De hoofdpersoon van Op een nacht zit opgesloten in een gebouw. Hij krijgt amper te eten en wordt regelmatig gemarteld. Hij heeft geen idee waarom hij daar zit en hij heeft geen herinneringen aan de tijd dat hij niet in deze cel zat. Maar ’s nachts, in zijn dromen, heeft hij een ander leven. Dan is hij James, getrouwd met Ana, vader van Penelope. James is ontzettend bang dat Penny iets zal overkomen. Hij ziet het helemaal voor zich in levendige visioenen. Uiteraard wil hij zijn dochter hiervoor behoeden, maar Ana vindt dat het veel te ver gaat. Ze stuurt James naar een psychiater, die probeert te achterhalen wat hij ’s nachts droomt.

Als jij weet van James, weet James dan ook van jou? Er gaat geen dag voorbij of je vraagt het je af. Als je bij James bent, als je hem bént, denk je niet aan jezelf in het gebouw. Dan besta je niet. Dus het zou logisch zijn te denken dat James van niets weet.

In het begin denk ik een soort surrealistisch verhaal te lezen, waar ik wel van houd. Maar na ongeveer veertig bladzijden zit de hoofdpersoon (is hij nou James of niet?) in de martelkamer bij ‘de Dokter’, die hem vertelt dat hij moet meewerken aan zijn verblijf in dit sanatorium. De gedachte komt bij me op dat James aan een psychiatrische aandoening lijdt, maar aan de andere kant kan ik dat niet geloven en ik begrijp er nog niets van. Zoals de hoofdpersoon probeert z’n omgeving te begrijpen door kleine brokjes informatie, probeer ik te begrijpen hoe de hoofdpersoon in elkaar steekt. Maar we weten allebei niet wat ‘echt’ is. Zo goed neemt Anne Eekhout me mee in de gedachten van James. Haar schrijfstijl is op zich al bijzonder. Net als bij haar eerste roman Dogma is het niet een boek dat je in één klap uitleest. Anne schrijft vrij compact en beklemmend, zodat ik het af en toe even weg moet leggen om te verwerken wat ik heb gelezen. Aan de andere kant wil ik nu wel weten hoe dit in elkaar zit.

De eerste helft van het boek is geschreven vanuit James. Daarna volgt het verhaal van Ana, dat begint op de dag dat hun dochter Penelope spoorloos verdwijnt. Wordt James’ grootste angst nu waarheid? Hij gaat op zoek en Ana blijft thuis wachten. Op dat moment begrijpt ze de angsten van James het beste.

Maar deze ochtend is ze zijn gelijke geworden. Dichter bij hem zal ze nooit komen. Deze dag, deze lange, verschrikkelijke, eenzame dag vol met duizend malende gedachten is de dag die James altijd leeft.

Het derde deel gaat over Penelope en ik wil er verder niets over verklappen, behalve het thema. Waar Dogma gaat over de ultieme vriendschap, staat in Op een nacht de liefde tussen een vader en een dochter centraal, waarbij verschrikkelijke gedachtes niet worden gemeden. Het is vreselijk en prachtig tegelijk. Anne Eekhout combineert een mooie schrijfstijl met spanning. Dat komt weinig voor. Dus lees haar boeken!

Tijdens haar tour langs boekhandels ontmoette ik Anne Eekhout, die me voorlas onder haar eigen dekbed. Ze vertelde dat niemand hetzelfde leest; iedereen mag zelf bedenken hoe het verhaal nu eigenlijk in elkaar steekt. Ik denk dat dit de kracht is van literatuur.