Zoals onder water speelt zich af in de dovengemeenschap, wat het een bijzondere leeservaring maakt. De verschillende verhaallijnen worden per hoofdstuk aangeduid door een hand die een gebaar maakt. Online vind ik uit dat dit de vingerspelling is van de eerste letters van de hoofdpersonen.

Het boek begint met een noodgeval: drie leerlingen zijn weggelopen. Ze hebben hun mobieltjes achtergelaten. De politie is ingeschakeld. Directeur February maakt zich grote zorgen. Dan springt het verhaal naar zes maanden eerder en pas helemaal aan het einde wordt duidelijk wat de drie ontsnapte tieners aan het doen zijn.

Austin en Charlie zijn een jaar of zestien en allebei doof. Hoe hun ouders daarmee omgaan, staat lijnrecht tegenover elkaar. Austin komt uit een familie waarin doofheid al generaties lang voorkomt en iedereen dus gebarentaal beheerst. Charlies ouders zijn horend en vooral haar moeder heeft er veel moeite mee dat Charlie anders is. Charlie heeft op jonge leeftijd een cochleair implantaat gekregen, maar daar zijn veel problemen mee: ze hoort er slecht mee en ze heeft vaak hoofdpijn.

Omdat het zo slecht met Charlie gaat, mag ze eindelijk naar de dovenschool, waar ze een enorme inhaalslag moet maken. Ze heeft immers nooit gebarentaal geleerd. Sterker nog: dit werd vroeger afgeraden. Er zijn vreselijke verhalen over kinderen waarvan de handen op de rug gebonden werden, om ze te dwingen ‘gewoon’ te praten. Inmiddels zijn de inzichten totaal veranderd en wordt juist aangemoedigd om dove en slechthorende kinderen tweetalig op te voeden, met zowel gebaren als gesproken taal. Dat laatste lukt de één beter dan de ander, wat ook afhangt van de kwaliteit van hun gehoor en hun eventuele implantaat.

Het is enorm interessant om te lezen over hoe het is om doof te zijn en over gebarentaal. Sara Nović is zelf doof en kan daarom als geen ander beschrijven hoe dat allemaal werkt en waar dove mensen tegenaan lopen. In tussenhoofdstukken staat uitleg over de grammatica van gebarentaal. Het voordeel van de Nederlandse vertaling is dat het hierin met name over Nederlandse gebaren gaat, terwijl de Amerikaanse gebarentaal ook langskomt. Vertaler Lucie Schaap heeft dit erg goed gedaan en bovendien het hele verhaal vloeiend vertaald, waardoor het gemakkelijk leest.

Charlie gaat zich steeds meer thuis gaat voelen op de school, waar de leerlingen door de week ook overnachten. Langzaam bloeit er iets op tussen Charlie en Austin. Dan krijgt February te horen dat bepaalde subsidies stoppen en dat de school zal sluiten. Door haar ervaringen weet ze hoe funest dit zal zijn voor de kinderen. Bovendien zal ze zelf haar huis kwijtraken, want dat staat op het terrein van de school. Ze krijgt het maar niet voor elkaar om dat tegen haar echtgenote te vertellen. Bovendien maakt ze zich zorgen over haar dove dementerende moeder.

Dit boek beschrijft zoveel aspecten van doofheid en validisme en ook nog racisme, door te vertellen over de zwarte variant van Amerikaanse gebarentaal. Dit wordt allemaal aan elkaar verbonden door een spannend verhaal. Ik vind het een aanrader.