Hildegard von Bingen is één van de beroemdste vrouwen uit de Middeleeuwen. Misschien is ze wel de eerste vrouwelijke componist waar muziek van bewaard is gebleven. Ze was ook de eerste vrouw die een klooster stichtte, iets wat eigenlijk was voorbehouden aan mannen met een hoge geestelijke positie. Mary Sharratt vertelt het levensverhaal van Hildegard in Illuminations, een roman gebaseerd op verschillende bronnen.

Hildegard werd in 1098 geboren als tiende kind van haar ouders. Misschien ken je het bijbelse concept van tienden geven: geef elk tiende deel van wat je krijgt aan de kerk. Meestal gaat het dan om geld, maar Hildegards moeder past het ook op haar kinderen toe. Als achtjarig meisje wordt Hildegard naar de Benedictijnse abdij van Disibodenberg gebracht, om daar samen met Jutta von Sponheim te gaan wonen. Jutta is dan vijftien jaar en staat bekend als een beetje geschift. Ze kiest ervoor om ingemetseld te worden, in een cel aan de abdijkerk vast. Hildegard wordt gedwongen om bij Jutta te leven en ook de eeuwige geloftes af te leggen.

Hildegard vindt het vreselijk en in de eerste helft van het boek wordt verteld hoe hard haar leven met Jutta is. Gelukkig zijn er ook mooie dingen. Monnik Volmar geeft haar plantjes, potten en zaadjes om geneeskrachtige kruiden te kweken op het binnenplaatsje. Jutta leert haar lezen en schrijven. Er komen veel pelgrims om met Jutta te praten, maar vaak moet Hildegard haar plaats innemen en zo leert ze van alles over hoe het er in de wereld aan toe gaat. Mensen komen immers bij haar biechten en om raad vragen. Hildegard ziet als kind al visioenen, maar als ze daar iets over loslaat wordt haar op het hart gedrukt die voor zich te houden. Ze zouden weleens van de duivel kunnen komen. De grootste troost is muziek. Hildegard houdt van het zingen tijdens de acht vieringen per dag en ze leert het psalter te bespelen. Haar eigen gecomponeerde liederen worden ook gebruikt in de kerk.

In de tweede helft van het boek is Jutta overleden en Hildegard leeft bij het klooster met een paar nieuwe nonnen. Het was nooit de bedoeling dat Disibodenberg een dubbel klooster zou worden (met mannen en vrouwen) en abt Cuno is een jaloerse man. Uiteindelijk wordt Hildegard aangeklaagd bij de paus. Die zal beoordelen of haar visioenen van de duivel zijn en of ze geëxcommuniceerd zal worden. Dit levert weer een spannend stuk op in het verhaal.

Het laatste deel gaat over het vrouwenklooster dat Hildegard sticht bij Rupertsberg. Dat gaat ook weer met pieken en dalen. Ik leef erg mee met Hildegard, die dappere vrouw die veel te verduren heeft en toch zulke prachtige melodieën heeft gecomponeerd, met teksten geïnspireerd op haar bijzondere visioenen. Bedankt Bettina, voor het aanraden van dit mooie boek, dat helaas niet in het Nederlands vertaald is.

Klik hier voor een filmpje over Vlaams wetenschappelijk onderzoek naar boeken en brieven van Hildegard.