Isabella Tuyl de Charrière, beter bekend als Belle van Zuylen, lijdt aan de liefde. Ze is 44 jaar als ze voor de tweede keer een onmogelijke verliefdheid beleeft. Ze is getrouwd met een aardige man, maar die zet haar niet in vuur en vlam. Om haar jongere minnaar te ontvluchten, reist ze van Zwitserland naar Parijs.

Joke Hermsen begint deze roman, die gaat over een periode in Isabella’s leven waar weinig over bekend is, met een serie brieven tussen diverse personages. Ik moet goed opletten om te snappen wie nou wie is, maar ben ook meteen geboeid door deze geschiedenis. Het leuke is dat er ook een brief bij is van Betje Wolff, waarvan ik ooit de brievenroman Sara Burgerhart las. Na deze brieven springt het perspectief naar Jean-Samuel d’Apples, de geliefde van Isabella. Ook hij heeft liefdesverdriet, nadat hij Isabella achterna is gereisd naar Parijs. Later blijkt dat daar een misverstand is opgetreden. En nu zit Jean-Samuel op de boot naar Amerika, om daar een bank te beginnen. Hij had samen met Belle willen reizen om een nieuw leven te beginnen, ver van veroordelende blikken. Nu wordt hij zeeziek in het gezelschap van een paar andere mannen, waarvan eentje ook ongelukkig in de liefde is.

Ik dacht toen nog dat liefde sterk genoeg is om los van de gemeenschap te kunnen bestaan. Inmiddels ben ik een stuk wijzer. Een mens is geen eiland. Hij leeft met anderen en kan zijn lot niet van dat van anderen scheiden.

Dit schrijft Isabella in haar dagboek, dat de derde vorm is in De liefde dus. Ze is in gesprek met een alternatief genezer in Parijs, die haar eerder al behandeld heeft. Hij meent dat haar fysieke kwalen worden veroorzaakt door de strijd tussen hoofd en hart. Belle weet dat ze of haar geliefde of haar familie pijn zal doen met de keuze die ze moet maken. Ze geeft de gesprekken met haar arts uitgebreid weer in haar dagboek. Ook filosofeert ze over de maatschappij waarin ze leeft, waarin de rol van mannen en vrouwen totaal anders is. Zij heeft zelf wel colleges aan de universiteit mogen volgen, maar echt studeren was er niet bij. Vervolgens denken mannen dat ze slimmer zijn, terwijl dat puur aan die opleiding te wijten is.

Het taalgebruik is rijk, met lange zinnen en moeilijke woorden, zoals past bij mensen van adel uit die tijd. Het leest gelukkig wel vlot en dat moet ook, anders is er niet door de vele details heen te komen. Daardoor vind ik het verhaal soms iets te traag verlopen en dan lees ik wat vluchtiger.

Joke Hermsen heeft uitgebreid historisch onderzoek gedaan voor dit boek. Ze heeft geput uit brieven en biografieën, die achterin opgesomd staan. Ik ben benieuwd of Belles echte brieven lijken op die in dit boek, want bij sommige stukken had ik het idee dat de stem van Joke Hermsen zelf er meer in doorkwam. Heeft iemand van jullie weleens iets van of over Belle van Zuylen gelezen?

Lees ook wat Bettina over dit boek schreef.