Van januari 1944 tot januari 1945 zat de Italiaanse joodse Primo Levi in een werkkamp bij Auschwitz. Het jaar erop heeft hij zijn herinneringen aan die tijd opgeschreven. Hij heeft dan al veel nagedacht over de gebeurtenissen in het kamp en wat je daaruit kunt concluderen over de menselijke aard. De titel Is dit een mens laat dat al zien: dit slaat zowel op de Duitsers die het voor het zeggen hadden in het kamp als op degenen die er als slaven werkten. Mensen werden er letterlijk gedood, maar ook figuurlijk, door alles af te pakken en niet te voorzien in hun basisbehoeftes. Het was verboden om iets te bezitten, maar om te overleven moesten ze hun kleding, gamel (eetblik) en lepel altijd bij zich houden. Bovendien was het noodzakelijk om extra voedsel en gebruiksvoorwerpen te ‘organiseren’, anders redde je het gewoonweg niet. Het werk was loodzwaar en de winters ijskoud. Een talenknobbel of bepaalde beroepen konden het verschil tussen leven en dood betekenen.
Dit boek is vooral een beschrijving van hoe het eraan toe ging in het kamp en hoe mensen reageren op zulke extreme omstandigheden. Ik kan me amper voorstellen hoe het geweest moet zijn: de kou, de honger, de jeuk, de pijn en de angst. Meermalen ziet Primo dat hij door toeval overleeft en dat een kampgenoot sterft. De mannen gaan in de overlevingsstand en proberen niet na te denken over wat er gebeurt en al helemaal niet aan hun vroegere leven. Emoties worden amper expliciet beschreven, maar zijn zeer goed voelbaar tussen de regels door. Frida Vogels heeft het goed vertaald uit het Italiaans. Er zijn wel lange zinnen bij, die soms niet goed lopen, maar meestal moet ik ze dan een paar keer lezen om te snappen hoe ze in elkaar steken. Er komt ook kampjargon bij, dat niet altijd wordt toegelicht. Wel zijn er voetnoten waarin informatie staat die na de eerste publicatie van dit boek aan het licht is gekomen.
Inmiddels is er veel bekend over wat er gebeurde in concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar vieren we dat die 75 jaar geleden afliep. Er zijn steeds minder mensen die het zelf meemaakten. Dit indrukwekkende verslag uit de eerste hand kan gelezen blijven worden, in de hoop dat we ervan leren.
Lees ook wat Marloes over dit boek schreef.
Lalagè leest 
Het is zeker meer dan twintig jaar geleden dat ik dit boek gelezen heb en nog altijd zijn er scènes uit dit boek die mij helder voor ogen staan. Na dit boek wilde ik niets meer over concentratiekampen lezen. Het kwam zo hard binnen dat ik er tijden terneergeslagen van ben geweest. Wat mij betreft een geweldig belangrijk boek dat door iedereen gelezen kan worden in de hoop dat we wat aardiger met elkaar omgaan.
LikeGeliked door 1 persoon
Hoi Barbara, ik heb “Is dit een mens” net als Niek meer dan 20 jaar geleden gelezen en was zwaar onder de indruk. Ik heb ook nog wel meer over de concentratiekampen gelezen, waaronder het overzichtswerk van Jacques Vogelaar “Over kampliteratuur” waarin hij een aantal van die boeken bespreekt. Op mij hebben “Maus” een graphic novel van Art Spiegelman en vooral “Berichten uit Kolyma” over de Goelag, de meeste indruk gemaakt. Over dat laatste boek heb ik op mijn blog een uitgebreide bespreking geschreven met veel citaten.
Omdat ik al zoveel heb gelezen over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, zal ik nu niet meer zo snel aan een boek daarover beginnen. Groetjes, Erik
LikeLike
Ik kan me voorstellen dat het op een gegeven moment genoeg is. Zelf heb ik boeken over de oorlog lang vermeden, maar nu staan er een paar klassiekers over op mijn lijstje. Ook ben ik de documentaire Shoah aan het kijken, die heb jij vast ook gezien, heel indrukwekkend (maar wel traag…)
LikeLike
Hoi Barbara, “Shoah” is inderdaad een geweldige documentaire, hij staat in mijn top 20 van meest favoriete films en televisieseries. Sterkte met het kijken daarnaar, hij is behoorlijk heftig. Groetjes, Erik
LikeLike
[…] of het kamp hebben verlaten tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Dat geldt ook voor Is dit een mens waarin Primo Levi vertelt over zijn jaar in Auschwitz. Maar hoe ging het daarna verder? Door de […]
LikeLike