Oekraïne

17 augustus 2025

Vrijuit – Iris de Graaf

Iris de Graaf wist haar droombaan te bemachtigen: correspondent in Rusland voor de NOS. In Vrijuit vertelt ze hoe het zover kwam, hoe de oorlog met Oekraïne het werk steeds moeilijker maakte en hoe ze twee keer vluchtte omdat het te gevaarlijk werd. Inmiddels werkt ze als nieuwslezer bij het NOS-journaal.

In het begin wisselt Iris haar eigen verhaal af met dat van haar oma Katja, die uit Rusland kwam. Als jonge vrouw ging ze werken in Duitsland. Daar ontmoette ze de Nederlandse Geert. Toen ze in verwachting raakte, trouwden ze met elkaar. Katja ging met Geert mee naar Nederland, waar ze acht kinderen kreeg. Maar ze voelde zich nooit helemaal thuis. Toen het weer kon, ging ze regelmatig terug naar Rusland, waar ze echter ook niet meer goed paste.

Verder lezen
3 augustus 2025

Het land dat maar niet wil lukken – Fleur de Weerd

Oekraïne komt de afgelopen jaren regelmatig in het nieuws vanwege de verschrikkelijke oorlog daar, maar wat is het eigenlijk voor land? Journalist Fleur de Weerd woonde er een paar jaar, dat was rond 2013. Voor Het land dat maar niet wil lukken reisde ze het land rond en sprak ze met allerlei mensen. Het boek eindigt met een hoofdstuk over De Krim en de annexatie daarvan door Rusland in 2014. Het boek is inmiddels tien jaar oud, maar nog steeds de moeite waard.

Het begint met grappige anekdotes over typische Oekraïense gewoontes. De oudere vrouwen worden baboesjka’s genoemd, waar we allemaal wel een beeld bij hebben. Jonge vrouwen dragen veelal korte rokjes en hoge hakken. Ze vinden Europese vrouwen maar lomp. Fleur heeft haar ervaringen en gesprekken soepel gemengd met uitleg over de politieke situatie en de geschiedenis van Oekraïne, vanaf de eerste keer dat het land ontstond (ongeveer een eeuw geleden) tot het uiteenvallen van de Sovjetunie. Mensen vertellen haar verschillende visies op de historische feiten en vaak hangt dit samen met hun achtergrond. Een Krim-Tataar beleeft het heel anders dan een Rus, en in Lviv is de cultuur totaal anders dan in het oosten.

Verder lezen
24 maart 2024

Grijze bijen – Andrej Koerkov

Sergej Sergejitsj woont in een dorp in de grijze zone in de Donbas, aan de rand van Oekraïne. Aan de ene kant vechten de separatisten, aan de andere kant soldaten van het Oekraïense leger. De meeste dorpelingen zijn in 2014 al gevlucht. Er is geen winkel, geen postkantoor en geen stroom meer. Drie jaar later wonen er nog twee mannen: Sergejitsj en Pasjka. Ooit waren ze de enige twee jongens in hun klas. Vrienden waren ze niet. Nu ze als enigen overgebleven zijn, zoeken ze elkaar af en toe toch op.

Vroeger was Sergejitsj opzichter in de mijnen. Vanwege stoflongen mocht hij als veertiger al met vervroegd pensioen. Nu leeft hij voor zijn bijen, die in zes kasten leven. Hij denkt nog weleens terug aan die keer dat de gouverneur langskwam om een dutje te doen op die bijenkasten. Het gezoem zou goed zijn tegen allerlei kwalen.

Verder lezen
15 juli 2018

De tijd van de grote verwachtingen – Konstantin Paustovski

Het vierde deel van Konstantin Paustovski’s autobiografie speelt zich bijna helemaal af in Odessa rond 1920. De stad is geblokkeerd en de mensen kunnen geen kant op. Ze lijden honger en kou. Maar terugkijkend weet Paustovski vooral de mooie momenten te herinneren.

De tijd heeft van vroegere zorgen en noden reeds lang de scherpe kantjes afgeslepen. Het geheugen keert er slechts met tegenzin naar terug en geeft de voorkeur aan de gelukkige herinneringen van het verleden met zijn schaarse vrolijke momenten, die in de loop van de jaren hun volle omvang en betekenis hebben gekregen. Tyfus noch honger, ons ijzige kamertje noch de totale onzekerheid over de dag van morgen heeft ons geloof in een gelukkig lot voor ons volk kapot kunnen maken.

Verder lezen

22 juni 2018

Begin van een onbekend tijdperk – Konstantin Paustovski

Vorig jaar las ik het prachtige eerste deel over de jeugd van Konstantin Paustovski en het indrukwekkende tweede deel over zijn studententijd (waarin amper wordt gestudeerd). Het derde deel van zijn autobiografie is getiteld Begin van een onbekend tijdperk en speelt zich af in 1917, tijdens de Russische revolutie. De mensen leven in enorme onzekerheid over de meest basale dingen: waar haal ik vandaag eten vandaan en hoe veilig is de plek waar ik nu woon? Paustovski vertrekt op een gegeven moment van Moskou naar de Oekraïne, waar zijn zus en moeder al naartoe zijn gevlucht. Zijn reizen leveren ongelooflijke verhalen op, bijvoorbeeld hoe het was in een goederentrein die in 18 dagen van Kiev naar Odessa reed. Ik heb even opgezocht hoe lang dat is: amper 500 kilometer. Maar in oorlogstijd mag je al blij zijn als je zo’n rit overleeft. Paustovski lijkt het geen probleem te vinden om steeds te verhuizen, maar er is een grens: hij gaat niet buiten Rusland. Hij houdt van zijn enorme, uitgestrekte land, al is het er zo zwaar en gebeuren er absurde dingen. Als het fictie was, zou het ongeloofwaardig zijn, zo vaak ontloopt hij de dood op het nippertje.

Verder lezen

17 november 2017

Onrustige jeugd – Konstantin Paustovski

Na een pauze van twee maanden wilde ik graag door in het tweede deel van de autobiografie van Konstantin Paustovski. In Verre jaren las ik over zijn kindertijd, die hij op weergaloze manier beschrijft. Onrustige jeugd gaat over zijn jaren als jong volwassene. Na de middelbare school gaat hij studeren, maar hij vertelt niets over colleges of studieboeken. Paustovski moet in zijn eigen levensonderhoud voorzien en gaat daarom werken als conducteur en bestuurder van de tram van Moskou, wat hilarische verhalen oplevert. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij aangesteld als verzorger van gewonde soldaten op de hospitaaltrein vanaf het front in Polen. Dat is fysiek maar vooral mentaal zwaar:

Dat waren de nachten waarin ik een volwassen man werd. Het eens zo blinkende klatergoud van mijn voorstellingen over de werkelijkheid verschrompelde en schilferde iedere dag wat meer af. Het drong tot mij door dat het leven hard is en voortdurend moeite vergt, wil men het zuiver houden, vrij van vuiligheid en bedrog, en het in heel zijn pracht en eenvoud kunnen zien.

Verder lezen

6 september 2017

Verre jaren – Konstantin Paustovski

Bij de eerste zinnen van Verre jaren ben ik al helemaal onder de indruk. Wat waanzinnig mooi geschreven! Twee veellezers raadden me deze autobiografische serie van zes boeken aan, omdat het zo prachtig is. En ze hebben gelijk. In dit eerste deel beschrijft Konstantin Paustovski zijn jeugd in Rusland rond 1900. Het lijkt wel een soort sprookjeswereld met betoverende landschappen. Er zijn excentrieke ooms en tantes, zoals de oom die wereldreiziger is en de fantasie van de kleine Kostik op hol doet slaan. Het is heerlijk om te lezen hoe de jongen de wereld om zich heen observeert.

Als Paustovski zestien jaar is, wordt zijn vader ontslagen en het gezin valt uit elkaar. Eerst woont hij een tijdje bij zijn oom en tante, maar hij wil terug naar zijn oude gymnasium. Dus hij zal voortaan voor zichzelf moeten zorgen door bijlessen te geven. Ondertussen is hij ook gewoon een scholier die geintjes uithaalt met docenten, waar hij tegelijkertijd ook ontzag voor heeft. Paustovski blijft een dromer, die enorm geniet van literatuur en theater. Verder lezen