Vorig jaar won Gaston Dorren de allereerste Taalboekenprijs met Babel. Daarin illustreert hij de diversiteit en eigenaardigheden van mensentalen, door de twintig grootste talen van de wereld te bespreken. Het begint bij de nummer 20, het Vietnamees, en eindigt bij het Engels, dat nu de allermeeste sprekers heeft. In elk hoofdstuk vertelt hij over de eigenschappen van de taal en over de historie, waarbij de focus soms meer op taalkunde en soms meer op geschiedenis ligt. Het is steeds weer een verrassing waar de schrijver mee komt.

Bij het Vietnamees vertelt hij over zijn pogingen om de taal zelf te leren, wat geen succes is, maar wel leerzaam. Als je een vreemde taal wilt leren, blijkt het nog het meest uit te maken of die taal op je moedertaal lijkt, zowel in woordenschat en grammatica als schrift en uitspraak. Dit doet de schrijver verder uit de doeken bij het Duits en Frans. Maar ook uit het Arabisch blijkt onze Nederlandse taal heel wat leenwoorden te hebben. In andere hoofdstukken vormt de geschiedenis van de taal een spannend verhaal, zoals bij het Tamil, Perzisch en Portugees. Want is het toeval dat het Portugees een wereldtaal is geworden en het Nederlands niet?

Sommige talen hebben zich vrij geïsoleerd ontwikkeld, zoals het Japans, andere zijn erg beïnvloed door elkaar of ze hebben gezamenlijke voorlopers. Het Turks blijkt een nogal bizarre taal te zijn geworden, vanwege taalhervormingen die zijn opgelegd door de overheid en waarbij men niet logisch te werk ging. Ik heb van Marc van Oostendorp geleerd dat taal dynamisch is en dat je je dus maar beter niet kunt druk maken over fouten in spelling of spraak, maar het Turks en Indonesisch zijn wel degelijk van bovenaf beïnvloed. Ook andere hoofdstukken gaan over ontwikkelingen in talen in de loop van de geschiedenis. Taal is veel meer dan alleen een communicatiemiddel: mensen kunnen er trots op zijn of zich erdoor onderdrukt voelen.

Het valt me op dat ik van sommige talen amper weet dat ze bestaan en al helemaal niet hoe ze eruitzien of klinken, zoals Javaans, Punjabi en Bengaals. Wij zijn zo gericht op Nederlands en Engels, in literatuur en cultuur en in het nieuws, terwijl de meerderheid van de wereldbevolking in Azië woont. Het zou goed kunnen dat dit ook door de taalbarrières komt. Ik merk het ook op mijn leesreis om de wereld: uit het Engels worden veel meer boeken vertaald dan uit andere talen, zodat het een stuk makkelijker is om een boek uit Nigeria of India of van een emigrant in de VS te vinden dan een boek dat geschreven is in een kleinere taal. Zelfs Europese talen zijn zwaar ondervertegenwoordigd. Taal beïnvloedt onze blik op de wereld dus enorm!

Gaston Dorren heeft het gepresteerd om over twintig talen te schrijven, waarvan hij de meeste niet beheerst. Dat moet een enorm monnikenwerk geweest zijn. Achterin vermeldt hij wat zijn belangrijkste bronnen zijn: vooral boeken in het Engels. Daarnaast is hij geholpen door moedertaalsprekers. Zijn liefde voor taal blijkt ook uit geinige woordspelingen, neologismen en bijna vergeten woorden, maar net niet zo veel dat het vervelend wordt. Naast de twintig Babeltalen maakt hij uitstapjes naar een heleboel andere talen en ook mijn favoriet wordt genoemd: het Esperanto. Toch jammer dat dat nooit in de top 20 is beland. Nu moeten we het met Engels doen, met zijn onlogische spelling en lastige uitspraak. De kans is groot dat dit in de loop van de tijd ook zal slijten, betoogt de schrijver in het laatste hoofdstuk. Al weet je natuurlijk nooit of Engels de grootste taal zal blijven. Taal zal zich altijd blijven ontwikkelen en daardoor blijft het interessant.