Vijftig jaar geleden besloot de overheid van China om iets te doen aan de explosieve bevolkingsgroei in het land. De meeste mensen streefden ernaar zo veel mogelijk kinderen te krijgen en het probleem van overbevolking zorgde voor armoede en honger. In het begin werd geprobeerd met leuzen mensen te stimuleren het bij één of twee kinderen te houden. Dat werkte niet echt en daarom werd in 1979 de beroemde eenkindpolitiek ingevoerd. Een tweede kind (of meer) resulteerde in een hoge boete. Pas geleden is dit bijgesteld: stellen die allebei enig kind van hun ouders zijn, mogen twee kinderen krijgen. Op het platteland gold al langer een uitzondering: boeren mochten een tweede kind krijgen als het eerste kind een meisje was.

De eenkindpolitiek is het thema van het boek Kikkers. Aan het woord is Kikkervisje, die bijna zestig jaar is. Hij wil een toneelstuk schrijven over zijn tante. Zij heeft als gynaecologe op het platteland duizenden kinderen ter wereld geholpen, maar ze heeft zich ook heel fanatiek beziggehouden met gezinsplanning. Dat ging op twee manieren: mannen die al twee kinderen hadden moesten verplicht een vasectomie ondergaan en vrouwen die illegaal zwanger waren moesten abortus laten plegen. Dit stuitte uiteraard op veel verzet. Bij de mannen is het nog wel aandoenlijk om te lezen hoe ze proberen te ontsnappen, maar de abortussen geven hartverscheurende taferelen. Je moet je voorstellen dat die abortussen konden worden uitgevoerd tot ver in de zwangerschap en er was alleen een primitieve kliniek in de regio waar tante woonde.

Het boek is gelukkig niet alleen maar heftig. Nobelprijswinnaar Mo Yan heeft het volgestopt met anekdotes. Soms vind ik het wel erg van de hak op de tak gaan, maar hij schetst ook veel grappige situaties en dat geeft een goed beeld van de sfeer in zo’n ver land. Ik vind de titel ook heel mooi gekozen. De woorden voor kikker en kind worden in het Chinees hetzelfde uitgesproken: Wa. De vergelijking wordt gemaakt van kikkergekwaak en het gehuil van baby’s. Later in het boek is er een kwekerij van brulkikkers, die eigenlijk dekmantel is voor een kliniek waarin draagmoeders kinderen krijgen voor onvruchtbare vrouwen.

Silvia Marijnissen heeft het knap vertaald uit het Chinees. Ik vermoed dat de verklarende voetnoten ook van haar afkomstig zijn. Ze heeft ervoor gekozen om de voornamen letterlijk te vertalen en dat is in het begin heel gek, want de mensen in het dorp van Kikkervisje worden allemaal vernoemd naar een lichaamsdeel. De hoofdpersoon heet bijvoorbeeld Voet, zijn tante heet Hart en er lopen een broer en zus rond die Lever en Galblaas heten. Toch went dit wel snel.

Het laatste deel van het boek is het toneelstuk dat Kikkervisje heeft geschreven over zijn tante. Veel personages komen weer terug. De oplettende lezer kan precies volgen wat echt gebeurd is en wat Kikkervisje heeft bedacht.

Zoals veel boeken uit verre landen moet ik soms wel moeite doen om door dit boek heen te komen, maar het is altijd boeiend om te lezen over een ander land, waar zich dingen afspelen die je je als moderne Europeaan amper kunt voorstellen. Ik ben benieuwd wat de leden van mijn boekenclub ervan vinden. Sommigen hebben zelf kinderen. Ik kan me voorstellen dat het dan erg heftig is om te lezen over de abortussen. Aan de andere kant is dit een verhaal wat verteld moet worden en dat heeft Mo Yan erg goed gedaan.