De vader van Barbara van Beukering stierf in paniek. Hij kreeg pas zes weken eerder de diagnose darmkanker en was totaal niet in staat om te praten over zijn ziekte en de dood. Hoe anders ging het bij haar moeder: die bracht haar laatste maanden door met veel bezoek en koos voor euthanasie toen de pijn ondraaglijk werd. In Je kunt het maar één keer doen verkent de journalist hoe mensen doodgaan en hoe ze zich daarop voorbereiden. 80% van de mensen sterft immers na een korter of langer ziekbed, waarbij het meestal om kanker gaat.

In het boek staan tien hoofdstukken waarin naasten van overleden bekende Nederlanders vertellen over hoe hun sterfproces. Daarbij zijn Jos Brink, René Gude en Renate Dorrestein. Het begint met mensen die tot het laatst toe ontkenden dat ze dood zouden gaan. Daarna volgen degenen die juist heel bewust afscheid namen en genoten zo lang het nog kon.

Deze persoonlijke verhalen worden afgewisseld met ervaringen uit Barbara’s eigen omgeving. Ook hierbij komen veel namen van bekende Nederlanders voorbij. Bij allerlei collega’s vertelt ze hoe goed ze met hen bevriend was. Op een gegeven moment erger ik me een beetje aan dat ‘name dropping’.

Het interessantste vind ik de interviews met deskundigen op het gebied van sterven en rouw, waaronder een paar artsen die veel ervaring hebben met euthanasie. Ze leggen uit hoe belangrijk het is om erover te praten met je geliefden. Openheid heeft een positieve invloed op het sterfproces, zowel voor degene die gaat als degenen die achterblijven. Toch wordt ook gezegd dat je het moet accepteren als het iemand niet lukt om erover te praten en de aanstaande dood te aanvaarden.

Uiteindelijk gaan we allemaal dood, maar in het proces daarnaartoe zijn keuzes te maken. Bij kanker zijn meestal nog allerlei behandelmogelijkheden met voor- en nadelen. Het is dan belangrijk om goed af te wegen wat je wilt en je te informeren over de effecten ervan. Sommige mensen kiezen voor chemo omdat ze hun geliefden niet het gevoel willen geven hen zomaar te verlaten. Wat ik niet wist, is dat chemotherapie ook kan resulteren in betere kwaliteit van leven in de laatste fase.

Andere belangrijke keuzes zijn die voor pijnbestrijding, palliatieve sedatie of euthanasie. De voorbeelden in dit boek laten zien hoe divers het sterfproces kan verlopen en ook dat het moeilijk is om tevoren te besluiten wat je op het moment zelf wilt. Een heel lastig punt is euthanasie bij dementie. Dat is in Nederland wel mogelijk, maar je moet op dat moment nog wel wilsbekwaam zijn. Eigenlijk voelt het altijd als te vroeg. Of je bent te laat en dan lukt het meestal niet meer.

Dit boek is toegankelijk geschreven. Het laat zien hoe je goed herinneringen kunt maken aan een moeilijk proces. Afscheid nemen is altijd verdrietig, maar het kan voor de nabestaanden zoveel verschil maken hoe dit verloopt. En ik geloof zelf dat het voor degene die sterft ook uitmaakt. Daar gaat de schrijver niet diep op in. Ze besteedt slechts een bladzijde of twee aan hoe mensen denken over of er nog iets is na de dood.

Tegen het einde vind ik het aantal voorbeelden iets te veel. Maar alles bij elkaar is het een goed boek over een thema waar we allemaal mee te maken krijgen.