willekeurig, maar ik vermoed dat het zorgvuldig samengesteld is. Het is fragmentarisch en het springt telkens heen en weer in de tijd: het verhaal van het sterfproces van haar moeder wisselt af met allerlei herinneringen aan korter en langer geleden, met als motief Lizes eigen lijf. Ik vraag me af ze zo’n ijzersterk geheugen heeft, of dat er toch wat fictie bij is. Misschien heeft ze zich gebaseerd op oude dagboeken, waaruit ze soms letterlijk citeert. Ook hierbij denk ik dat het geen willekeurige fragmenten zijn, hoewel het soms zo voelt, met allerlei details over huisdieren en schoolrapporten.

Verder lezen
7 mei 2025

Kruis of munt – Jo Boer

Jo Boer werd geboren in 1907 in Nederlands-Indië. Kruis of munt begint met de vroegste herinneringen van haar alter ego Jopie Landman. Als klein meisje kruipt ze onder de tafel. Ze ziet de diverse schoenen en hoort de grote mensen praten. In het begin moet ik wel even wennen aan de stijl en alle namen in dit boek dat voor het eerst werd uitgegeven in 1949, maar ik merk ook meteen hoe elegant het is geschreven.

Het huwelijk van Jopies ouders was rampzalig. Jo Boer heeft zich ontzettend knap ingeleefd in hoe het geweest moet zijn: het jonge stel dat op huwelijksreis gaat en helemaal niet bij elkaar blijkt te passen. Er ontstaat toch een zwangerschap. In de nacht dat Aletta zal gaan bevallen, is haar man naar een feest. Hij komt nooit meer thuis. Later, als kind in Nederland, wordt Jopie met de nek aangekeken omdat ze geen vader heeft. Niemand praat ooit over hem en ze weet dat ze er niet naar moet vragen.

Verder lezen
2 mei 2025

Het paradijs van slapen – Joost Oomen

Van Joost Oomen las ik eerder gedichten en een absurd verhaal over de Bietenkoningin. In het theater zag ik hem poëzie voordragen. Niks is hem te gek. In vergelijking daarbij is Het paradijs van slapen een heel normale roman. Joost heeft zich voor dit boek laten inspireren door zijn vader, die euthanasie-arts is.

Dokter Theo Engel gaat de begrafenis van een patiënt. Hij gaat nooit naar uitvaarten van patiënten, maar hij kent de dochter van deze man. Bovendien ging het hier om een natuurlijke dood en heeft Theo hem geen euthanasie hoeven verlenen. Theo Engel werkt als invalhuisarts en hij voert zeer regelmatig euthanasie uit. Meestal wordt dit gedaan door zestig-plussers en vaak door artsen die al met pensioen zijn. Maar Theo is veertig en hij woont alleen. Als hij na de begrafenis thuiskomt, ligt er een dikke brief van Gerrit Blauw, die vraagt om hem te helpen te sterven. Het lastige is dat hij geen gezondheidsklachten heeft. In de brief beschrijft hij zijn leven, met het zwaartepunt rond zijn achttiende.

Verder lezen
27 april 2025

Publieke werken – Thomas Rosenboom

Als je in Amsterdam met je rug naar het centraal station staat, zie je hotel Victoria, dat rondom twee lagere huizen heen is gebouwd. Thomas Rosenboom vroeg zich af hoe dat zo is gekomen en neemt de lezer mee naar 1888. Het Rijksmuseum is net klaar, net als het Concertgebouw dat midden tussen de weilanden ligt. Vanaf de Prins Hendrikkade kan vioolbouwer Vedder sinds een paar jaar het IJ niet meer zien omdat het nieuwe station ervoor is gebouwd. Hij krijgt een royaal aanbod om zijn huis te verkopen. Maar hij neemt het niet zomaar aan; hij weet dat hij een sterke onderhandelingspositie heeft en vraagt een hogere prijs. Dat doet hij ook namens zijn buurman.

Publieke werken wisselt af tussen twee hoofdpersonen: Walter Vedder en zijn neef Chris Anijs, die apotheker is in Hoogeveen. Naast de klanten uit het stadje komen ook de mensen van het Veld naar hem toe, die werken als turfgravers in het veen. Omdat de plaatselijke huisarts niet omkijkt naar die arme sloebers, ontfermt de apotheker zich over hen.

Verder lezen
17 april 2025

Krekel – Annet Schaap

Na Lampje en De meisjes zijn de verwachtingen van het nieuwe boek van Annet Schaap torenhoog. Dat voelde ze zelf ook, vertelde ze in de Grote Vriendelijke Podcast. Ze heeft er weer rustig de tijd voor genomen en elk woord gewogen. Dat merk je als lezer meteen. Binnen een paar bladzijden houd ik al van Krekel.

Het begint middenin het verhaal (in medias res, leerde ik vroeger), in een vissersplaatsje. Eliza van twaalf loopt langs een winkeltje voor tatoeages. Ze stapt naar binnen en haalt de ervaren oude man over om vijf namen op haar been te zetten: die van haar vijf broers, die verdwenen zijn. Alleen haar kleine broertje Krekel heeft ze nog bij zich. Samen zijn ze van huis weggelopen. Eliza wil haar broers vinden en daarom wil ze naar de Witte Kliffen. Daarvoor zoekt ze een schip om mee te varen.

Verder lezen
7 april 2025

Wond – Oksana Vasjakina

Uit Rusland heb ik wel wat klassiekers gelezen, maar nog niet eerder een moderne roman. Door een tip op Boekmeter beland ik bij Oksana Vasjakina, een jonge, lesbische vrouw uit Siberië. In Rusland mag haar debuutroman niet worden verkocht, omdat het niet aansluit bij de klassieke visie op het gezin. Dan lezen we het wel hier!

Wond draait om het overlijden van Oksana’s moeder, als die begin vijftig is. Het is geen chronologisch verteld verhaal en diverse schrijfstijlen komen voorbij. Oksana is dichter, wat te merken is aan haar taal. Het is uitstekend vertaald door Yolanda Bloemen en Seijo Epema. In het midden staat een lang gedicht:

Verder lezen
2 april 2025

Kitchen – Banana Yoshimoto

Kitchen verscheen voor het eerst in 1988 in Japan en daar werd het enorm populair. Een paar jaar geleden werd het voor de tweede keer in het Nederlands vertaald door Maarten Liebregts. Hij geeft vooraf een korte inleiding op het boek, wat helpt om bepaalde aspecten ervan te begrijpen die voor Nederlandse lezers niet voor de hand liggen.

Het boek bestaat uit twee losstaande verhalen, waarvan het eerste twee hoofdstukken heeft. Qua sfeer vind ik het typisch Japans, geschreven in een poëtische stijl, met aandacht voor details zoals het weer, de natuur en wat de hoofdpersonen eten. Dat laatste is wel logisch voor iemand die later kok wordt.

Verder lezen
18 maart 2025

The island of missing trees – Elif Şafak

Het eiland Cyprus was vroeger bedekt met bomen. Door de recente geschiedenis heeft er een kaalslag plaatsgevonden. The island of missing trees is het verhaal van de liefde tussen Kostas en Defne, die begint als ze tieners zijn in 1974. Hij is Grieks, zij is Turks. Daarom ontmoeten ze elkaar in het geheim. Dat gebeurt meestal in het restaurant The happy fig, waarin een vijgenboom groeit. Je leest het goed: de boom groeit in het restaurant en haar takken steken door een gat in het dak. Het is een gezellige tent, bestierd door Yiorgos en Yusuf. Ook zij zijn stiekem geliefden. Het menu van het restaurant staat in het boek en het is heerlijk om dat te lezen.

Verder lezen
13 maart 2025

Het boekenweekgeschenk van 2025

Dit jaar werd het boekenweekgeschenk niet geschreven door een tevoren geselecteerde schrijver, maar door de winnaar van een schrijfwedstrijd. Auteurs konden via hun uitgeverij een novelle insturen. Inmiddels weten we dat er zowel heel bekende als nog onbekende schrijvers meededen. En dat het tot veel teleurstelling leidde bij de 148 schrijvers die niet gekozen werden. Sommige uitgeverijen gaan hun inzendingen alsnog zelf publiceren en ik ben benieuwd naar die verhalen.

De winnaar is Gerwin van der Werf met De krater. Ik ken zijn naam uit besprekingen van zijn eerdere boeken, maar heb zelf nooit eerder iets van hem gelezen. Toen ik een boek bestelde bij de boekhandel, kon ik kiezen om het boekenweekgeschenk er digitaal bij te krijgen. Ik heb het dezelfde dag nog uitgelezen.

Verder lezen
11 maart 2025

Zij kwam voor hulp – Minke Douwesz

Minke Douwesz had aangekondigd geen romans meer te schrijven, maar nu is er toch weer een boek van haar hand verschenen. Nog een verrassing: dit is een toekomstverhaal, dat zich afspeelt rond 2085, nadat een grote overstroming een deel van Nederland voorgoed onder de zeespiegel heeft doen verdwijnen. Er heerst een streng regime, waarin natuurbescherming heel belangrijk is. Alles is op de bon en de tijd dat iedereen een zakcomputer bij zich heeft is ook voorbij. Zelf koken kan wel, maar de meeste mensen eten in een soort kantines. Ook zijn er strenge morele wetten. Vrouwen moeten in principe rokken dragen, tenzij dat echt te onpraktisch is bij bepaalde bezigheden. Homoseksualiteit is niet strikt verboden, maar wordt erg ontmoedigd.

Verder lezen