De Nederlandse versie van A brief history of time stond al vijftien jaar half gelezen in mijn boekenkast. Ik kan me niet meer herinneren waardoor ik strandde. In elk geval heb ik het boek nooit weggedaan, want als kind was ik al gefascineerd door hoe onze wereld en ons heelal in elkaar steken. Onlangs haalde ik Het heelal uit de kast. Zou ik er nu wel doorheen komen?

De eerste hoofdstukken halen de natuurkundelessen van de middelbare school weer naar boven, maar dan op een leuke, vlotte manier verteld. Er is geen formule te zien. Het gaat over de natuurwetten van de mechanica en de thermodynamica en hoe die ontdekt zijn. Er worden veel namen van wetenschappers genoemd, met hun foto’s erbij (allemaal mannen, er is één vrouw bij). Het leuke is dat Stephen Hawking die droge natuurwetten meteen toepast op hoe ons heelal in elkaar steekt. Het spreekt me erg aan hoe hij erover schrijft, met enthousiasme en humor. Het is echt knap hoe hij het weet uit te leggen voor een groot publiek. Logisch dat dit een enorme bestseller is geworden.

Na uitleg van de quantummechanica gaat het over sterren, zwarte gaten, over hoe het heelal is ontstaan en over de vraag of tijdreizen mogelijk is. Mijn nerd-hart gaat sneller kloppen bij al deze onderwerpen. Op een gegeven moment begrijp ik meer niet dan wel en ik vraag me af of het mogelijk is dit te begrijpen als ik het nog een keer zou lezen. Ik gok van niet. Eerlijk gezegd denk ik dat de eerste hoofdstukken ook al niet helemaal te volgen zijn als je nooit eerder natuurkundeles hebt gehad. Maar het is niet nodig om alles tot in de puntjes te begrijpen om er toch van te kunnen genieten.

De vormgeving van het boek valt op: het staat boordevol kleurenplaatjes. Bovendien heeft Ronald Jonkers het ontzettend goed vertaald uit het Engels. Ik merk vrijwel nergens dat het een vertaling is en ik verdenk hem ervan dat hij wel alles heeft begrepen. Het enige dat ik mij afvraag is in hoeverre mijn editie inmiddels verouderd is. De eerste uitgave verscheen in 1988 en deze is van 1999. Ondertussen hebben natuurkundigen niet stilgezeten en veel onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld de theorie van alles. Niet dat ik denk dat ik dat kan snappen (of ik moet er heel veel moeite voor doen), dus ik houd het voorlopig maar even bij dit mooie boek. Ik zou wel graag een keer een biografie van Stephen Hawking willen lezen, want hij is zo’n opvallend persoon: enorm slim en tegelijk zwaar gehandicapt door zijn spierziekte. Ik zie dat de bibliotheek een biografie uit 1992 heeft, maar hij leeft nog steeds. In 2011 is zijn biografie herzien en twee keer zo dik geworden. Blijkbaar is die man zelf al net zo’n wonder als het heelal.