Nederlandse literaire debuten hebben bij mij altijd een streepje voor; ze maken me nieuwsgierig. Daarom reserveerde ik de kersverse roman De wateraap bij de bibliotheek. Dat boek begint met de dood van een vos. Elke vindt hem als ze de zomer bij Ko doorbrengt. Ko is de zus van haar oma, die wel wat hulp kan gebruiken bij het werk in haar moestuin.

Mariken Heitman schrijft compact, wat vraagt om aandachtig lezen. Het kan zomaar zijn dat ze even later op een detail terugkomt waar ik overheen gelezen had. Elke is net als de schrijver bioloog (al studeert ze nog) en er worden heel wat dieren en planten beschreven op een prachtige manier. De wateraap duikt op tijdens een biologiecollege. Het is een dier waarvan de meeste biologen niet geloven dat het echt heeft bestaan. Het zat tussen aap en mens in, in een periode dat die in het water leefde, om later weer naar het land te gaan.

Hij verbond het een met het ander terwijl ik in mijzelf juist een gat vermoedde dat ik maar niet gedicht kreeg.
Vanaf nu had ik een bondgenoot. Dit wezen werd het woord dat ik nooit had gekend voor het gevoel, voor alles, waar ik vanaf het allereerste begin naar verlangde.

Het spreekt Elke zo aan dat ze naar Wenen afreist om de schrijver van het boek te ontmoeten en bij haar een onderzoek te doen. Ik zal niet meer verklappen over het verhaal, omdat alles zo in elkaar grijpt dat je dat beter zelf kunt ontdekken. Bovendien ben ik meer onder de indruk van de schrijfstijl dan van het plot. Daarom nog één citaat, uit de brief van Elke aan Ko:

Toen ik je over de wateraap vertelde en zei dat ik tekortschoot, als vrouw, antwoordde jij dat we allemaal de hele tijd tekortschieten. Misschien heb je gelijk, maar daar hoor je dus verder nooit iemand over. De meeste mensen die van je houden, willen daar iets voor terug: dat je gelukkig doet, behapbaar bent en af. Behalve jij.

Het einde is haast surrealistisch. Wat een mooi boek over liefde en dood, over anders zijn en zoeken naar wie je zelf bent.

Lees ook wat Marcia over dit boek schreef.