“Word geen ambtenares, dan word je ontslagen als je trouwt,” kreeg Anna van haar vader te horen. Hij was zelf boomkweker, maar Anna mocht studeren. Het werd rechten in Leiden. Ze trouwde met gynaecoloog Maurits. Het jonge stel moest een paar jaar wachten op hun eerste dochter, maar daarna volgden er nog vijf. Anna bleef gewoon doorwerken als advocaat, wat niet gebruikelijk was in de jaren ’60. Ze komt over als een zakelijke vrouw, ook tegenover haar kinderen. Maar ook een sterke vrouw heeft gevoel.

Gloria in excelsis Deo begint met de geboorte van de zesde dochter, Elke. Vlak na de geboorte is al duidelijk dat ze anders is: ze heeft het syndroom van Down. “Hier begon hun zwijgen,” staat er over Anna en Maurits. Elke is een slappe pop, die nergens op reageert en zich vreselijk traag ontwikkelt. Ze leert niet lopen en haar spraak blijft beperkt tot een langgerekte ‘oooooo’. Anna bekent alleen aan haar goede vriendin Thérèse dat ze niet van Elke houdt. Die antwoordt dat voor haar dochter zorgen al genoeg is. Maar het is loodzwaar voor Anna. Maurits ziet dat. De liefde voor zijn vrouw brengt hem tot een zware beslissing.

Het verhaal van het gezin waarin Elke terechtkomt wordt per hoofdstuk afgewisseld met een beschrijving van Anna’s jeugd en haar studententijd, tot deze afwisseling in elkaar vloeit. In het tweede deel van het boek is vijfde dochter Mare de hoofdpersoon en Anna is inmiddels met pensioen. Na het overlijden van haar vader ontdekt Mare in zijn bureau een document over haar jongste zusje Elke. Ze probeert voorzichtig te achterhalen waarom er geen foto’s uit haar vroege jeugd zijn en geen foto’s van Elke als baby.

Anna en Maurits, hun zes dochters en hun goede vrienden worden allemaal indringend beschreven. Anna was steeds in mijn gedachten in de twee weken dat ik bezig was in dit boek. Miek Smilde durft een thema te kiezen dat taboe is: niet houden van je eigen kind. Op televisie zien we weleens blije Downies, maar de minder succesvolle mongooltjes blijven buiten beeld. Toch moeten er in Nederland meer ouders zijn zoals Anna, die het moeilijk vinden om van hun eigen kind te houden. Ik denk dat een roman de beste vorm is om hierover te schrijven, omdat je je als lezer kunt proberen in te leven in degenen die dit overkomt, zonder meteen een oordeel te vellen. De wanhoop van Anna wordt subtiel weergegeven, maar het is erg voelbaar.

Eerder beschreef Miek Smilde de geschiedenis van een psychiatrisch ziekenhuis in Raarhoek, een boek dat ook veel indruk op mij heeft gemaakt. Gloria in excelsis Deo is haar eerste roman, die zowel vanwege de schrijfstijl en als door het thema een aanrader is voor jullie allemaal.