Onlangs kreeg Edward van de Vendel de Boon voor Kinder- en Jeugdliteratuur 2023 voor zijn boek Misjka. Dat gaat over Roya, die als klein meisje uit Afghanistan naar Nederland kwam. Haar konijn vormt de rode draad. Over de broer van Roya, die Hamayun heet, kwam in 2008 al een boek uit. Dat is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Anoush Elman. De gelukvinder is een D-boek, dus voor jongeren, terwijl Misjka een A-boek is, voor jonge kinderen. Ze zijn geïnspireerd op hetzelfde gezin. Ik besloot dat ik eerst De gelukvinder wilde lezen en vervolgens Misjka, al schijnt het ook prima andersom te kunnen.

Het verhaal begint als Hamayun een jaar of tien is en nog in Afghanistan woont. In die tijd heeft Hamayun een dagboek, waarin hij regelmatig schrijft. Dat gaat over hoe het thuis en op school gaat en over zijn vriendschap met Faisal. Hierdoor krijg je als lezer een goed beeld van hoe het dagelijks leven was in Afghanistan.

Het gezin telt vier kinderen en dan komt er nog een broertje bij. Iedereen is verrukt over kleine Qasim. Maar hun geluk duurt niet lang. Padar, de vader van het gezin, wordt opgepakt. Het duurt een hele tijd voor hij vrij komt. Later hoort Hamayun dat de familie daar flink voor heeft moeten betalen. Vervolgens moeten ze veel geld ophoesten om mensensmokkelaars te betalen. Het gezin moet vluchten, want Padar ‘denkt vrij’ en loopt nog steeds gevaar. De beide oma’s en het babybroertje blijven achter. Dat moet vreselijk zijn, maar Hamayun heeft het er weinig over. Het is alleen af en toe te merken als Madar heel stil wordt en soms moet huilen.

Verschillende mensensmokkelaars helpen het gezin verder op een lange reis via onder andere Kazachstan, per vliegtuig en auto. Hamayun moet zelfs een keer een paar uur in een kofferbak doorbrengen, waar hij het erg benauwd krijgt. De onzekerheid is groot: telkens wonen ze dagen tot weken in een ander huis en ze weten nooit wanneer ze weer zullen worden opgehaald.

Uiteindelijk belanden ze in Nederland. Daar gaan ze in een asielzoekerscentrum wonen. Hamayun is er blij mee. Hij is altijd optimistisch. De wanhoop zoals beschreven door Rodaan Al Galidi komt wel voorbij, maar vooral bij anderen in het azc. Hamayun mag op een gegeven moment naar school en hij heeft het voornemen om zo snel mogelijk Nederlands te leren. Hij maakt vrienden en wordt verliefd.

Na lang wachten krijgt de familie van de IND te horen dat hun asielaanvraag is afgewezen. Ze zullen terug moeten naar Afghanistan. Dat zien ze niet zitten en ze gaan in hoger beroep. En nog een keer. En nog een keer. Van Anoush weten we dat hij uiteindelijk mag blijven. Dit boek telt twee eindes die achter elkaar staan, want het had maar een haartje gescheeld of de familie zou worden uitgezet.

Edward van de Vendel is een topschrijver die zich erg goed kan inleven in kinderen en jongeren. Maar doordat Hamayun er zelf zo koel onder blijft, komt het bij mij niet zo binnen. Toch is het boeiend om te lezen hoe zo’n vlucht verloopt en hoe verschillend mensen omgaan met onzekerheid. Ik ben heel benieuwd hoe dit in Misjka wordt beschreven.

Lees ook wat Emmy over dit boek schreef.