Hava is chronisch ziek. Net als veel andere Nederlanders is ze kleurloos. Om in leven te blijven, heeft ze ampullen met kleurstof nodig die ze in een kastje tussen haar schouderbladen stopt. De ziekte kwam voor het eerst voor in 1955 en de oorzaak is onbekend. Kleurlozen kosten de samenleving veel geld, niet alleen vanwege de benodigde kleurstof, maar ook omdat ze minder energie hebben en daarom minder uren werken voor hetzelfde salaris. Er zijn mensen die vinden dat moet worden nagedacht over de toekomst, want er komen steeds meer kleurlozen en de kosten rijzen de pan uit. Ondertussen wordt minister-president Stork beschuldigd van belangenverstrengeling, omdat hij geïnvesteerd zou hebben in een klein farmaceutisch bedrijf dat vervolgens een grote aanbesteding binnenhaalde voor de productie van kleurstof.

Aafke Romeijn geeft in Concept M een goed voor te stellen beschrijving van kleurloosheid: Hava heeft een grijzige huid, witte haren en donkergrijze nagels. Als ze gaat fietsen, moet ze na een kwartier stoppen om even uit te hijgen. Ze is snel moe en heeft het altijd koud. Toch zijn er ook een paar zaken die niet logisch op mij over komen en daardoor ga ik zitten piekeren: klopt dit wel? Hava beweert bijvoorbeeld dat de ziekte binnen twee generaties uitgeroeid kan worden als kleurlozen geen kinderen meer krijgen. Maar tot voor kort werden kleurlozen helemaal niet oud genoeg om zich überhaupt te kunnen voortplanten. Zelf werd ze ook geboren uit gezonde ouders en het aantal kleurlozen neemt toe.

Er zijn nog een paar details die niet lijken te kloppen, zoals de politica die eerst een assistent wil om geen beleidsstukken te hoeven lezen, maar even later wil ze juist alles zelf lezen. In de eerste helft van het boek zit ik me te ergeren aan dit soort missers. Ik vind het vooral jammer, omdat de opzet van dit boek zo sterk is. Het werpt een ander licht op actuele discussies over zorgkosten en minderheden.

Hava’s moeder zet zich al jaren in voor de belangen van kleurlozen, geïnspireerd door haar dochter. Maar Hava zelf denkt er anders over. Ze komt in aanraking met radicale tegenstanders van het beleid en samen beramen ze aanslagen op kleurstoffabrieken. Dan besluit Hava om haar leven te geven voor de toekomst van Nederland. Ze wil dat kleurloosheid wordt uitgeroeid en daarom begint ze met zichzelf, door te stoppen met het toedienen van kleurstof en het alarmsysteem in haar kastje te laten uitschakelen. Ze zal snel vlekken op haar huid krijgen en haar organen zullen één voor één uitvallen. Binnen twee dagen zal ze sterven.

Uiteindelijk neemt het verhaal een onverwachte wending en dan wordt het echt spannend. Het einde is open en maakt me nieuwsgierig. Aafke Romeijn twitterde dat ze aan een vervolg werkt. Ik ben benieuwd!

Lees ook wat Niek, Jeanine en Marcia over dit boek schreven. Ook kwam ik een interessante analyse tegen bij het online tijdschrift Neerlandistiek.