Als tiener was ik zes jaar lang leerling van het Johan van Oldenbarneveltgymnasium, oftewel het JvO. Het portret van de staatsman stond op de proefwerkblaadjes en ik heb hem vaak van een grappige hoed of gekleurde baard voorzien. Maar wie JvO precies was, daar heb ik me nooit zo in verdiept. Het enige dat ik wist, was dat hij geboren werd in Amersfoort, op dezelfde middelbare school gezeten had als ik, uiteindelijk onthoofd is op het Binnenhof en dat zijn wandelstok in museum Flehite ligt. Er zijn trouwens twee andere musea zijn die ook zijn stokje beweren te hebben.
Tijdens het boek-van-de-maandgesprek in bibliotheek Eemland werd het boek De advocaat van Holland aangeprezen. Ik aarzelde: het leek me boeiend om meer te weten over deze beroemde man, maar zou het niet te moeilijk voor me zijn? De bibliotheekmedewerker haalde me over door te vertellen dat de hoofdstukken kort zijn. Zij vond het een goed boek, dus ik besloot het te proberen.
De hoofdstukken en zinnen zijn inderdaad kort, maar Nicolaas Matsier gebruikt wel moeilijke woorden. Die passen goed bij het verhaal, dat begint met de arrestatie van Oldenbarnevelt, terwijl hij nietsvermoedend onderweg is naar een vergadering. Hij is een belangrijk politicus. Pas aan het eind van het boek zie ik de beknopte woordenlijst. Daarin staat uitgelegd dat de functie advocaat van Holland destijds vergelijkbaar is met wat nu de minister-president is en tegelijk minister van financiën en buitenlandse zaken. JvO was dus de belangrijkste man van het land, na prins Maurits. Daar kon hij het goed mee vinden, maar om één of andere reden zijn ze tegenover elkaar komen te staan met Oldenbarnevelts arrestatie als gevolg.
JvO wordt naar een appartement op het Binnenhof gebracht. Negen maanden lang zal hij niet meer buiten komen. Er worden meubels uit zijn eigen huis gebracht, maar zijn familie zal hij niet meer terugzien. Samen met zijn bediende lukt het nog wel om briefjes in en uit te smokkelen. Zo komt hij te weten dat de synode van Dordrecht is begonnen, die zal leiden tot het ontslag van alle remonstrantse dominees. In die tijd was er nog geen scheiding van kerk en staat, dus heeft Oldenbarnevelt hier een mening over, ook al laat hij theologische geschillen liever aan anderen over.
JvO heeft zijn emoties ver weggestopt. In dit boek komt hoogstens een paar keer tussen de regels door hoe hij zich voelt onder de ellenlange verhoren en het proces dat hij niet rechtsgeldig vindt. Ik zie voor me hoe hij in zijn gevangenis smacht naar gerechtigheid, maar ook naar pen en papier om zijn gedachten te ordenen. Het lastige is dat JvO zelf ook niet weet wat de aanklacht tegen hem is en een advocaat krijgt hij niet. Gelukkig is zijn geest helder en lukt het hem om toch te zeggen wat hij wil. Zijn hele carrière licht hij toe aan de rechters.
Door mijn gebrek aan historische en politieke voorkennis kan ik lang niet alles goed volgen, omdat veel dingen niet worden uitgelegd. Ik begrijp bijvoorbeeld nog steeds niet waarom Oldenbarnevelt en prins Maurits gebrouilleerd zijn. Het boek leest vlot en daarom ben ik er toch doorheen gekomen, maar ik denk dat dit meer in de smaak zal vallen bij wie al wat weet over politiek in de zeventiende eeuw.
Op zaterdag 21 september treedt Nicolaas Matsier op bij de Nacht van de Literatuur in Amersfoort.
Dit jaar zijn er allerlei activiteiten rondom JvO in Amersfoort, omdat het 400 jaar geleden is dat hij werd onthoofd.
Lees ook wat Marijke op DLVA over dit boek schreef.
Lalagè leest 
Jammer dat er niet meer achtergrondinformatie bij verteld wordt; ik twijfelde ook of ik het zou willen lezen, maar voor mij is dat dan een reden om het toch maar niet te doen ( want er is nog zo veel dat ik wil lezen… )
LikeLike
Wat jammer dat er in het boek niet een kleine historische achtergrond staat, want niet iedereen kent de situatie uit die tijd. Hierbij een korte uitleg, misschien dat je dat leuk vindt.
In 1588 besloten de Noordelijke gewesten van de Nederlanden door te gaan als Republiek. De oorlog tegen Spanje ging door. De Republiek was een Statenbond, waarin alle gewesten een eigen bestuur hadden en er een gemeenschappelijk bestuur was (de Staten Generaal) voor buitenlandse zaken en defensie.
De raadspensionaris (of landsadvocaat) van Holland, was de hoogste ambtenaar van het gewest Holland, en omdat Holland het belangrijkste gewest van de SG, was de raadspensionaris de belangrijkste man in de GS. In 1621 was dit Johan van Oldebarnevelt. Ondertussen was er ook de Stadhouder, Maurits van Oranje, oa hoofd van het leger.
In 1621 kwam er een einde aan het Twaalfjarig bestand, een wapenstilstand met Spanje. Johan v O wilde de wapenstilstand houden en vond vrede beter voor de welvaart en rust in het land. Maurits, als hoofd van het leger, wilde het Bestand verbreken om lekker door te vechten. (overigens, toen de vrede werd getekend in 1648, was er weinig tot niets veranderd in de grenzen, het had dus geen zin gehad om door te vechten.
Ondertussen is er het conflict tussen de Staatsgezinden en de Prinsgezinden. De prinsgezinden vonden dat de stadhouder meer te zeggen moest hebben, de Staatsgezinden stonden achter de Johan v O, die vond dat de staten een grotere invloed hadden.
Hierbij komt ook nog de religieuze tegenstelling tussen de remonstranten (de mens heeft wel invloed op de predestinatie) en de contraremonstranten (de mens heeft geen enkele invloed op God’s besluiten).
Johan van O steunde de remonstranten en van weeromstuit steunde Maurits de contraremonstranten.
Kortom een aantal redenen (heel summier uitgelegd natuurlijk) voor Maurits om van Johan van Oldebarnevelt af te willen en de idiote beschuldiging was een perfecte manier.
Hoop dat het misschien hiermee iets duidelijker is. :-)
Groetjes,
LikeGeliked door 1 persoon
Dank voor je uitleg! Had ik vroeger maar les gehad van jou 😉
LikeLike