Jaren geleden las ik alle zeven delen van Het Bureau van J.J. Voskuil, waarin het kantoorleven van Maarten Koning centraal staat. Ik smulde ervan, al waren er taaiere gedeeltes bij. Maarten voelt zich vaak ongemakkelijk in de sociale omgang en dat maakte het zo herkenbaar. De buurman gaat ook over Maarten Koning en zijn vrouw Nicolien, maar nu ligt de focus op hun contact met buurman Petrus en even later ook zijn vriend Peer.

Het voorwoord door echtgenote Lousje Voskuil zet de toon. Zij had de publicatie van dit boek tegengehouden, omdat een hoofdpersoon erdoor gekwetst zou kunnen worden. Na het overlijden van de schrijver en de betreffende hoofdpersoon, heeft ze besloten om dit alsnog te laten uitgeven. En dus kan de lezer terug naar de wereld van Maarten Koning, zonder die duizenden bladzijden van Het Bureau weer ter hand te nemen. Het voelt meteen vertrouwd: het huis van Maarten en Nicolien aan de Amsterdamse gracht, de katten, hun liefde voor wandelen en fietsen en alle huiselijke details.

Het is niet meteen koek en ei tussen de buren. Petrus en Peer wonen er al een tijdje als ze elkaar eindelijk eens treffen. Blijkbaar zijn zij ook wat schuw in het menselijk contact en het verloopt dan ook verre van soepel als ze hun eerste praatje maken. Maar Nicolien vindt de buurmannen aardig en vraagt ze regelmatig op de thee. Maarten en Nicolien gaan ook bij hen op bezoek en na een tijdje lijkt het zelfs een hechte vriendschap te worden. Al komt dat misschien meer doordat alle buurmananekdotes van een heel aantal jaren achter elkaar zijn gezet. Maarten blijft zijn bedenkingen houden. Dat loopt vaak op fikse ruzie uit.

In Het Bureau wordt Nicolien neergezet als een felle vrouw, die onredelijk boos kan worden. Maarten vindt dat zijn mening over de buurmannen losstaat van hun seksuele geaardheid, maar af en toe flapt hij er minder genuanceerde meningen uit en dan krijgt hij een preek van Nicolien. Soms zegt ze achteraf dat hij haar toch niet zo serieus moet nemen, maar hij voelt zich er toch naar onder. Het doet mij denken aan het huidige racisme-debat, waarin sommigen zich afvragen of je daar nog wel eerlijk over kunt discussiëren als je haast niks meer durft te zeggen, omdat het weleens verkeerd zou kunnen vallen bij iemand. Maarten vindt dat Nicolien overdrijft, maar Nicolien vindt dat je de underdogs moet ontzien en daar vallen de buren ook onder, want die zijn immers homo. En Maartens moeder had een hekel aan homo’s, dus dat zal hij dan ook wel hebben.

Op een gegeven moment vind ik het wat veel van hetzelfde worden, maar het blijft ook spannend hoe de verhoudingen zich ontwikkelen. Ik heb de smaak weer te pakken en ben van plan nog eens iets van Voskuil te lezen, want dit is gewoon lekker leesvoer. Toch blijf ik met een vraag zitten: wat stelt de afbeelding op de voorkant van het boek voor? Ik heb er lang naar gekeken, maar zie het niet, een achtbaan lijkt het me niet, maar misschien wel een trappenhuis in een rare vorm. Weet jij wat het is? (aanvulling op 6 juli: Inmiddels heb ik van een medelezer begrepen dat het een trappenhuis in Praag is, van bovenaf gefotografeerd.)

Lees ook wat Jannie, Sue en Erik over dit boek schreven.